از سندرم بیماری ساختمان چه میدانید؟

به گزارش بولتن نیوز، سندرم بیماری ساختمان (SBS) به مجموعه هایی از نشانه های مختلف گفته می شود که ساکنان یک ساختمان را گرفتار خود می کند. سندرم بیماری ساختمان به توصیف وضعیتی می پردازد که در آن ساکنان یک ساختمان نشانه های بیماری را تجربه می کنند که به نظر می رسد با زمان سپری شدن آنها در آن ساختمان ارتباط مستقیم دارد. تا امروز، هیچ بیماری یا علت خاصی در رابطه با یان نشانه ها مشخص نشده و به دست نیامده است. شاکیان ممکن است از یک بخش ساختمان باشند یا ممکن است کل ساختمان گرفتار این نشانه ها بشوند.

در سال 1984، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد بالای 30 درصد از ساختمان های نوساز و بازسازی شده از کیفیت پایین هوای داخل ساختمان رنج می برند و شکایات در این زمینه در سراسر جهان رو به افزایش است. علل چنین سندرمی معمولا به نقض در گرمایش، تهویه و سیستم های تهویه مطبوع بر می گردد. عواملی دیگر نیز در این رابطه وجود دارد که به آلاینده های تولیدشده از مصالح ساختمانی مختلف بر می گردد.

 

 نشانه های سندرم بیماری ساختمان

نشانه هایی که شاکیان مبتلا به این سندرم بیان داشته اند از التهاب چشم ها، بینی و گلو تا سوزش پوست و مشکلات عصبی را در بر می گیرد. علاوه بر این، بیماری های عفونی و تغییر در قوه چشایی و بویایی هم مشاهده شده است. شکایات مرتبط با آلرژی با حضور قارچ ها و باکتری ها در هوای مرطوب منازل مسکونی و دفاتر تجاری ارتباط دارد.

علايم‌ چيست‌؟

بعضي‌ علايم‌ مرتبط‌ با اين سندرم شامل‌: سردرد، التهاب‌ چشم‌، بيني‌ و گلو، التهاب‌ پوست‌، سرفه‌، گيجي‌ و منگي‌، تهوع‌ و خستگي‌ است‌. علايم‌ به‌ سرعت‌ بعد از ترك‌ ساختمان‌ بهبود مي‌يابند. اگرچه‌ دلايل‌ اين‌ بيماري‌ ناشناخته‌ است‌، نظريه‌هاي‌ مشتركي‌ در اين‌ مورد وجود دارد.

۱- مواد آلوده‌ خارج‌ از ساختمان‌ ـ اين‌ مواد براساس‌ موقعيت‌ قرارگيري‌ ساختمان‌ متفاوت‌ خواهند بود. طبق‌ اين‌ نظريه‌ هواي‌ آلوده‌ و بد از راه‌ در و پنجره‌ها به‌ داخل‌ ساختمان‌ كشيده‌ مي‌شوند.

۲- مواد آلوده‌ داخل‌ ساختمان‌ ـ پرده‌ها و فرش‌ها و وسايل‌ تميزكننده‌ مي‌توانند حاوي خود مواد شيميايي‌ باشند منجر به‌ التهاب‌ شوند.

۳- باكتري‌ها، گرده‌ها و كپك‌ها و مواد كهنه‌ ـ در صورتي‌ كه‌ اين‌ مواد در چاهك‌ فاضلاب‌ و يا تهويه‌ اتاق‌ باقي‌ بمانند، مي‌توانند در هوا پخش‌ شوند و باعث‌ پيدايش‌ مشكلاتي مثل‌ انواع‌ آلرژي‌ها و سرفه‌ شوند.

۴- سطح‌ بالا و پايين‌ رطوبت‌ و يا تغيير در ميزان‌ رطوبت‌ يك‌ ساختمان‌ مي‌تواند علايم‌ را شديدتر كرده‌ و يا بيماري‌ ايجاد كنند.

۵- تهويه‌ ضعيف‌ خيلي‌ از ميحط‌ اداري‌ داراي سيستم تهويه هوا هستند ولي تهويه‌ بسيار ضعيف‌ است‌. 

سازمان بهداشت جهانی، این علائم را در چند دسته طبقه بندی کرده است:

التهاب مخاطی غشاء (چشم، بینی و گلو)، تاثیرات عصبی (سردرد، خستگی و تحریک پذیری)، آسم و علائم مشابه آن (تنگی قفسه سینه و خس خس سینه)، خشکی پوست و سوزش آن و شکایات دستگاه گوارش.

کلید کشف این بیماری بروز علائم مشابه بین افراد یک ساختمان در دوره ای چند هفته ای است. در اغلب موارد، بیشتر علائم پس از ترک بیمار از ساختمان کلا رفع شده و از بین می رود. اما می تواند تاثیرات بلندمدتی بر روی سلامتی بیماران که حساس تر هستند بر جای بگذارد و خیلی افراد گرفتاری آلرژی می شوند. 

