علم را از اهلش بگیرید

گروه دین و اندیشه: حجت الاسلام دکتر سوزنچی از اساتید دانشگاه، هر روز یک آیه قرآن را با ترجمه و چند حدیث تفسیری و چند نکته در تدبر آن آیه منتشر می کند. بولتن نیوز نیز در راستای ترویج چنین اقدامات ارزشی، این سلسله مطالب را به صورت روزانه منتشر می کند.

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب امروز به آیه 13 سوره لیل پرداخته شده و در آن آمده است:

وَ إِنَّ لَنا لَلْآخِرَةَ وَ الْأُولی

سوره لیل (92) آیه 13

ترجمه
و در حقیقت، از آنِ ماست بازپسین (آخرت) و آغازین.

حدیث
1) در اعمال شب هشتم ماه مبارک رمضان، دعایی از رسول الله ص روایت شده است بدین عبارات: خدایا ! این ماه توست که در آن بندگانت را به دعا فرمان دادی، و برایشان اجابت و رحمت را ضمانت کردی، و فرمودی: «و چون بندگانم از تو درباره من بپرسند [بگو] من حتما نزديكم، دعاى دعاكننده را هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‏كنم» (بقره/186) پس تو را می‌خوانم ای اجابت کننده دعای افراد مُضطَرّ، و ای برطرف کننده بدی‌ها از گرفتاران، و ای که شب را مایه سکونت قرار دادی، و ای که هرگز نمی‌میری، بیامرز کسی را که می‌میرد؛ مقدّر کردی و آفریدی و سر و سامان دادی، پس حمد و سپاس تو راست؛ خوراندی و نوشاندی و پناه دادی، پس حمد و سپاس تو راست؛ و از تو می‌خواهم که بر محمد و آل او درود فرستی در «شب هنگامی که می‌پوشاند» (لیل/1) و در «روز هنگامی که جلوه می‌کند» (لیل/2) و در «بازپسین (آخرت) و آغازین» (لیل/13) و اینکه آنچه را برایم مهم است خودت کفایت کنی که همانا تو بسیار آمرزنده و رحیمی.

الإقبال بالأعمال الحسنة، ج‏1، ص269

2) از رسول الله ص روایت شده است که خطاب به امیرالمومنین ع فرمودند: ای علی! تو انذاردهنده این امتی؛ و تو عالم ربانیِ آن هستی؛ و تو صاحب حوض من [= حوض کوثر] و ساقی آن هستی؛ و تو – ای علی ع – ذوالقرنین آن هستی؛ و هر دو طرف آن از آنِ توست؛ از آنِ توست بازپسین (آخرت) و آغازین...

همچنین خود امیرالمومنین ع در خطبه‌ای به معرفی خود پرداختند و در فرازی از آن فرمودند: منم چراغ هدایت؛ منم کلید تقوا؛ منم بازپسین (آخرت) و آغازین...

مشارق أنوار اليقين في أسرار أمير المؤمنين عليه السلام، ص285 و ص269

3) از رسول اکرم ص روایت شده است: طلب علم بر هر مسلمانی واجب است؛ پس علم را از جایی که محل آن است بطلبید و آن را از اهلش بگیرید ... همانا علم مایه حیات دلها از جهل، و نور دیدگان از ظلمت، و قوت بدنها از ضعف است؛ بنده را به جایگاه خوبان و محالس نیکان و درجات عالی در بازپسین (آخرت) و آغازین (دنیا) می‌رساند ...

إرشاد القلوب (للديلمي)، ج‏1، ص165

تدبر

1️⃣ منظور از آخرت و اولی چیست؟

الف. آخرت و دنیا (مجمع‌البیان، ج10، ص761)

ب. عالم آغازین و عالم پایانی (المیزان، ج20، ص304)

ج. اول و آخر همه امور

 2️⃣ منظور از این تعبیر که «از آنِ ماست بازپسین (آخرت) و آغازین» چیست؟
و چه ربطی به آیه یا آیات قبل دارد؟

الف. در آیه قبل فرمود که هدایت برعهده ماست و اکنون می‌فرماید مُلک دنیا و آخرت از آنِ ماست؛ پس نه هدایت کسی که هدایت شود بر ما چیزی می‌افزاید و نه عصیان کسی که عصیان کند چیزی از ما می‌کاهد. (مجمع‌البیان، ج10، ص761)
به تعبیر دیگر، پذیرش هدایت به نفع خود شماست؛ وگرنه خداوند هیچ نیازی به شما ندارد (تفسیر نور، ج10، ص511)

ب. در آیه قبل فرمود که هدایت برعهده ماست و اکنون می‌فرماید اگر کسی به این هدایت ما تن دهد بداند که ثواب دنیا و آخرت در اختیار ماست و ما پاداش مناسبی به او خواهیم داد؛ و مضمون این آیه شبیه است به آیه «وَ آتَيْناهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيا وَ إِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِين» (عنکبوت/27) (الکشاف، ج4، ص763)

ج. این آیه به همراه آیه قبل در مقام بیان علت ویا دلیل آیات قبلی‌تر (آسانی و دشواری‌ای که خداوند برای نیکوکار و بدکار میسر می‌سازد) است؛ یعنی آن میسر کردن آسانی و سختی، از این باب است که هم هدایت برعهده ماست و هم صاحب اختیار تمام عوالم ما هستیم و هیچکس نمی‌تواند مانع کاری که بخواهیم انجام دهیم شود. (المیزان، ج20، ص303-304)

د. در آیه قبل فرمود که هدایت برعهده ماست و اکنون می‌فرماید همه امور دنیا و آخرت از آنِ ماست؛ یعنی تنها هدایت ماست که هدایت قابل اعتماد است چون تمام امور عالم به دست ماست و با لحاظ تمام امور به شما راه سعادت می‌نمایانیم.

 3️⃣ دنیا و آخرت، اول و آخر، قطعاً تنها از آنِ خداست؛ پس، اگر چیزی می‌خواهیم تنها از او بخواهیم: «إِيَّاكَ نَسْتَعين‏؛ تنها از تو یاری می‌جوییم» (حمد/5)

حکایت: در مجلس اول ملاقات مرحوم علامه طباطبایی با استاد اخلاقی خود مرحوم آقا سید علی قاضی، مرحوم قاضی به ایشان فرمود: فرزندم! اگر دنیا می‌خواهی نماز شب بخوان، اگر آخرت هم می‌خواهی نماز شب بخوان.
(در محضر بهجت، ج۲، ص۳۵۳)

 نکته: به نظر می‌رسد مضمون آیه «مَنْ كانَ يُريدُ ثَوابَ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللَّهِ ثَوابُ الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ: هرکس روالش این بود که پاداش دنیا را بخواهد، پس [بداند که] پاداش دنیا و آخرت [فقط] نزد خداست» (نساء/134) بسیار به مضمون این آیه نزدیک است. این آیه قبلا در جلسه 131 مورد بحث قرار گرفت و به نظر می‌رسد اغلب احادیث و تدبرهای آن به این آیه نیز مرتبط باشد.

انتهای پیام/#