آیا ترکیه با اروپا خداحافظی می کند؟

گروه بین الملل: از روزی که اردوغان وارد گود شد و نخست وزیر خود یعنی احمد داود اوغلو را کنار گذاشت روابط ترکیه با اتحادیه اروپا به سردی گرایید، اردوغان با کنترل قدرت بر تنش ها با اتحادیه اروپا دامن زد به نحوی که دو طرف در آستانه برگزاری همه پرسی در ترکیه به رویارویی تند و خشن کشیده شد. بارها در کشورهای اروپایی به جایگاه و موقعیت اردوغان توهین شد و عملا اتحادیه اروپا وارد کارزاری منفی بر علیه اردوغان گردید.

به گزارش بولتن نیوز، اردوغان با برجسته کردن رویارویی با اروپا تلاش کرد راست گرایان افراطی را به سوی خود در داخل ترکیه جلب کند تا زمینه رای مطلق به همه پرسی را فراهم کند، این در حالی بود که اردوغان خوب می دانست روابط تیره با کشورهای همسایه ترکیه این ضرورت را برای ترکیه ایجاد می کرد که روابط اقتصادی خود را با اروپا توسعه دهد تا از سطح فشارهای اقتصادی فزاینده و کاهش ارزش لیر ترکیه بکاهد.

حالا که همه پرسی تمام شده است و اردوغان نیاز ضروری برای بهبود روابط اقتصادی با اروپاییها احساس می کند با لحن تندتری نسبت به آنها موضع گیری کرده و می کوشد آنها را از موضع منفی علیه ترکیه دور کند. اردوغان علیرغم این که دست خالی در فشار بر اروپا دارد اما در سطح تهدیدها بسیار جدی تر از اروپاییها رفتار می کند.

روز سه‌شنبه، رجب طیب اردوغان – رئیس جمهور ترکیه – گفت در صورتی که اتحادیه اروپا فصل جدیدی را در روند الحاق ترکیه به این اتحادیه آغاز نکند، آنکارا با اروپا خداحافظی» خواهد کرد. اردوغان در یک مراسم به مناسبت بازگشت خود به حزب عدالت و توسعه گفت: از حالا انتخاب دیگری به جز گشایش فصل‌های جدید که ناگشوده باقی مانده اند وجود ندارد. اگر شما این اقدام را انجام ندهید، خدانگهدار.

بلافاصله به این سخنان آلمانی ها واکنش نشان دادند. زیگمار گابریل»، وزیر امور خارجه آلمان با توجه به تهدیدات جدید رئیس جمهور ترکیه درباره مذاکرات عضویت این کشور در اتحادیه اروپا خواستار پایان دادن به اولتیماتوم دادن ها در بحران ترکیه شد.

وی در این باره گفت که من می توانم تنها توصیه کنم که حالا به روند اولتیماتوم دادن ها به طرف مقابل خاتمه دهیم.

گابریل که در حاشیه سفر آفریقایی خود به اتیوپی سخن می گفت تصریح کرد که راه ترکیه به سوی اتحادیه اروپا آشکارا با توجه به معیارهایی که ما اروپایی ها داریم توصیف شده است. آنچه که به تازگی در ترکیه اتفاق افتاده است این معیارها را برآورده نمی کند. اگر ما یک شروع جدید در شرایط و مناسبات را می خواهیم باید این امر از هر دو طرف دنبال شود. اتحادیه اروپا برای گفتگوهای جدید با ترکیه باز است. در مقابل من فکر می کنم که این تنها وقتی معنی خواهد داشت که ترکیه نشان دهد که او هم می خواهد از رویارویی فاصله بگیرد.

وی افزود: آنچه که ما حالا می شنویم اولتیماتوم های جدید و رویارویی های جدید است که برای ما چیزی به ارمغان نمی آورد. اتحادیه اروپا برای یک شروع مجدد آماده است؛ اما این به آن معنی است که همزمان اولتیماتوم های مقابل باید پایان یابد.

یوهانس هان»، کمیسر گسترش اتحادیه اروپا نیز اواخر هفته در گفتگویی با رویترز اظهار داشت که ترکیه در حال حاضر از چشم انداز عضویت در اتحادیه اروپا دور می شود. همه در اتحادیه اروپا در این باره اتفاق نظر دارند. پس تمرکز اتحادیه اروپا باید در این باره باشد که همکاری ها با این کشور را در سطوح دیگر متمرکز کند.

حال سوال این است با این شرایط دورنمای سیاست خارجی ترکیه در خصوص اتحادیه اروپا چه خواهد بود؟ آیا ترکیه واقعا از اتحادیه اروپا خداحافظی خواهد کرد؟ آیا ترکیه توان تغییر سیاستهای اتحادیه اروپا را در خصوص ترکیه داراست؟ آیا سیاست حمله به اتحادیه اروپا این اتحادیه را در پذیرش ترکیه متقاعد خواهد کرد؟

برای پاسخ دهی به این سوالها ضروری است به یک نکته کلیدی اشاره گردد و آن هم این است که سیاست خارجی ترکیه چه در خصوص حوزه نزدیک که شامل کشورهای همسایه می باشد و چه در حوزه دور که شامل اتحادیه اروپا، آمریکا و روسیه و چین می باشد از اتکاء به تنش زدایی به تنش زایی تغییر یافته است. افزایش تضادهای امنیتی بین ترکیه و کشورهای دور و نزدیک به این کشور باعث گردیده است که فضای روابط با ترکیه کاملا فاقد اعتماد و اطمینان برای سرمایه گذاری بلندمدت باشد.

اردوغان مدتهاست سازوکارهای همکاری گرایانه را در تعامل با کشورها ترک کرده است و می کوشد با توسل به نوعی آنارشی سیاسی از طرفهای مقابل امتیاز بگیرد. رقابت در فضای مقابله به مثل، تعارض و ایجاد چالشهای ژئوپولتیک بخش اساسی سیاست خارجی ترکیه را تشکیل می دهد و در چنین فضایی بعید است اروپاییها به ترکیه اعتماد کرده و تهدیدات ترکیه بتواند روزنه ای برای آینده روشن در روابط ترکیه با اتحادیه اروپا باشد.

اروپاییها بشدت از این چالشها که مبتنی بر مولفه های هویتی عثمانی گرایی است نگران می باشند و این نگرانی کافی است تا آنها تن به خواسته های اردوغان ندهند. آنها خوب واقف هستند که اقتصاد رو به زوال ترکیه در سایه این تهدیدها بیشتر آسیب خواهد دید و با معلق نگاه داشتن ترکیه به این اقتصاد رو به افول آسیب می زنند. از این رو می توان درک کرد در کوتاه مدت بهبود روابط ترکیه و اتحادیه اروپا قابل تصور نیست و این تلاشها را باید بخشی از کوششها برای جلوگیری از آسیب های شدیدتر به اقتصاد ترکیه دانست.

ترکیه روزهای سخت و بحرانی تر را در حوزه اقتصاد نیز بزودی تجریه خواهد کرد و تهدیدات اردوغان کوششی است برای حفظ تنش ها در سطح کنونی. دلیل و برهان اصلی هم برای این تحلیل این است که موازنه گرایی مبتنی بر ایجاد تعادل در منافع دو طرف وجود ندارد.