آیا رسانه های مجازی می توانند تسکین بخش التهابات اجتماعی شوند؟

 گروه اجتماعی: انتشار اخبار وقوع چند حادثه ی دلخراش اجتماعی طی چند روز و هفته ی گذشته، روح و ذهن هموطنانمان را در اقصا نقاط کشور خدشه دار کرد ولی مشکل از کجا است.

به گزارش بولتن نیوز، حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پاسخ به نامه اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور، در ارتباط با برگزاری «همایش ملّی ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد» و درخواست صدور پیام برای این همایش، مرقومه‌ای را صادر کردند که متن مرقومه ایشان نشان می دهد مسئولین همان قدر که به فکر مقابله با انتشار اخبار مفاسد هستند به همان میزان هم باید به دنبال مقابله با خود فساد باشند.

چنان که در بیانات گهربار رهبری کاملا آشکار و واضح است مشخص می شود که علاوه بر مردمی که اخبار فساد ها را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند سه قوع مجریه و مقننه و قضائیه نیز در این رابطه مسئول هستند و باید پاسخگو باشند.

رهبر معظم انقلاب در رابطه با مبارزه با فساد با لحنی که کاملا نشان می دهد ایشان بیش از مردم از عملکرد مسئولین در مبارزه با فساد راضی نیستند می فرمایند:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

نفس اهتمام آقایان به امر مبارزه با فساد را تحسین می‌کنم، لکن این سمینار و امثال آن بناست چه معجزه‌ای بکند؟ مگر وضعیت برای شما مسئولان سه قوه روشن نیست؟ با توجه به شرایط مناسب و امیدبخشی که از لحاظ همدلی و هماهنگی و همفکری بین مسئولان امر وجود دارد، چرا اقدام قاطع و اساسی انجام نمی‌گیرد که نتیجه را همه بطور ملموس مشاهده کنند. توقع من از آقایان محترم این است که چه با سمینار و چه بدون آن، تصمیمات قاطع و عملی بدون هرگونه ملاحظه‌ای بگیرند و اجرا کنند. موفق باشید.

به هر حال چنان که مشخص است مسئله فساد در ایران تنها با مسدود کردن و یا جلوگیری از انتشار اخبار فساد و معظلات اجتماعی حل نخواهد شد و در رابطه با اخبار اخیری که در رابطه با تجاوز به کودکان و قتل و خرید و فروش اعضا منتشر شده است نیز نمی توان فقط افرادی را که در شبکه های اجتماعی احساساتشان را بیان می کنند را مقصر دانست.

این که از یک سو بر اساس ذات و غریزه ی انسانی مان، نوعدوستی را پیشه کرده و از سوی دیگر در چارچوب ارزشهای ملی و دینی مان به عنوان یک ایرانی مسلمان بر احساس همدردی با وابستگان و خانواده های قربانیان عمق و دامنه ی بیشتری می بخشیم، خود رویکردی ارزشمند و قابل تحسین است به ویژه آن که بخشی از این احساسات را در رسانه هایی قابل دسترس مثل گروههای موجود در شبکه های اجتماعی منعکس می سازیم.

در این رابطه اگر به اخبار منتشر شده از سوی صدا و سیما و خبرگزاریهای داخلی هم دقت کنیم می بینیم این روند در انتشار اخبار مربوط به سوریه و لبنان و عراق و آمریکا و دیگر کشورهایی که هم اکنون با چالشهای اجتماعی و سیاسی و جنگ روبرو هستند نیز به وضوح دیده می شود.

تا این جای کار همه چیز به خوبی و خوشی پیش می رود اما مشکل از آن جا آغاز می شود که برخی با تحریف و تقطیع و تکذیب و... اخبار واقعی، بنا بر سلیقه و تعلقات فردی و احیانا گروهی نه تنها در پی تسکین التهاب اجتماعی برآمده از حوادث برنمی آیند بلکه خط تحریک احساسات پاک مخاطبانشان را دنبال کرده و دامنه ی این التهاب اجتماعی را گسترده تر می سازند.

در اینجا خبرگزاریهای و سایتهای باسواد موافق و مخالف به یک نوع برخورد می کنند و برخی اخبار را به نفع خود پررنگ تر و برخی دیگر هم کمرنگ کرده و بر اساس منافع خود از ان بهره برداری می کنند.

مردمی هم که در شبکه های اجتماعی احساسات خود را بیان می کنند دقیقا بر این اساس عمل می کنند و این موضوعی نیست که بتوان به سواد و بی سوادی و یا احرفه ای و غیر حرفه ای بودن ربط داد.

این گروه از مردم هم مانند شبکه های رسانه ای داخلی و خارجی به دو طیف تقسیم می شوند:

اول افرادی که واقعا از شنیدن اخبار اینچنینی غمگین می شوند و تلاش می کنند که نهادهای ناظر و مجری قانون زودتر با خاطیان اجتماعی و مفاسد برخورد کنند

دوم افرادی که از عواطف گروه اول برای پررنگ تر کردن مشکلات اجتماعی و حوادث سوء استفاده می کنند و از ان به عنوان ابزاری تبلیغاتی بهره می برند.

برخی معتقدند این گروه در شب بیداری هایشان با در دست گرفتن مدام گوشی های تلفن همراه یا تبلت و تحت تاثیر حس نوعدوستانه با عدم برخورداری از سواد رسانه ای، در یک بی سوادی کامل به سر می برند، هیچ کار دیگری ندارند غیر از آن که با احساسات مردم بازی کنند؛ که البته این نظر جامع نیست و نمی تواند همه را به یک چوب راند. چون در بین افرادی که به تحلیل چالشهای اجتماعی در شبکه های اجتماعی می پردازند بساری هستند که از مدارک علمی و تحصیلی بالایی برخوردارند و هم به انقلاب و هم به نظام معتقدند. درد انها درد جامعه است و از آنجایی که این گونه افراد بیشتر تحت تاثیر ظلم به کودکان و بی قانونی قرار می گیرند سخنان آنها تاثیر بیشتری بر جامعه می گذارد.

