کشمیر؛ بهشت فراموش شده

 اگر جنايات داعش در جاي‌جاي اين كره خاكي باعث شده است تا ستم‌هاي وارد شده به مردم مسلمان كشمير در رسانه‌ها كمرنگ شود، امروز داعش در تدارك تسلط و تكرار جنايات خويش در اين بخش از جهان اسلام است، به‌نحوي كه يا به بهانه فعاليت گروه داعش در كشمير و يا از طريق برخي فعاليت‌هاي اين گروه تكفيري، مسلمانان و به‌ويژه شيعيان آن قتل عام يا دستگير و شكنجه مي‌شوند.

براي مطلع شدن از واقعيت‌هاي در حال وقوع در كشمير پاي صحبت حجت‌الاسلام‌والمسلمين محمد شعباني، روحاني اهل كشمير نشستيم. او كه دو‌سوم عمر 45ساله خود را در حوزه‌هاي علميه مختلف، از كشمير تا قم و نجف سپري كرده، هم‌اكنون به‌عنوان مبلغ در شبه‌قاره هند مشغول فعاليت است و بيش از هر فرد ديگري از كم‌وكيف شرايط مردم كشمير مطلع است. او در گفت‌وگويش با همشهري با اشاره به جمعيت قابل‌توجه شيعيان در منطقه كشمير و فعاليت 3حوزه بزرگ امام رضا(ره) و براگام در سرينگر و كرگيل در لداخ هشدار داده كه جريان‌هاي وهابي سرمايه‌گذاري گسترده‌اي را براي تأثير‌گذاري بر جامعه كشمير و سوق دادن آنها به سوي تكفيري شدن انجام مي‌دهند.

من شيخ محمد شعباني هستم و هم‌اكنون در حوزه علميه قم مشغول به تحصيلم. اصالتا از اهالي منطقه كشمير و منطقه لداخ يكي از 5 بخش اصلي منطقه جامو وكشمير تحت سلطه هند هستم.

درگيري‌هاي پراكنده به‌طور مقطعي در منطقه كشمير همچنان در حال وقوع است كه گاه حوادث به يك بحران هم تبديل شده و گاهي نيز به شكلي گذرا و محدود انجام مي‌پذيرد.

ما در زمان‌هايي شاهد فعاليت مبارزان و مجاهدان كشميري هستيم. اين مجاهدين براي خروج از زير اشغال هند فعاليت مي‌كنند. گاهي شاهد عمليات اين گروه‌ها هستيم وگاه نيز ارتش هند حملاتي را براي سركوب آنها انجام مي‌دهد كه به شكل درگيري‌هايي در اخبار انعكاس پيدا مي‌كند و در بعضي اوقات مقدمات بحراني شدن شديد اوضاع را هم در منطقه فراهم مي‌كند.

به‌طور حتم نبايد از شاخص‌هاي تأثير‌‌گذار خارجي هم غافل ماند. اگر به شكل بي‌طرفانه‌اي به اوضاع نگاه كنيم، برخي از كشورها همچون دولت پاكستان كه هم مرز با اين منطقه است، اقدامات و فعاليت‌هايي را در منطقه كشمير هند انجام مي‌دهند و حتي گروه‌هايي را براي انجام برخي اقدامات به اين كشور اعزام مي‌كنند. اين نوع اقدامات و شايد اقدامات‌مشابه از سوي طرف‌هاي ديگر باعث مي‌شود تا ارتش هند هم دست به واكنش زده و تمامي منطقه كشمير تحت‌تأثير آن قرار بگيرد.

منع رفت‌وآمد، محدود كردن آزادي‌هاي فردي و موج بازداشت و دستگيري‌ها از اقدامات معمولي است كه در اين منطقه رخ مي‌دهد و گاهي بعد از عمليات ضد‌هندي، دولت دهلي نو هم به آن واكنش خفيف يا شديد نشان مي‌دهد. براي خانواده‌هاي ساده و كارگري كه درآمد و معيشت خود را به‌طور روزانه به‌دست مي‌آورند، مواجه شدن با شرايط وضعيت فوق‌العاده و منع رفت وآمد به‌معناي گرسنگي است. اين در حالي است كه دولت هندوستان گاه حالت فوق‌العاده و وضعيت قرمز را براي چندين‌ ماه و منع رفت‌وآمد را براي چندين روز در اين منطقه به‌طور ممتد اعمال مي‌كند.

