انگ زدایی از مبتلایان به ایدز

گروه فرهنگ و رسانه: همایش ایدز و رسانه روز گذشته ۲۳ ‌آذر ماه در پژوهشگاه فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی برگزار شد. این همایش که برغم موضوع حیاتی آن با استقبال چندانی مواجه نشد و در ابتدا با سخنان محمد خدادی مدیرعامل ایرنا همراه بود که در اظهاراتی با اعتقاد بر این که دغدغه امروز ایدز با پیشگیری و اطلاع‌رسانی محقق می‌شود، مطرح کرد: مردم نسبت به میزان داشته‌هایشان است که به مساله‌ای توجه نشان می‌دهند، در زمینه ایدز نیز باید به سمت تنوع در پردازش اطلاعات برویم تا بتوانیم به میزان کافی این دغدغه را در مخاطبان ایجاد کنیم. ما در این زمینه ضعف‌های بسیاری داریم و این آسیب باید مورد مطالعه قرار بگیرد تا پی به علت این ضعف برده شود. او با تاکید بر این که باید به سمت تولید اطلاعات رفت و تولید اطلاعات است که منجر به تولید اثر می‌شود، گفت: باید بپذیریم که به هر حال اطلاع‌رسانی بخشی از پیشگیری و درمان است که متاسفانه ما مهارت تولید اطلاعات نداریم و در زمینه مسائلی همچون ایدز باید در شیوه اطلاع‌رسانی متعادل باشیم. 

به گزارش بولتن نیوز، او با اشاره به این که ما رسانه‌ها تلاش می‌کنیم تا در زمینه مسائلی همچون ایدز، دست یاری باشیم برای اطلاع‌رسانی که بخشی از پیشگیری و درمان است، گفت: متاسفانه رسانه‌ها در حال حاضر مهارت کافی برای تولید اطلاعات ندارند شفاف‌سازی اطلاعات نیاز به کسب مهارت دارد. متاسفانه در کشور ما وقتی حرف از ایدز می‌شود فرد مبتلا  دچار ترس می‌شود و تمام پیرامون آن نیز با وحشت به فرد مبتلا شده نگاه می‌کند. از طرفی نیزآنقدر به ماجرای ایدز بی تفاوت می‌شویم هیچ دغدغه و نگرانی نداریم به دلیل اینکه رسانه‌ها نمی‌دانند در این حوزه چگونه اطلاع رسانی کنند. شیوه اطلاع‌رسانی به گونه‌ای است که تولید اطلاعات یا به شدت منجر به نگرانی فزاینده می‌شود یا از طرفی آنقدر محدود است که باعث می‌شود افراد نسبت به مسائلی همچون ایدز بی‌تفاوت یا خونسرد باشند. در ادامه، محمد جواد حق‌شناس، جامعه‌شناس درباره‌ سابقه برگزاری همایش ایدز و رسانه بیان کرد: این همایش برای اولین بار دو سال پیش در محل انجمن احیا با حضور اصحاب رسانه، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران آغاز شد و انصافا پس از این همایش ما شاهد تحولاتی در عرصه نگاه رسانه‌ای به این معضل و مشکل ملی و اجتماعی بودیم. 

با توجه به نگرانی‌های جامعه و فضای ملتهبی که برای روشن شدن برخی آمارها وجود دارد، چنین نشست‌ها و همایش‌هایی فرصت خوبی محسوب می‌شود. آگاهی و اطلاع‌رسانی و کمک به آسیب‌دیدگان در مساله ایدز هدف تشکیل انجمن احیا بوده و تلاش شده است با کمک برخی دیگر از انجمن‌های هم‌سو، این فرصت فراهم شود که در فضای موجود با تحلیل و ارائه مطالب با رویکردهایی که توسط متخصصان، دست‌اندرکاران و مدیران حوزه رسانه‌ وجود دارد، این مسائل را به رسانه‌ها منتقل کنیم و دست یاری را به سوی آنها دراز کنیم تا آن‌گونه که می‌توانند این اثرگذاری را داشته باشند؛ چرا که رشد شتاب و سرعت تحولات در حوزه اطلاعات و رسانه به قدری بالاست که متخصصان حوزه‌های اجتماعی فرهنگی و ... برای اینکه بتوانند خودشان را با آن تطبیق دهند، باید بتوانند به آن نقطه برسند. امید زمانی به عنوان کارشناس مسائل ایدز نیز در سخنانی با اعتقاد بر اینکه رسانه‌ها باید از کار سطحی و روزمره خارج شوند و کارکرد اصلی خود را جدی بگیرند، مطرح کرد: رسانه‌ها باید در زمینه مسائلی همچون ایدز، ساختارهای اجتماعی و فرهنگی را مورد انتقاد قرار دهند. رسانه‌ها باید جدی‌تر رسالت خود را در نظر بگیرند. این کارشناس مسائل ایدز درباره کارکرد رسانه‌ها در اطلاع‌رسانی نسبت به این بیماری، مطرح کرد: رسانه‌ها باید راه‌های خلاقانه‌ای پیدا کنند که خطوط قرمز را جابه‌جا کنند. رسانه‌ها به جای پرداختن به میزان آمار و ارقام، در زمینه چرایی این پدیده‌ها کار کنند که تا به حال کوتاهی کرده‌اند. رسانه‌ها یک کارکرد اجتماعی دارند که باید از آنها بتوانیم در راستای اهدافی چون ارتقای سلامت استفاده کنیم. متاسفانه برخی از نهادهای اجتماعی از جمله آموزش و پرورش هم کارکردهای اجتماعی خود را از دست داده‌اند. رسانه‌ها نیز که به عنوان رکن چهارم دموکراسی مطرح می‌شوند و باید صدای افراد جامعه باشند و واقعیت‌ها را منعکس کنند، از کارکردشان جدا و بیشتر به انتقال‌دهنده اطلاعات تبدیل شده‌اند و همین باعث شده است که کارکرد مناسبی در حوزه HIV نداشته باشند. 