عوامل روانی

در مطالعه ای به ساختمان های تجاری و کارکنان شاغل در آن پرداخته شده است. در این مطالعه، محققان به مقایسه برخی عوامل محیطی که مظنون به بیماری سندرم بیماری ساختمان هستند پرداخته اند. نتایج نشان داد شرایط روانی- اجتماعی تاثیر بیشتری نسبت به عوامل محیطی مدنظر محققان دارد.

محل کار

خواسته های شغلی بالا و حمایت از کارکنان که از جمله عوامل روانی محسوب می شود، تاثیرات به مراتب بیشتری از عوامل محیطی مثل سیستم های تهویه دارد. البته نباید این نکته را فراموش کرد که جدای از استرس کاری، عوامل محیطی نقش تاثیرگذاری در ایجاد سندرم بیماری ساختمان دارند.

استرس فزاینده کاری، نارضایتی، روابط بین فردی ضعیف و ارتباطات کمرنگ نقش مکمل را در کنار عوامل محیطی در سندرم بیماری ساختمان ایفا می کند.

عوامل استرس زای کاری با علائم خاص این بیماری ارتباط دارند. حجم کار و تعارض کاری با علائم کلی این بیماری مانند سردرد، خستگی غیرطبیعی، احساس سرما یا حالت تهوع رابطه دارد و کارمندان چنین علائمی را گزارش داده اند. فضای کاری شلوغ و رضایت کاری کم موجب علائم تنفسی فوق می شود.

مشاغل خاص نیز با علائم خاص سندرم بیماری ساختمان سر و کار دارند. شاغلان حوزه حمل و نقل، بهداشت و درمان، ارتباطات و مددکاران اجتماعی بالاترین شیوع علائم این بیماری را دارند. علائم پوستی مانند اگزما، خارش، بثورات در دست ها و صورت با کارهای فنی ارتباط مستقیم دارد. شاغلان فعال در حوزه جنگل داری، کشاورزی و کارشناسان فروش کمترین علائم مرتبط با این سندرم را گزارش داده اند.

علل ایجاد سندرم

با توجه به تحقیقات صورت گرفته در این زمینه مشخص شده است که سندرم بیماری ساختمان به دلیل تهویه ناکافی، آلاینده های شیمیایی از منابع داخلی یا فضای خارجی ساختمان و آلاینده های بیولوژیکی ایجاد می شود. بسیاری از ترکیبات آلی فرّار که جزء آلاینده های شیمیایی به حساب می آیند، می توانند تاثیرات حادی روی ساکنان ساختمان بر جای بگذارند که تا مدت ها و در برخی موارد تا آخر عمر همراه آنها باقی بماند.

باکتری، گرد و خاک، ویروس ها و انواع آلاینده های بیولوژیکی از جمله عوامل ایجاد سندرم بیماری ساختمان محسوب می شوند. در نتیجه، سازمان استاندارد تمام کشورها باید استانداردهای مرتبط با دستگاه های تهویه ساختمانی و غیره را مورد بازنگری قرار بدهند.

راهکارهای پیشگیری کننده

استفاده از گیاهان جذب کننده سم مانند سانسیوریا

استفاده از اُزن برای نابودی باکتری، ویروس و موارد مشابه

استفاده از کف پوش های ضدآب

استفاده از حلال ها و آفت کش ها

تعمیر و نگهداری مناسب از سیستم های تهویه مطبوع

تفاوت عارضه در زنان و مردان

میزان علائم گزارش شده مرتبط با سندرم بیماری ساختمان در زنان و مردان تفاوت دارد، زیرا زنان شکایات بیشتری در زمینه ثبت کرده اند. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده اند که سیستم ایمنی زنان سریع تر واکنش نشان می دهد و بیشتر به خشکی مخاط مبتلا می شوند. جدای از موارد ذکرشده، زنان به عوامل محیطی داخلی حساسیت بیشتری دارند؛ چون بیشتر در محیط های اداری و فضاهای بسته فعالیت می کنند. اما شغل بیشتر مردان در فضای آزاد می باشد.

از آنجا که سندرم بیماری ساختمان به عدم جریان پیدا کردن هوای پاک در ساختمان ارتباط دارد، اگر جریان هوای محیط بهبود یابد، علائم این سندرم از بین می رود.

پنجره اتاق را باز کنید تا هوا جریان پیدا کند.

از مواد بهداشتی و خوشبوکننده های مناسب برای از بین بردن این سندرم بهره ببرید.

برای مدت طولانی در محیط بسته نمانید.

