داستان دینی یعنی چه؟!

به گزارش بولتن نیوز، ماه رمضان امسال سیما در ماه رمضان به لحاظ کمی افت محسوسی نسبت به سال‌های قبل در پخش سریال‌های نمایشی داشت. در واقع رمضان امسال، سیما فقط با دو سریال مهمان خانه روزه‌داران است. این افت نیز به هیچ وجه دلیلی برای افزایش کیفیت نیست، چون در برخی مواقع پایین آمدن تعداد آثار باعث می‌شود بودجه به روی یک یا دو کار متمرکز شود و در نتیجه کیفیت نیز رشد کند، اما این ویژگی درخصوص سریال‌های امسال دیده نشد. درحال حاضر روی آنتن ابتدا سریالی سیاسی با نام نفس پخش می‌شود که نتوانسته در جذب تماشاگر موفق باشد-چون متناسب با ماه رمضان نیست- و دیگر سریالی به نام زیر پای مادر که باوجود داشتن قصه‌ای تکراری به‌هرحال توانسته تماشاگران کثیری را به سمت خود بکشاند. سریال زیر پای مادر یک ملودرام کاملا ایرانی است که می‌توان آن را دوست داشت و با آن ارتباط برقرار کرد. درباره این سریال نمی‌خواهیم بحث تکنیکی بکنیم، چون چندان امتیاز فاخری نمی‌توان درباره آن درنظر گرفت، ولی زیر پای مادر چیزهایی دارد که باعث می‌شود بتوان آن را تحمل کرد. نخست این‌که قصه فیلم بشدت برای مخاطب‌‌ گیرا و جذاب است، البته ممکن است انگ تکراری بودن به سریال زده شود، اما این مهم نیست که سریال قصه‌ای تکراری دارد، بلکه شکل روایت داستان به گونه‌ای است که مردم باز هم بدشان نمی‌آید آن را بشنوند.

زیر پای مادر با ذکر حدیثی از حضرت علی(ع) آغاز می‌شود. در این توصیه، امیرالمومنین(ع) به مالک اشتر سفارش می‌کند که اگر فردی را دید در شب گناه می‌کند، فردا آن گناه را به روی وی نیاورد، چون ممکن است وی تا صبح از گناهش توبه کرده باشد. این حدیث پیام و هدف سریال را مشخص می‌کند. قصه درباره بخشش و قضاوت نکردن است. مادر فرزند شیرخوارش را در دوماهگی رها می‌کند و بعد از ۲۰‌سال مجددا می‌خواهد فرزندش را به دست آورد. پدر خانواده که از ترک همسر دلشکسته است در مقابل این خواسته مقاومت می‌کند و دایما گناه ۲۰‌سال پیش همسرش را چماق سر وی کرده و وی را از داشتن فرزند محروم می‌کند.

در این مجموعه نمی‌توان آدم‌ها را صرفا سیاه و سفید دید. در ظاهر خلیل (کامبیز دیرباز) شخصیت مثبت قصه است و اسماعیل نفر (مهدی سلطانی) بازیگر نقش منفی، اما وقتی داستان جلو می‌رود می‌بینیم که هر یک نقاط قوت و ضعف خود را دارند. این نکته باعث شده شخصیت‌ها دوست‌داشتنی شده و به دل تماشاگر نشیند. یک نکته ظریف هم در این حوزه وجود دارد که می‌خواهم به آن اشاره کنم. ارادت به امام رضا(ع) محوری‌ترین بخش این سریال است، به نحوی که می‌توان کل کار را ارادتی به امام‌رضا(ع) دانست، اما امام رضا(ع) در این مجموعه تنها برای آدم‌های خوب قصه نیست، بلکه کاراکترهای منفی نیز به این امام عشق می‌ورزند. این اتفاق کاملا مغایر با بسیاری از کارهای کلیشه‌ای تلویزیون است که نقش‌های منفی عموما افرادی شیطان‌صفت توصیف می‌شوند.

مطلب دیگر که درباره زیر پای مادر می‌توان به آن اشاره کرد استفاده از ترانه و موسیقی خوب در سریال است. موسیقی در این سریال بشدت به کمک ملودرام آمده و سعی کرده تماشاگر را تحت‌تاثیر خود قرار دهد، هرچند عده‌ای معتقد هستند که موسیقی پررنگ به نوعی گرفتار آمدن در دام سانتی‌مانتالیسم است، اما این توجیهات شبه روشنفکرانه به هیچ وجه مقبول نیست و نمی‌توان آن را پذیرفت، چون مهمترین نکته در یک کار تلویزیونی جذابیت آن است که زیر پای مادر در رسیدن به آن موفق بوده است.

مطلب دیگری که درباره این سریال می‌توان گفت، این است که این سریال قرار است کاری دینی باشد، اما این خواسته به شکلی دم‌دستی صورت نمی‌گیرد، چون معمولا در آثار تلویزیونی می‌بینیم کارهایی که برای ماه رمضان روی آنتن می‌رود، تنها قصه‌شان در ماه مبارک می‌گذرد، اما در معنا هیج ارتباطی با این ماه ندارند، اما زیر پای مادر این‌گونه نیست. سریال در ظاهر قصه‌ای کاملا خانوادگی دارد، اما بسیاری از آموزه‌ها و احکام دینی را می‌توان در آن مشاهده کرد. بخشش، تقوا، قضاوت، احترام به والدین، دروغ و... تنها گوشه‌ای از نکاتی است که در این مجموعه به آن پرداخته شده است.

درباره انتخاب بازیگران هم باید گفت که بالاترین نمره را در این بخش به بهرنگ توفیقی می‌توان داد. تمامی کاراکترها در این سریال باورپذیر هستند، اما بازی خیره‌کننده مهدی سلطانی و بهناز جعفری در این سریال امتیازی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت، البته کاراکتر رخساره (پریوش نظریه) بشدت سخت است، چون با کمی ضعف کار در دام کلیشه گرفتار می‌آید، اما بازیگران فیلم به خوبی از عهده نقش‌ها بر آمده‌اند...

در انتهای این یادداشت می‌خواهم اشاره‌ای هم به سریال‌هایی داشته باشم که از شبکه‌ آی فیلم قبل و بعد از افطار پخش می‌شود. صاحبدلان، برای آخرین‌بار، متهم گریخت، شمعدونی و اغما کارهایی هستند که از این شبکه روی آنتن می‌رود. این‌ سریال‌ها همگی جزو آثار پرتماشاگر سیما در زمان پخش خود بوده‌اند. برای همین پخش این مجموعه‌های تکراری تا حدودی ضعف سیما را در تولید کارهای متنوع پوشش داده و باعث می‌شود مردم بتوانند وقت خود را پای گیرنده‌های تلویزیون بیشتر بگذرانند.

منبع: شهروند