خبرنگاران سرگردان در راهروهای تامین اجتماعی

گروه ادبیات، نشر و رسانه: روزنامه‌نگاری سال‌هاست به عنوان یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است با این حال بیشتر روزنامه‌نگاران و خبرنگاران تاکنون رنگ بازنشستگی پیش از موعد را به خود ندیده‌اند. بر این اساس، کارفرما قانونا باید 4 در صد حق بیمه بیشتر بابت کارگران شاغل در کارهای سخت و زیان آور بپردازد و قانون بازنشستگی آنها داشتن حداقل 20 سال متوالی است. اگر چه بسیاری از روزنامه‌نگاران از آغاز کار خود، بیمه شدن را امری مهم نمی‌پندارند و پس از چند سال کار، به میزان اهمیت آن پی می‌برند. همین است که زمانی که روزنامه‌نگاران با آگهی‌های همکاری روبه‌رو می‌شوند، عموما کمتر نامی از بیمه و بیمه شدن را می‌بینند یا به آن توجه می‌کنند در حالی که براساس نص صریح قانون اساسی، کارگر از لحظه اول شروع به کار باید بیمه شود. اما معمولا در تحریریه‌ها این زمان پس از یک یا دو ماه آزمایشی بودن فرد اعمال می‌شود و گاه هیچ گاه خبرنگار در یک مجموعه بیمه نمی‌شود. 

به گزارش بولتن نیوز، گره کور بیمه خبرنگاران از سال‌های فعالیت انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران وجود داشته و همچنان ادامه دارد. اعضای سابق انجمن می‌گویند که فعالیت‌های بسیاری برای بیمه شدن خبرنگاران صورت گرفته است و حتی قرار گرفتن نام شغل روزنامه‌نگاری در لیست مشاغل سخت و زیان‌آور از دستاوردهای انجمن صنفی است و مجلس شورای اسلامی با حمایت نمایندگان آن دوره چون زنده‌یاد احمد بورقانی، محسن آرمین و ... با انجمن صنفی و دولت وقت بود. اگر چه عده‌ای هم معتقدند این مساله محصول یک توافق کارشناسی نشده بین بخشی از سازمان تامین اجتماعی با بخشی از روزنامه‌نگاران بود. این کار به نظر آنها با هدف جلب رضایتمندی طرفین بود که بیشتر هم تامین اجتماعی از آن سود برد. به همین دلیل با وجود گذشت سال‌ها و اجرای این قانون در مورد سایر اصناف (با تمام انتقاداتی که نسبت به نحوه اجرای آن وارد است)، کمتر روزنامه‌نگاری موفق به استفاده از این قانون شده است. از سوی دیگر این منتقدان علاوه بر موارد گفته شده، روزنامه‌نگاران را نیز بخشی از این جریان ناقص می‌دانند. به گفته این افراد، روزنامه‌نگاران از حقوق قانونی خود آگاهی کافی ندارند یا به آن بی‌توجهی می‌کنند، همچنین ناآگاهی مدیران روزنامه و کارفرما، بی‌توجهی به پرداخت حق بیمه و صدور احکام شغلی برای روزنامه‌نگاران، همچنین تلاش سازمان تامین اجتماعی برای محاسبه نکردن سختی و زیان‌آوری برای همه مشاغل از دلایل اصلی محروم شدن خبرنگاران از این قانون است.

این منتقدان دلیل کارشناسی نشدن این قانون از سوی تامین اجتماعی را این‌گونه عنوان می‌کنند که بخش عمده ای از بدنه کارشناسی و بخش‌های فنی سازمان تامین اجتماعی با توجه به آثارمالی در تمامی موارد مشابه نگاه منفی در این زمینه‌ها دارند، اما مدیریت سازمان به زعم خود به دلیل نیاز به جلب حمایت روزنامه‌نگاران، هنگام ارائه طرح بازنشستگی پیش از موعد در کارهای سخت و زیان‌آور، حرفه روزنامه‌نگاری را هم در آن گنجاند تا برای کاستن از فشارهای مالی و طرح همزمان پیشنهاد دیگری که بازنشستگی با 10 سابقه را به صورت پلکانی به 20 سال افزایش می‌داد، از حمایت روزنامه‌نگاران یا سکوت آنان بهره‌مند شود. در واقع بازنشستگی در کارهای سخت و زیان‌آور نه اینکه حاصل تلاش آن انجمن بوده باشد، بلکه نتیجه تلاش مدیران سازمان تامین اجتماعی برای جلب حمایت روزنامه‌نگاران بوده است.

