فرهنگ‌سازی؛ میوه سریال‌های «هر شبی»

اصطلاح «هر شبی» برای سریال‌هایی استفاده نمی‌شود که هر شب از تلویزیون به نمایش در می‌آیند؛ این عنوان اولین بار برای آثاری استفاده شد که علاوه بر پخش هر شبی، فاصله بین نگارش فیلمنامه و تولید تا پخش آن تا حد ممکن کوتاه است و در این آثار عمدتا موضوعات و مباحثی مطرح می‌شود که مسائل روز جامعه هستند.

مدتی‌ است که تلویزیون سریال‌ هر شبی به این معنا نداشته تا این‌که فاصله تولید و پخش سریال دیوار به دیوار به دلایلی کوتاه شد و این سریال توانست تا اندازه‌ای به یک اثر هرشبی شباهت پیدا کند.

همزمان با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و به موازات برگزاری‌ مناظره‌ها و نشست‌ها و سخنرانی‌های نامزدهای ریاست‌جمهوری، سریال «دیوار به دیوار» هم یک انتخابات برگزار کرد؛ اهالی عمارت نبش کوچه شیرین در انتخاباتی مهم و البته بسیار سرنوشت‌ساز از بین خاورخانوم یا همان پارمیدا و آقای مشیری، مدیر ساختمان را انتخاب کردند!

بازسازی طنزآلود و فرحبخش فضای انتخاباتی کشور در سریال دیوار به دیوار، استفاده از تکیه‌کلام‌ها و اشارات و کنایه‌های آشنا در دوره انتخابات، اشاره طنزآمیز به برخی اتفاقات رخ داده در متن و حاشیه انتخابات ریاست‌جمهوری و شوخی با مقوله رقابت انتخاباتی به برخی قسمت‌های اخیر سریال دیوار به دیوار شادابی و طراوت بخشید و به آن جلوه‌ای دوباره داد.

این اولین‌بار نیست که یک طنز تلویزیونی و یک اثر هرشبی به مساله انتخابات و رای‌گیری می‌پردازد و لبخندی بر لب تماشاگران می‌نشاند؛ پیشتر در سریال‌هایی که در زیر عنوان «هرشبی» جای می‌گیرند، این اتفاق رخ داده و معمولا هم رضایت مخاطبان را به دنبال داشته اما طبیعی است همزمانی این موضوع با برگزاری انتخابات واقعی طعم و مزه مطلوب‌تری دارد.

کوتاهی فاصله بین زمان نگارش فیلمنامه به‌طور طبیعی و در سایر انواع سریال‌های تلویزیونی ایراد و نقص محسوب می‌شود و حتما به نتیجه کار ضربه وارد خواهد کرد اما همین اتفاق در سریال‌های هرشبی یک مزیت است و حتی از جمله ویژگی‌ها و شاخصه‌های این نوع آثار محسوب می‌شود. مهم‌ترین و جدی‌ترین کارکرد یک سریال‌ هر شبی، تلنگر به مسائل اجتماع و مشکلات و آسیب‌هاست؛ بنابراین هر قدر موضوعات و نکات مطرح شده در این آثار ملموس‌تر باشد و با رخدادهای مهم اجتماعی همزمان مطرح شود، نتیجه و تاثیری دو چندان خواهد داشت. به عبارتی، سریال‌های هر شبی اعتبار و اهمیتشان را از تازگی‌، طراوت، میزان تاثیرگذاری و جذابیتی به‌دست می‌آورند که ناشی از طرح مسائل روز جامعه است و پرداختن به رخدادهای مهم اجتماعی و فرهنگی. اگر قرار باشد سریال‌های هر شبی از این ویژگی‌ مهم خالی باشند و در آنها نشانی از طنز و نقد مسائل روز جامعه نباشد، فلسفه وجودی و کارکرد چنین سریال‌هایی چه می‌تواند باشد؟!

سریال‌های هر شبی هویتشان را وامدار طرح و توضیح موضوعاتی هستند که دغدغه مردم محسوب می‌شود و به همین دلیل است که در تولید آنها به امکانات ساده و لوکیشن‌‌های بسیار محدود بسنده می‌شود. این سریال‌ها اگر از ویژگی‌ها و جنبه‌های هنری قابل تامل برخوردار نبوده یا با موضوعات عمیق و تفکربرانگیز میانه‌ای نداشته باشند اما در عوض با طرح مسائل ملموس اجتماعی و بهره‌گیری از قدرت جادویی طنز، نقش فوق‌العاده‌ای در فرهنگ‌سازی دارند و به همین دلیل می‌توانند با اهداف و عملکردهای رسانه‌ای مانند تلویزیون همسو شوند و به مرور تاثیرات قابل توجهی به‌دنبال داشته باشند.