زمانی با بیان اینکه مخاطب‌شناسی در رسانه‌های ما مغفول مانده است، افزود: متاسفانه همه مخاطبان در سطوح مختلف دانش، تحصیلات و گروه‌های اجتماعی را با یک محصول رسانه‌ای اطلاع‌رسانی کردن اشتباه است. دراین زمینه متاسفانه اگر تلویزیون را نگاه کنیم، پی به این می‌بریم که همه کانال‌ها مشابه هم هستند؛ از نوع برنامه‌ها گرفته تا شیوه اجرای مجریان و مجموعه‌های نمایشی که پخش می‌شوند همگی با یک چوب رانده می‌شوند؛ در حالی که پیامی که از رسانه‌ ملی پخش می‌شود باید بر مبنای مخاطب‌شناسی و مهندسی پیام باشد. اینکه یک رسانه به شکل ساده‌انگاری بخواهد یک پیام را مدام تکرار کند، بدون اینکه آن را برای مخاطب اندازه‌گیری کند، خود این برای مخاطبت ایجاد مقاومت می‌کند. متاسفانه این تکرار پیام‌ها همچنان بدون هیچ تغییر و تحولی در رسانه‌های ما به ویژه تلویزیون و رادیو ادامه دارد و این ضعف‌ها همگی منجر به این شده است که ایدز در کشور ما گسترش یابد. بر روی تغییر رفتارهای فردی تاکیدات زیادی می‌شود و این فرایند اصولا یک فرایند کلیشه‌سازی شده است؛ در حالی که واقعیت اجتماعی گاهی اوقات اینگونه نیست. گاهی اوقات لازم است شرایط اجتماعی تغییر کند، چرا که این شرایط اجتماعی است که فرد را به سمت کارهای پرخطر می‌برد؛ بنابراین وقتی این شرایط نادیده گرفته می‌شود و فقط پیام داده می‌شود که مخاطب تغییر کند هیچ نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد و نادیده گرفتن ساختارها منجر به این می‌شود که افراد به سمت رفتارهای پرخطر سوق پیدا کنند. این کارشناس مسائل ایدز درباره عملکرد رسانه‌ها در زمینه این بیماری تصریح کرد: رسانه‌ها و خبرنگاران ما راحت طلب شده‌اند و صرفا به دنبال گرفتن آمار و ارقام هستند؛ در حالی که آنها باید چرایی این پدیده‌ها را منعکس کنند و از کار سطحی و روزمره خارج شوند. در بخش دیگری از این همایش خسرو منصوریان، موسس انجمن احیا در زمینه پرداختن به مسائل ایدز و پیدا کردن راه‌های خلاقانه برای جابه جا کردن خطوط قرمز در کشورمان، مطرح کرد: ما مدیران NGO‌ها همیشه فکر می‌کنیم این جامعه است که باید ما را درک کند و ما مغفول مانده‌ایم، در حالی که خیلی از افراد جامعه سهم اجتماعی خودشان را به خوبی ادا کرده‌اند؛ به عنوان مثال آقای مسعود جعفری جوزانی برای ادای سهم اجتماعی‌شان، یک فیلم بلند راجع به ایدز می‌سازند و زحمات آنها برای ثبت کردن ۵ دقیقه از فیلم بسیار مورد تقدیر است؛ چرا که یک صحنه‌ را بیش از ۱۲ بار به مدت چندین ساعت تکرار کرده‌اند تا آن صحنه‌ای که مورد نظر است تایید شود و آنجا بود که متوجه شدم هر فردی  به اندازه خود سهمی دارد که در این زمینه می‌تواند ادا کند. فلاحی به عنوان کارشناس اداره ایدز وزارت بهداشت و درمان نیز در سخنانی با اشاره به عملکرد رسانه‌ها و نقش مثبتی که در زمینه اطلاع‌رسانی ایدز دارند، مطرح کرد: با توجه به سریال‌هایی که از تلویزیون پخش می‌شود و آخرین سریالی که تحت عنوان «پریا» از رسانه ملی پخش شد، مشخص شد که تا چه میزان مردم ما نیازمند اطلاعات در زمینه ایدز هستند. ای کاش صداوسیما آن موقع که مخاطب داشت، به این نوع کارها می‌پرداخت اما اکنون هم دیر نشده است و اگر بجنبد جبران خواهد شد. رسانه باید در زمینه‌ی پیشگیری ایدز اطلاع‌رسانی کند، سعی‌اش اصلاح نگرش مردم باشد. از افرادی که با HIV زندگی می‌کنند، انگ‌زدایی کند و گزارش‌ها و اخباری که منتشر می‌کند باید بی‌طرف و دقیق باشد از سویی این مطالب را با زبان ساده به مخاطبان انتقال دهد.