کنکور زیر سایه‌ی ژن خوب یا ترازوی نامیزان عدالت آموزشی ؟!

گروه اجتماعی: سامان حیدری در یادداشت پیش رو که پیرامون نتایج کنکور سراسری سال 96 نگاشته شده، معتقد است:  از میان 36 نفر برتر تمام گروه های آزمایشی سال 95 نیز، 21 نفر آنها تهرانی بوده اند! یعنی بیش از نیمی از نفرات برتر! در مقابل تمام شهرهای کشور تنها 15 نفر برتر را به خود اختصاص داده اند! این بدان معناست که این پدیده به صورت اتفاقی نمود پیدا نکرده است؛ بلکه ساز و کاری به صورت دقیق در حال تولید و باز تولید آن است.

به گزارش بولتن نیوز، متن این یادداشت که در کانال تلگرامی جامعه شناسی نیز منتشر شده است به شرح زیر می باشد:

نتایج کنکور سراسری سال 96 در حالی اعلام شد که از میان 36 نفر برتر (10 نفر اول انسانی، 10 نفر اول تجربی، 10 نفر اول ریاضی، 3 نفر اول هنر و 3 نفر اول زبان) این رقابت سراسری، 17 نفر ساکن تهران بزرگ هستند! یعنی چیزی حدود نیمی از برترها. در مقابل تمام شهرها و روستاهای ایران کمی بیشتر از نیمی (19 نفر) از برترها را در خود جای دادند و جالب است بدانیم که بیشتر استان های کشور سهمی از رتبه های برتر نبرده اند! اینجاست که برای هر سوال کننده ای از چرایی این پدیده، دو فرض بیشتر وجود نخواهد داشت.

1- تهرانی ها ژن برتری نسبت به شهروندان سایر مناطق کشور دارند.
2- عدالت آموزشی در ساختار آموزش و پرورش ما مشکلات اساسی دارد و امکانات آموزشی توزیع مناسبی در کشور ندارند.

اگر ما فرض اول را بپذیریم، سوال های دیگری پس از آن مطرح می شود. یکی از سوال ها این است که چرا این ژن های برتر در تهران متمرکز شده اند و سایر مناطق از آن بی بهره شده اند؟!
اگر فرض دوم را بپذیریم؛ سوالی که مطرح می شود این است که چرا نظام آموزشی ما نتوانسته است توزیعی مناسب و عادلانه برای در اختیار قرار دادن فرصت نسبی برابر به همه دانش آموزان کشور انجام دهد؟

جالب است بدانیم که از میان 36 نفر برتر تمام گروه های آزمایشی سال 95 نیز، 21 نفر آنها تهرانی بوده اند! یعنی بیش از نیمی از نفرات برتر! در مقابل تمام شهرهای کشور تنها 15 نفر برتر را به خود اختصاص داده اند! این بدان معناست که این پدیده به صورت اتفاقی نمود پیدا نکرده است؛ بلکه ساز و کاری به صورت دقیق در حال تولید و باز تولید آن است. حتی اگر بخواهیم تاثیر جمعیت را در این برتری ها خنثی کنیم، می بایست شهر تهران حدود 9 درصد رتبه های برتر را به خودش اختصاص دهد، چون حدود 9 درصد جمعیت کشور را به خودش اختصاص داده است. اما چرا در سال های 95 و 96 به ترتیب حدود 60 درصد و 50 درصد از رتبه های برتر تهران نشین هستند؟

واقعا این تفاوت ها برای چیست؟ چرا بعضی استان ها حتی یک نفر برتر ندارد و در مقابل پایتخت ایران 21 نفر برتر معرفی می کند از میان 36 نفر اول؟! باید یکبار دیگر تاکید کرد که می بایست دولتمردان ما در زمینه برقراری عدالت آموزشی که مورد تاکید قانون اساسی و مقامات ارشد کشور بوده و هست، فراتر از شعار و برنامه های دور و دراز معمولاً غیرعملیاتی، گام های مشخص و موثری بردارند. امری که برای رشد و توسعه کشور بسیار حیاتی است.