سایکو آنکولوژی چیست؟

به گزارش بولتن نیوز، اهمیت حضور متخصصان خدمات حمایتی در کنار کادر درمانی تا اندازه‌ای است که بسیاری از بیمارستان‌های پیشرفته دنیا، مددکاران و روانشناسان را با پزشکان همراه کرده‌اند تا بیماران با مشکلات کمتری روزهای درمان خود را سپری کنند و درمان موفق‌تری نیز برای آنها تحقق یابد. این اتفاق در بیمارستان محک هم می افتد.

به مناسبت ۹ اردیبهشت، روز روانشناس، با ندا ندایی، سرپرست واحد روانشناسی مؤسسه خیریه محک به گفتگو نشستیم و از او درباره اهمیت حضور روانشناسان در کنار کودکان مبتلا به سرطان و خانواده آنها پرسیدیم. 

ندایی، در این باره گفت: «والدين از همان لحظه‌اي كه كودكان خود را براي درمان مي‌آورند، نگران سلامتی فرزندشان هستند. به همین خاطر روانشناس علاوه بر حمایت از بیمار، باید در کنار خانواده او نیز باشد تا بتواند عوارض ناشی از درمان، همچنین مداخله در سایر مشکلات خانواده، مسائل روانی، بحران سوگ و... را کنترل کند.»

وی ادامه داد: «روانشناسان تلاش مي‌كنند تا با بهره‌مندی از روش‌های علمی و استاندارد، بحران روانی ایجاد شده در کودک مبتلا به سرطان و خانواده ایشان را کنترل کنند.»

آموزش بین‌المللی برای روانشناسان ضروری است

سايكو آنكولوژي، موضوعی ميان‌رشته‌اي از حوزه‌هاي روانشناسي، سبك زندگي و آنكولوژي است كه به مبحث روانشناسي در بيماري سرطان گفته مي‌شود. اين رشته به فرآیند درمانی جامع توجه دارد و به موضوعات رفتاري-روانشناختي در طول درمان و عوارض آن مي‌پردازد. متخصصان اين رشته به بررسي عوارض سرطان در سلامت روان و همچنين عوامل روانی كه در طول فرآيند درمان و يا در زمان قطع درمان رخ مي‌دهد، مي‌پردازند. ندایی با اشاره به آنکه دانش روانشناسان محک در این زمینه می‌بایست همگام با دانش جهانی باشد گفت: «روانشناسان محک در زمینه‌های پژوهشی حضوری فعال دارند و با حضور در کنگره‌های خدمات حمایتی و ارائه مقاله، دانش خود را مطابق با استانداردهای بین‌المللی ارتقا می‌دهند.»

وی افزود: «در این واحد علاوه بر آموزش روانشناسان تلاش می‌شود تا داوطلبان سازمان نیز با چگونگی ارتباط با کودک مبتلا به سرطان آشنا شوند. برگزاری کارگاه‌هاي ارتباط با کودک و آموزش نیروهای داوطلب مددکاری و روانشناسی از جمله فعالیت‌های بخش روانشناسی محک است. همچنین روانشناسان به منظور آمورش گروه داوطلبان والدین کودکان مبتلا به سرطان، در کنار آنها حضور دارند؛ این گروه به منظور كاهش اضطراب و نگراني والديني كه به تازگي متوجه بيماري فرزندشان شده‌اند آموزش می‌بینند.»

سرپرست واحد روانشناسی مؤسسه خیریه محک توضیح داد که داوطلبان بخش روانشناسي در زمینه ارتباط با کودک همراه روانشناسان هستند. این افراد پس از حضور در كارگاه‌های آموزشی، قبولی در آزموني منطبق با اصول علمي و اخذ تائید از روانشناسان به عنوان داوطلب ارتباط با کودک شناخته می‌شوند.

نخستین گام پذیرش بیماری کودک، کنترل اضطراب والدین

پذیرش بیماری سرطان از سوی کودک و خانواده مهم‌ترین عامل برای شروع کارآمد درمان است و البته به زمان نیاز دارد که با حضور متخصصان خدمات حمایتی، پذیرش سریع‌تر صورت می‌گیرد. سرپرست روانشناسی مؤسسه خیریه محک در این باره گفت: «کودک باید بداند که بیماری او روند طولانی را طی می‌کند. برخي از خانواده‌ها از معرفي سرطان به كودك خود پرهيز مي‌كنند و بیماری او را نوعی عفونت یا سرماخوردگی می‌دانند. اين در شرايطي است كه كودك با جستجو در اینترنت می‌تواند اطلاعاتی درخصوص بیماری خود به دست آورد. ما کودکانی داریم که کاملا با بیماری خود آشنا هستند و پروتکل درمانی خود را می‌دانند اما به دلیل اضطراب خانواده، خود را ناآگاه نشان می‌دهد. یا حتی کودک به خانواده‌اش دلداری می‌دهد. همه این موارد بار سنگینی بر دوش کودک می‌گذارد.»

