«بهبودی» روای منصف و صادق تاریخ است

به گزارش بولتن نیوز، مستند «هدایت الله» از جمله آثاری است که در جشنواره عمار امسال اکران شد و مورد اقبال و توجه مخاطبین و منتقدین قرار گرفت، این مستند 59 دقیقه­ای روایتی است از زندگی پر فراز و نشیب «هدایت اله بهبودی» که همزمان بخشی  از فضای اجتماعی فرهنگی ایران در سال­های منتهی به انقلاب اسلامی را نیز روایت می­کند. اما اینها همه محتوای ارائه شده در این مستند نیست، ناگفته‌هایی از ماجرای پیش آمده در راه تالیف، انتشار و توزیع کتاب «شرح اسم» که زندگینامه رهبر معظم انقلاب و از مهمترین آثار بهبودی می­‌باشد نیز برای اولین بار در این مستند مورد بررسی و تحلیل قرار می­‌گیرد که قطعا جزو جذابترین بخش‌های  مستند است.

جهت اطلاع بیشتر از چگونگی و چرایی ساخت این مستند، گفت و گویی انجام دادیم با «سجاد ریاحی» کارگردان مستند هدایت الله، او در این مصاحبه از انگیزه­‌ها و دلایل ساخت این مستند سخن می­گوید.

بله به نکته دقیقی اشاره کردید، اصولا مستند پرتره یکی از مشکل­ترین و حساس­ترین قالب­های ساخت مستند است و اگر در انتخاب سوژه مورد نظر و نحوه روایت دقت لازم صورت نگیرد اینگونه از مستندها معمولا مخاطب عام خود را از دست خواهند داد.

برای تکمیل مراحل پژوهشی و تحقیقاتی کارمان علاقه مند شدیم مولف کتاب شرح اسم را ببینیم و از تجربیات و نظرات ایشان بهره ببریم. این شد که در سال 93 اولین دیدار بنده و آقای یوسفی پور نویسنده مستند هدایت الله با آقای بهبودی در دفتر کار ایشان در حوزه هنری انجام شد.

قبل از آن دیدار، آقای یوسفی پور با توجه به شناخت دورادوری که از آقای بهبودی داشت و ارزشی که برای کتاب شرح اسم قائل بود چنین ایده ای را با بنده مطرح کرده بود اما در پایان آن دیدار و در راه بازگشت هر دو نفرمان در خصوص ایده ساخت مستند هدایت الله مصم تر و جدی تر شدیم.

 ما به دنبال ساخت مستند در مورد زندگی رهبر انقلاب برای مخاطب عام و به دور از روش­‌های تبلیغاتی و تشریفاتی معمول بودیم. در واقع در مراحل تحقیق و پژوهش به این جمع بندی رسیده بودیم که تصویرسازی انجام شده از شخصیت و تاریخ زندگی رهبری یا مغرضانه و آلوده به اهداف سیاسی خاص بوده یا با آفت نگاه رسمی و تشریفاتی همراه شده است. ما به دنبال روایت صادقانه  تاریخ در مورد ایشان بودیم و هستیم. آقای بهبودی این کار را به نحو احسن در کتاب شرح اسم انجام داده بود و ما این را قبل از ملاقات با آقای بهبودی متوجه شده بودیم و اصولا دلیل ملاقات با ایشان هم همین بود.

زمانی که برای اولین بار ایشان را از نزدیک دیدیم دو نکته جدید هم برایمان مکشوف شد. اولا آقای بهبودی به واسطه سابقه کاری خود، تسلط  قابل توجهی بر تاریخ انقلاب دارد. بالاخره ایشان کار بزرگی مثل انقلاب به روایت اسناد ساواک و آثار مشابه اینچنینی را قبل از شرح اسم تالیف کرده بود و ثانیا ایشان را در همان دیدار اول فردی صادق و غیر رسمی و غیر تشریفاتی دیدیم و ارزیابی کردیم. یعنی هرچند این شخصیت در ساختار حاکمیتی و مثلا در حوزه هنری صاحب مسئولیت و عنوان بود اما در هیچ کدام از وجوه شخصیتی خود دچار تشریفات معمول یا ملاحظات و محافظه کاری­هایی که متاسفانه گریبان­گیر بخش جدی از مسئولین و حتی مثلا نویسندگان و هنرمندان انقلابی ما هست نشده بود. بهبودی خودش بود و این در نظر ما بسیار جذاب و قابل توجه آمد.

نکته اصلی این است که ما در صدد ساخت مستند در مورد رهبر انقلاب بودیم و بهبودی مولف جدی ترین اثر تولید شده در مورد رهبری بود.  علاوه بر اینکه هم بسیار صادق و شفاف بود هم در زندگی شخصی اش سیری را طی کرده بود که از منظر بررسی تاریخ اجتماعی و فرهنگی انقلاب اسلامی بسیار حائز اهمیت است. یعنی او خودش تحولی را در زندگی شخصی  تجربه کرده بود که میتوانست با توجه به مولفه صادق بودن بهبودی برای مخاطب جذاب و آموزنده باشد. در کنار همه این­ها در راه تالیف و انتشار کتاب شرح اسم به عنوان مهم ترین اثر او هم اتفاقات جالب و غیر قابل پیش بینی رقم خورده بود که جذاب و گیرا است و میتوانست گره­ی روایت ما را کامل کند.