در سال‌های بعد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیمه خبرنگاران را توسط این وزارتخانه رایگان اعلام کرد. براین اساس ارشاد به نوعی وظیفه کارگزاری خبرنگاران و روزنامه‌نگاران را برعهده گرفته و از محل بودجه عمومی دولت مبالغی را بابت حق بیمه آنها به تامین اجتماعی می‌پردازد و در اصطلاح بیمه خبرنگاران در صندوق حمایت از آثار و پدیدآورندگان به نوعی حالت بیمه مشاغل آزاد را پیدا می‌کند و از آنجا که ارشاد هیچ تعهدی در پرداخت 4 درصد حق بیمه اضافه سخت و زیان‌آوری نداشته و ندارد سوابق موجود در این صندوق تنها برای بازنشستگی و دریافت مستمری کفایت می‌کند و این سوابق فاقد شرایط سخت و زیان‌آور است. حتی خبرنگارانی که از طرف ارشاد بیمه هستند یا بوده‌اند امکان دریافت بیمه بیکاری را پس از اخراج یا اتمام قرارداد ندارند چرا که اصولا فاقد کارفرمای مشخص هستند، در واقع چون این نوع بیمه مشمول کمک دولت است خبرنگاران از بسیاری مزایای مفید محروم شده‌اند.

رامین رادنیا، معاون سردبیر روزنامه ایران و از فعالان پیشکسوت درباره بیمه خبرنگاران به «ابتکار» می‌گوید: در دوره‌های گذشته برای آن دسته از خبرنگارانی که به صورت آزاد کار می‌کردند یا به دلیل جابه‌جایی‌هایی که از یک رسانه به رسانه دیگر داشتند، ناچار مدتی بیکار می‌شدند و بخشی از خبرنگاران پاره‌وقت که با روزنامه‌ها کار می‌کردند، این امکان ایجاد شد تا برای بیمه شدن، بخشی از حق بیمه را خودشان بپردازند و بخشی را هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پرداخت کند که این امر در این سال‌ها با فراز و فرودهایی مواجه شد و به نظر می‌آید که با تشکیل انجمن صنفی جدید روزنامه‌نگاران این مسائل صنفی هم پیگیری شود.

او ادامه می‌دهد: لازمه مسائلی چون برخورداری آنها از سختی کار، بیمه خبرنگاری و سایر مسائل صنفی خبرنگاران این است که کمیته‌های حقوقی که از سوی تشکل صنفی تشکیل می‌شود، پیشنهاداتی ارائه کنند و این پیشنهادها قابلیت رایزنی و ارائه به وزارت کار و ارشاد را داشته باشند تا بتوان آنها را اجرایی کرد. برای حمایت هر چه بیشتر از جامعه خبرنگاران و روزنامه‌نگاران که ممکن است به طور مستقیم از طرف کارفرما بیمه نشوند، این امکان باشد.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت با اشاره به تعطیلی انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران در این سال‌ها توضیح می‌دهد: بسیاری از مسائل صنفی روزنامه‌نگاران در این سال‌ها که انجمن صنفی نبوده، مورد غفلت قرار گرفته است به طوری که اگر این مسائل به صورت فوری بررسی و کاری برای آنها انجام نشود، خسارت زیادی به این صنف و بخش آسیب‌پذیر وارد می‌شود. رادنیا در پاسخ به این سوال که چه الزامی دارد که کارفرما، روزنامه‌نگاران را به عنوان کارگر مشاغل سخت و زیان‌آور بیمه کنند، می‌گوید: ممکن است برای دریافت امتیاز سختی کار صندوق تامین اجتماعی مقاومت‌هایی داشته باشد اما قانونگذار که روزنامه‌نگاری را سخت و زیان‌آور می‌داند باید این امتیاز را برای خبرنگاران و روزنامه‌نگاران به طور یکسان در نظر بگیرند. کمیته خاصی در وزارت کار وجود دارد که برخورداری از سختی کار را مورد بررسی قرار می‌دهد و در صورت تایید این کمیته مقدار سنواتی که خبرنگار کار کرده، یک و نیم برابر حساب می‌شود. با این حال کمیته باید این نظر را داشته باشد که بخشی از سختی کار خبرنگاران جابه‌جایی و فواصلی باشد که خواه ناخواه روزنامه‌نگار با آن روبه‌روست و در طول سال‌ها فعالیت خود مجبور شده تا با توقیف، تعطیلی یا مشکلات مشابه از یک رسانه به رسانه دیگر برود. به گفته این روزنامه‌نگار، اگر کارفرمای روزنامه در لیستی که به تامین اجتماعی می‌دهد جلوی اسم افراد سمت‌هایی مثل خبرنگار که مشخص شده درج کند، قاعدتا کمیته سختی کار نباید برای تایید سختی کار دچار مشکل شود و مبنا را بر این می‌گذارد. رادنیا با اشاره به این‌که انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران به زودی فعالیت خود را آغاز می‌کند، می‌افزاید: نکته مهم برای انجمن جدید این است که آن بخش از خدمات و خلاهای صنفی که در این سال‌ها تعطیل شده بود و به جامعه روزنامه‌نگاران ایران آسیب زده، در اولویت کار قرار دهند تا برای صنف خبرنگاران کاری انجام بدهند تا از آسیب‌های مستقیم و احتمالی بیشتر جلوگیری شود.

منبع: روزنامه ابتکار