حال آیا دستگاههای نظارتی رسمی کشور می توانند همه ی این دو گروه را تحت چتر نظارتی شان قرار دهند تا دیگر از این کارها نکنند؟ به طور قطع و یقین اصلاح این کار امکانپذیر نیست نه در ایران و نه در هیچ جای دنیا.

بر این اساس اصلاح عرصه و ساحت فضای مجازی و فعالان آن و کاربران شبکه های اجتماعی و اطلاع رسانی صحیح و دقیق اتفاقات نیازمند ورود سریع و هوشمندانه ی متکی بر دانش و علم تخصصی هم حوزه ی فضای مجازی و هم حوزه های موضوعی (مانند اجتماع و فرهنگ و علم و دین و...) از سوی سازمانهای رسمی نظارتی کشور است؛ سازمانهایی که از بیت المال ارتزاق می کنند و یکی از وظایف ذاتی شان همین اصل «نظارت و اطلاع رسانی درست» است.

قوانین و آیین نامه های موجود مصوب در نهادهایی مانند شورای عالی فضای مجازی، شورایی عالی انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی کشور و از همه مهمتر قانون اساسی کشورمان نشان می دهد که مردم اجازه اعلام نظرات خود و انتقاد از مسئولین و مشکلات و معظلات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را دارند و می توانند از مسئولین دولت و قضایی و نظارتی مطالبه برخورد با تخلفات و بی قانونی ها در حوزه های مختلف از جمله اقتصادی، سیاسی و اجتماعی را داشته باشند.

از سوی دیگر به عنوان یک کلید راه حل و تمسک به رهنمودهای کارشناسی رهبر معظم انقلاب (معطوف به تاکید ایشان در خصوص وظیفه ی دستگاههای حاکمیتی در خصوص نظارت) به عنوان یک شاه کلید، نشان می دهد که دستگاه های نظارتی وظیفه دارند تا قبل از بروز مشکلات و چالشها و رخدادهای اجتماعی ناگوارد که منجر به عکس العمل جامعه می شود اول بر عملکرد خود نظارت کنند و از ایجاد مفاسد بیشتر جلوگیری کنند و در مرحله دوم با مفسدین و قانون شکنان در جامعه برخورد کنند تا مردم مجبور نشوند اعتراضات مدنی خود را در رابطه با اخبار درست یا غلط از طریق شبکه های اجتماعی دنبال کنند یا به انتشار برسانند و برخی هم از این اخبار در جهت نیل به اهداف خود سودجویی کنند.

در اینجا وظیفه دولت، قانون و نهادهای نظارتی آن است که با انتشار اخبار صحیح و آگاهی رساندن به مردم از عملکرد نهادهای نظارتی در مقابله با معظلات اجتماعی و فساد به مردم نشان دهند که با تمام توان در خدمت مردم و امنیت کودکان و زنان و جامعه هستند و به سرعت وارد عمل می شوند

در واقع نهادهای نظارتی و اجرایی باید با اطلاع رسانی سریع در شبکه های اجتماعی هم به مفسیدینی که این روزها به دل مردم ترس انداخته اند و در پارکها و خیابانها گشت می زنند هم به مردم عزیز کشورمان نشان دهند که با تمام توان در خدمت امنیت هستند.

ضعف در اطلاع رسانی واقعیتها و کارهای انجام شده در حوزه های امنیت اجتماعی و مفاسد توسط ارگانهای نظارتی و اجرایی و ضعف مفرط در آموزش می تواند منجر به ان شود که اطلاعات نیمه درست و در برخی موارد مجعول از سوی افراد ناآگاه در شبکه های اجتماعی به صورت غیرواقعی بال و پر گرفته و موجب تحریک بیشتر عواطف عمومی شود و بر این اساس بهترین کار این است که نهادهای نظارتی در کنار عمل به وظایف ذاتی خود به جای محدود کردن شبکه های اجتماعی با ان همراه شد و اخبار صحیح را به سرعت منتشر کرد. مطمئنا هیچ انسانی در روی کره زمین وجود ندارد که با اخبار دروغین ذهن خود را مشوش کند و همه به دنبال اخبار درست و دستکاری نشده می گردند.

شبکه های اجتماعی تشکیل شده از میلیارد ها کاربر و کاپیوتری که به هم متصل هستند و اینکه سازمانها و ارگانها انتظار داشته باشند با قوه قهریه با آن مقابله کرده و از انتشار اخبار درست یا نادرست جلوگیری کنند امری محال است.

تنها راه برای مقابله در این بخش همراه شدن با ان و اطلاع رسانی صحیح از وقایع ناخوشایندی است که در جامعه رخ می دهد و فیلتر کردن و استفاده از قوه قهریه هیچ راهی از پیش نخواهد برد.

در این صورت هم جامعه از اگاهی لازم در جلوگیری از وقوع جرم برخوردار می شوند و هم نهادهای ناظر می توانند از اطلاعات منتشر شده در شبکه های اجتماعی برای اصلاح مقررات و تنظیم آن بر اساس پیچیده تر شدن جرایم اجتماعی که ذهن مردم را درگیر کرده است استفاده کنند و با اطلاع رسانی صحیح از تمرکز بر اخبار دروغ و غیر واقعی جلوگیری به عمل آورند.