ندایی افزود: «روانشناسان محک تلاش می‌کنند تا از میزان اضطراب والدین بکاهند و کمک کنند تا آنها ابتلای فرزند خود به سرطان را بپذيرند. پس از پذيرش والدين و رضايت آنها، روانشناسان اطلاعات صحيح درباره بیماری را به بيمار و خانواده منتقل مي‌كنند. نباید فراموش کرد که آرامش خانواده به کودک نیز منتقل می‌شود.»

وی با بیان اینکه متناسب با شرایط هر خانواده، روش مشاوره متفاوتی را می‌بایست در نظر گرفت ادامه داد: «جلسات مشاوره و روان‌درمانی محك به صورت فردی، زوج درماني، خانواده درماني، گروه درماني، مشاوره تلفني، بازي درماني، هنر درمانی،‌ نقاشی درمانی، موسیقی درمانی، روایت درمانی و غيره ارائه مي‌شود. اين اقدامات در بيمارستان محك و در برخي بيمارستان‌هاي سطح تهران چون بيمارستان رسول، بهرامي، مفید و امام خمینی صورت می‌گیرد.»

حل اختلاف زوجین، آرامش کودک بیمار را به همراه دارد

پس از ابتلای کودک به بیماری، توجه مادر به فرزند بیمار و حضور او در بیمارستان، زمینه اختلاف میان زوجین با یکدیگر و زوجین با سایر فرزندان را فراهم می‌سازد. خانواده درمانی در این گونه موارد کمک بسیاری می‌کند. هر چند که ندایی معتقد است مشکل برخی خانواده‌ها به پیش از ابتلای فرزندشان به سرطان مرتبط است. وی در این باره گفت: «در زوج درماني گاهي مسئله زوجين، سرطان كودك نيست و ما تلاش مي‌كنيم به اختلاف بين آنها كه بعضاً پيش از بيماري كودكشان وجود داشته بپردازيم تا خانواده با آرامش بيشتري مراحل درماني كودك را پشت سر بگذارند.»

ندایی از نیاز برخی خانواده‌ها به روانپزشک گفت و ادامه داد: «پس از تشخيص روانشناس، در صورت لزوم خانواده كودك مبتلا به سرطان به روانپزشك ارجاع داده مي‌شود.»

بازی درمانی، روشی برای حل مشکلات روانی کودکان

كودكان مبتلا به سرطان و خانواده آنها علاقه بسياري به اتاق بازي دارند و معتقدند كه فرزندانشان در اتاق بازي بيماري خود را براي ساعتي به فراموشي مي‌سپارند. روانشناسان این فرصت را مغتنم شمرده و بسیاری از مشکلات روانی کودکان را از طریق بازی، درمان می‌کنند. ندایی در این خصوص گفت: «روانشناسان تلاش مي‌كنند بسياري از پروتكل‌ها را با كمك اسباب‌‌بازي به كودك مبتلا به سرطان آموزش دهند. به عنوان مثال ممكن است كودك از نمونه‌برداري مغز استخوان بترسد و روانشناس در مراحل بازي ترس او را كاهش مي‌دهد. در همه دنيا، روانشناسان با بازي درماني به مشكلات كودك پي برده و در همان بازي مشكلات كودك رفع مي‌شود.»

کودکان مبتلا به سرطان در مسیر درمان تنها نیستند

از همان ابتداي شروع درمان و پذيرش در بيمارستان محك، روانشناسان در کنار کودک و خانواده او قرار می‌گیرند. روانشناسان پس از ترخیص کودک نیز همراه او هستند و در صورت فوت کودک، خدمات روانشناسی را به خانواده ارائه می‌دهد. آنها تلاش می‌کنند تا کودک و خانواده او با دغدغه روانی کمتری مسیر درمان را طی کنند. اهمیت این موضوع به اندازه‌ای است که محک در تلاش است تا روانشناسان و مددکاران را در کلیه بیمارستان‌های دارای بخش خون و آنکولوژی کودک در سراسر کشور مستقر کند تا در سايه این حمايت، هيچ خانواده‌اي در مسير درمان فرزند خود تنها نماند و در تمام مسير درمان همه حمايت‌هاي لازم را به طور يکسان در سراسر ايران دريافت کند