در مجموع انجام این  کار برای ما بسیار سخت بود، زیرا داشتیم فیلمی می­ساختیم که به نوعی غیر مستقیم  با شخص اول انقلاب در ارتباط بود و حساسیت‌های  زیادی در این قضیه وجود داشت، علاوه بر این، کار درباره کتاب ارزشمندی به نام شرح اسم نیز حرف میزند و همچنین پیرامون یک شخصیت  مهم مثل آقای بهبودی است که علاوه بر چهره بودن به عنوان یکی از شخصیت‌های تاثیرگذار ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس شناخته می‌شوند و این کار ما را سخت می‌کرد که آیا می‌توانیم از پس این 3 روایت بربیاییم تا اثر قابل قبولی ارائه شود یا خیر.

دقیقا بله، یکی از پیچیدگی های این کار هم همین بخشش بود. ما زندگی پر ماجرای هدایت اله بهبودی و بخشی از تاریخ فرهنگی و اجتماعی انقلاب و ناگفته هایی از حواشی پیش آمده در راه انتشار و توزیع کتاب شرح اسم و همچنین ابعادی از شخصیت رهبری را به صورت همزمان در این مستند 59 دقیقه ای روایت کردیم و البته سعی کرده‌ایم این موضوع باعث نشود ساختار یک دست و یک پارچه مستند آسیب ببیند، چون تمام این ماجراها نقاط تلاقی مهمی با هم پیدا می­کنند و بر جذابیت کار می افزایند.

چون مخاطب عام در این مستند با یک داستان و روایت منسجم روبرو است که ما در بخش فیلمنامه خیلی روی آن کار کردیم و سعی شده جذابیت های مورد نیاز را داشته باشد. داستان اگر خوب روایت شود فی نفسه دارای جذابیت است. مضافا بر اینکه صداقت موجود در هدایت اله بهبودی نیز احتمالا مخاطب را با او همراه خواهد کرد.

این نکته را هم بد نیست همین جا طرح کنم که مستند هدایت اله جزو معدود مستندهای تولید شده در ایران است که قبل از ورود ما به مرحله تولید  دارای یک فیلمنامه منسجم و مکتوب جدی بود. یعنی ما میدانستیم چه میخواهیم و به دنبال چه هستیم. تک به تک لوکیشن ها از قبل طراحی شده بود و بر اساس نقشه و طرح  جلو رفتیم، البته آقای بهبودی هم چون نویسنده‌اند و  روایت را می‌شناسند، خیلی به ما کمک کردند که کار به صورت داستانی روایت شود و به سمت کارهای خشک و فاقد جذابیت متمایل نگردد.

همان طور که قبلا گفتم صداقت و شفافیت این فرد بسیار مهم است. او صادق است و همین صداقت و عشق به صادق بودن او را در مرحله ای از زندگی که در مرز حرکت به سمت بطالت رایج در بین جوان­های آن زمان بوده به شخصیت امام (رض) جذب می­کند و در واقع مسیر زندگیش را اساسا تغییر می­دهد.

او این روحیه صداقت و شفافیت را همچنان و پس از سال­ها در خود حفظ کرده و  همین روحیه در آثارش هم به خوبی انعکاس دارد. ویژگی اساسی کتاب شرح اسم هم همین است. بهبودی روایت گر خوبی برای تاریخ است چون روایت تاریخ نیاز به صداقت دارد. نیاز به فاصله گرفتن از حب و بغض­های معمول دارد. این بدان معنا نیست که مورخ نباید گرایش فکری و اندیشه ای یا حتی سیاسی داشته باشد. خیر، بلکه به این معنا است که راوی  و پژوهشگر تاریخ باید به طرز هنرمندانه و مینیاتوری تلاش کند این گرایش را در کار پژوهشی خود تداخل ندهد و در روایت از تاریخ منصف و صادق باشد. مهمترین ویژگی آقای بهبودی همین است.

تا آنجایی که اطلاع دارم ایشان با همین رویه در حال تالیف کتابی در خصوص زندگی امام خمینی هستند که از صمیم قلب برای ایشان آرزوی توفیق دارم و مطمئن هستم کتاب هدایت اله بهبودی در مورد امام هم ان شا الله جزو بهترین آثار تولید شده در این حوزه خواهد بود و فضای جدیدی از تحلیل صادقانه و دقیق پیرامون شخصیت امام خمینی را ایجاد خواهد کرد.

گفتنی است در دومین برنامه اوج هنر، که از ساعت 15 روزسه شنبه 5دی در نخلستان اوج برگزار خواهد شد، از هدایت الله بهبودی تجلیل به عمل خواهد آمد.