تاریخچه سندرم بیماری ساختمان

در اواخر دهه 1970 میلادی، علائم غیراختصاصی توسط مستاجران در خانه ها، ادارات و مهدکودک های نوساز گزارش داده شده است. در رسانه ها نامش را «بیماری اداره» گذاشته بودند اصطلاح «سندرم بیمار ساختمان» توسط سازمان بهداشت جهانی در سال 1986 مطرح و معرفی شد. مطابق با آمارها 10 تا 30 درصد ساختمان های اداری نوساز در غرب دچار مشکلات تهویه داخلی بودند.

محیط های داخلی گرفتار مشکلات تهویه در مرکز توجه قرار گرفتند. مطالعه ای در کشور سوئد در زمینه آلرژی صورت گرفت که «بیمار ساختمان» را به عنوان علت آلرژی همه گیر مطرح کرد. بنابراین، در دهه 1990 میلادی، تحقیقات گسترده ای درباره سندرم «بیمار ساختمان» انجام شد. در این تحقیقات، عوامل متعدد فیزیکی و شیمیایی به صورت گسترده مورد بررسی قرار گرفت.

این مشکل به صورت گسترده در رسانه ها پوشش داده شد و از آن با عنوان «بمب ساعتی» نام برده می شد. بسیاری از این مطالعات موردی وروی تک ساختمان ها انجام گرفته بود.

در دهه 1990 میلادی، «ساختمان های بیمار» در مقابل «ساختمان های سالم» قرار گرفتند. محتویات شیمیایی مصالح ساختمانی برجسته شده و مورد بررسی قرار گرفت. بسیاری از تولیدکنندگان مواد و مصالح ساختمانی تلاش کردند تا مواد شیمیایی مناسبی را جایگزین مواد افزودنی پیشین کنند. صنعت تهویه نیز به دنبال بهبود سیستم های تهویه رفت. ساختارهای زیست محیطی برجسته، مواد طبیعی و تکنیک های ساده به عنوان راه حل مطرح شدند.

در اواخر دهه 1990 میلادی، مطالعات نشان دادند که سندروم بیماری ساختمان درواقع مشکلی نیست که بر بتوان آن را از طریق علائم گزارش شده توسط آدم ها کشف کرد. در سال 2006، انجمن ملی سلامت و بهداشت سوئد اعلام کرد که توصیه می شود «سندرم بیمار ساختمان» به عنوان تشخیص بالینی مورد استفاده قرار نگیرد.

با این حال، در فرهنگ عامه مجموعه ای از نشانه ها به عنوان عوامل مهندسی ضعیف محیط کار یا خانه شناخته می شود. بنابراین، «ساختمان بیمار» در زمینه بهداشت محیط کار کاربرد دارد و مورد استفاده قرار می گیرد.

سندرم بیماری ساختمان به سرعت مسیری را از رسانه به دادگاه ها طی کرد. معماران و مهندسان حرفه ای به عنوان متهم در جایگاه قرار گرفتند تا از خود دفاع کنند. بحث های طولانی در دادگاه ها باعث شد تا دادگاه تصمیمات جدیدی بگیرد. مطابقه رای دادگاه، ساختمان ها باید از سیستم های تهویه مطبوع بهره ببرند.

چه‌ بايد كرد؟

تصور مي‌شود مهمترين دليل اين بيماري عدم جريان پيداكردن هوا در محيط كار است. اگر جريان هواي محيط كار بهبود يابد، علايم اين سندرم از بين مي‌رود. مواد آلوده‌ ‌ بايد شناسايي‌ شوند و سپس‌ از بين‌ برود و يا تا جايي‌ كه‌ ممكن‌ است‌ بي‌اثر شوند. در صورتي‌ كه‌ شما مشكوك‌ هستيد كه‌ محل‌ كارتان‌ باعث‌ بيماري‌ شما شده‌ است‌ علايم‌ روزانه‌ خود را به‌ ياد داشته‌ باشيد. 

آيا هنگامي‌ كه‌ ساختمان‌ را ترك‌ مي‌كنيد، احساس‌ بهتري‌ داريد؟ آيا هيچ‌گونه‌ تغييري‌ در محيط‌ كار خود داده‌ايد؟ مثلا: پنجره اتاق خود را باز كرده ايد تا هوا جريان پيدا كند؟ دماي محل كار خود را تغيير داده‌ايد از عطرها و مواد بهداشتي و خوشبو كننده‌هاي كمتري در محيط كار خود استفاده مي‌كنيد؟ و در نهايت‌، اگر شما و همكارانتان‌ احساس‌ مي‌كنيد كه‌ بررسي‌هاي‌ بيشتري‌ لازم‌ است‌، بايد با مدير ساختمان‌ و يا مراكز سلامتي‌ مشورت‌ نماييد. 

منبع: میگنا، ماهنامه مطب: رقیه بهشتی-با اضافات بسيار