تجدید خاطره با «شاعر زباله‌ها»

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روابط عمومی این نمایشگاه، آثار «ژازه تباتبایی» مجسمه‌ساز و نقاش پیش‌روی ایرانی از پنجم آذرماه تا سوم دی‌ماه در گالری «شهریور» ارائه می‌شود.

به گفته امیرحسین زندی، مدیر این گالری، نمایشگاه یادشده به همت مجموعه‌داران و دوستان نزدیک ژازه تشکیل شده است.

او درباره شکل‌گیری نمایشگاه «ژازه تباتبایی» گفت: این نمایشگاه به همت مجموعه‌داران یا دوستان نزدیک ژازه تشکیل شده است. بخش زیادی از آثار نمایشگاه از طریق کسانی فراهم شده که رفت‌وآمد خانوادگی با این هنرمند داشته‌اند. خانواده خسرو سینایی، فیلم‌ساز، سهم بزرگی در برگزاری این نمایشگاه دارند، چراکه برخی از آثار این نمایشگاه، آثاری است که ژازه به یادگار در اختیار آن‌ها گذاشته بود.

وی ادامه داد: لیلی گلستان و برخی دیگر از هنرمندان که آثاری از او به یادگار داشتند نیز در برگزاری این نمایشگاه سهیم هستند. در حاشیه برگزاری این نمایشگاه، دو فیلم از آثار خسرو سینایی درباره زندگی هنری «ژازه تباتبایی» نمایش داده می‌شود.

برگزاری نشستی با هدف تحلیل آثار هنری «ژازه» با حضور جواد مجابی، محمدحسن حامدی و بهروز دارش از دیگر برنامه‌ها برای این رویداد هنری است که به فهم بیشتر ابعاد مختلف زندگی حرفه‌ای تباتبایی کمک خواهد کرد.

خسرو سینایی از دوستان نزدیک «ژازه تباتبایی» درباره نمایش دو  فیلمش در حاشیه این نمایشگاه گفت: طبق صحبت‌های انجام‌شده فیلم «کوچه پاییز» ١٣ آذر نمایش داده خواهد شد و بعد از نمایش این فیلم چند دقیقه‌ای، درباره زنده‌یاد تباتبایی و جایگاه او در هنر ایران صحبت خواهم کرد و فیلم نیز نمایشی از زندگی و فعالیت‌های هنری او است.

او اظهار کرد: فیلم کوتاه «شرح حال» هم بعد از نشستی که با حضور چهره‌های مطرح حوزه تجسمی برگزار خواهد شد، به نمایش گذاشته می‌شود. ترجیح دادم زمان برگزاری این نشست درباره فیلم صحبت نکنم، به این دلیل که این نشست تخصصی با حضور افراد مطرح این حوزه تشکیل می‌شود و آن‌ها بهتر می‌توانند از زاویه دیگری به آثار او نگاه کنند.

سینایی در توصیف خود از ژازه گفت: «ژازه تباتبایی» به یقین یکی از خاص‌ترین هنرمندانی بود که در این ٦٠ سال شناختم. هرگز نیت مدیریت و مسائل این‌چنینی نداشت و به مقام و منصب فکر نمی‌کرد و همه انرژی و توانش را در کار هنری‌اش می‌گذاشت و برای اطرافیانش منبع الهام بود.

همچنین بهروز دارش، مجسمه‌ساز، تباتبایی را هنرمندی دانست که از مدرنیته آغاز کرد و در مدررنیته به پایان ‌رسید و بدون تردید از هنرمندان شاخص این دوره از هنر ایران بود.

او در این‌باره گفت: وی چشم‌اندازهای نوینی را در هنر مجسمه‌سازی ایران بر ما می‌گشاید و از این طریق بر مجسمه‌سازی ایران تاثیر می‌گذارد و موجب دگرگونی و حرکت آن به‌سوی آینده می‌شود. ژازه تباتبایی اصالت ماده را که تا آن‌ زمان بر مجسمه‌سازی ایران حاکمیت داشت، با آفریدن آثارش زیر سوال می‌برد. با به‌کارگیری لوازم از کار افتاده و دست‌ دوم ماشین‌ها و ... دست به آفرینش آثاری می‌زند که امروزه بعد از گذشت سال‌ها، به‌عنوان آثار معتبر و ماندگار این حرفه تلقی می‌گردند. ژازه تباتبایی به این طریق و به‌طور ضمنی، گشاینده‌ی راه و طریقی در مجسمه‌سازی ایران می‌شود که با هر ماده‌ای می‌توان اقدام به‌ آفرینش هنری کرد و آنچه در این پروسه اهمیت دارد ایده‌ هنرمندانه  است، نه ماده.

منوچهر معتبر، نقاش هم‌دوره ژازه، هم درباره این هنرمند گفت: تنهایی‌های هنری ژازه یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های او به‌شمار می‌رفت که حرکت هنری او در استفاده از زباله‌ها در خلق یک اثر هنری در زمان خویش بی‌گمان پیش‌روترین حرکت در هنر معاصر ایران به‌شمار می‌رفت. شاید بسیاری از این موضوع باخبر نباشند که ژازه اولین هنرمند از کشور ما بود که با تهیه امکاناتی اندک سعی در بررسی و جهت‌دار کردن هنر کودکان در ایران داشت.

ژازه تباتبایی در سال ۱۳۰۹ در تهران در یک خانواده‌ نسبتا مذهبی به‌دنیا آمد. پدرش نظامی بود و در روزهای عزاداری خرجی می‌داد و در خانه‌اش روی مستمندان گشوده بود. مادر ژازه از تبار هنرمندان بود و ژازه در زندگی خود گرایش به‌ این سو داشت. ژازه تباتبایی به استثنای چند صباحی که در شهر «ویگو»ی اسپانیا زندگی کرد، تمام عمر خود را در شهر تهران، خیابان طالقانی (تخمت جمشید سابق)، کوچه‌ی پاییز گذراند (محل گالری هنر جدید و کارگاه هنری هنرمند). او برای خلق آثارش از قطعات خودروهای فرسوده استفاده می‌کرد و به همین دلیل به او «شاعر زباله‌ها» می‌گفتند.

تباتبایی ۲۰ بهمن‌ماه سال ۱۳۸۶ در سن ۷۷ سالگی درگذشت. او هنگامی این جهان را ترک کرد که قرار بود زمستان‌ همان سال موزه هنرهای معاصر تهران نمایشگاهی بزرگ از آثارش ترتیب دهد. فرهنگستان هنر هم بنا داشت در اردیبهشت ۸۷ بزرگداشتی همراه با نمایشگاهی از آثار او برپا کند. نمایشگاه‌هایی که مشروط به بهبود نسبی ژازه شد، ولی هرگز حاصل نشد.

علاقه‌مندان برای دیدن نمایشگاه آثار «ژازه تباتبایی» می‌توانند از پنجم آذر تا سوم دی به گالری «شهریور» به نشانی تهران، الهیه، خیابان خزر شمالی، بن بست هرمز، پلاک ۹ مراجعه کنند.