بايد گفت كه اين روال كار پليس هند است كه با استفاده از عصاهاي بزرگي اقدام به ضرب و شتم شديد تظاهر‌كنندگان و معترضين مي‌كند. اين روالي است كه پليس در بسياري از مناطق هند پيش گرفته و من خود در دهلي نو هم شاهد بودم كه در درگيري با تظاهر‌كنندگان معترض از اين روش استفاده كردند. نيروهاي پليس اين عصاهاي يك متري را با شدت به بدن مردم معترض مي‌كوبيدند. گرچه در كشمير اين روند شديدتر و گسترده‌تر است.

شايد سلب حق تعيين سرنوشت از مردم مسلمان كشمير بزرگ‌ترين تبعيضي است كه عليه اين مردم ساليان درازي است كه اعمال شده و مي‌شود. مردم كشمير ساليان سال است كه خواستار تعيين سرنوشت خود هستند. پيشينه اين درخواست به زمان اعلام موجوديت پاكستان ‌ بازمي‌گردد. تعداد قابل توجهي از مردم كشمير سلطه هند را بر خود نمي‌پذيرند اما اين خواسته مردم با اقدامات نظامي و سركوب پاسخ داده مي‌شود.

هم‌اكنون بيش از يك‌ميليون نظامي هندي در منطقه كشمير مستقر هستند و در جاي‌جاي شهرها، روستاها، قصبه‌ها و راه‌هاي حدفاصل بين آنها آنچه بيش از هر چيزي مي‌بينيد‌، نظاميان هندي است؛نظامياني كه گفته مي‌شود همواره در آمادگي كاملي براي مقابله با هر نوع اقدامي از سوي مردم كشمير هستند. منطقه كشمير از نظر دولت هند، منطقه‌اي حساس محسوب مي‌شود از اين‌رو از تمامي توان و نيروي خود براي حفظ اين منطقه تحت اشغال استفاده مي‌كند؛ به تعبيري ديگر، امروز دولت هند با مشتي آهنين منطقه كشمير را در قبضه خود باقي‌نگه‌داشته است.

گرچه برخي از آزادي‌ها در اين منطقه نيز وجود داشته و به‌طور مثال مردم اين منطقه قادر به حضور در انتخابات، رأي دادن و انتخاب نماينده خود در پارلمان هند هستند، اما بسياري از مردم دره كشمير مخالف بقا زير سلطه هند بوده و خود را مردمي ساكن در منطقه‌اي اشغالي مي‌دانند كه دولت هند آن ‌را به اشغال خود درآورده و حاضر به بازگرداندن استقلال به مردم و ساكنان آن نيست. همين خواسته باعث شده است تا ارتش هند همواره خود را براي سركوب هر نوع درخواستي در اين زمينه آماده نگه دارد و با هر تحركي به‌شدت برخورد كند. در اين راستا دامنه حركت مردم در منطقه موردمنازعه نيز به‌شدت محدود باقي مانده است.

ابتدا بايد بگويم اكثر مناطق مسلمان‌نشين كشمير ازجمله مناطق شيعه‌نشين آن با خواسته‌هاي آزادي‌طلبانه و استقلال‌طلبانه اين منطقه همسو و همنوا هستند اما آنچه در چند روز اخير در كشمير رخ داد و باعث بروز ناآرامي شد، مربوط به ترور رئيس حزب‌المجاهدين بود كه توسط دولت هند انجام گرفت. اين امر باعث واكنش‌هاي گسترده‌اي در داخل كشمير شد و حتي به سطح يك انتفاضه هم رسيد.

اما بايد اين مسئله را درنظر داشت كه حزب‌المجاهدين رويكرد و تفكرات سلفي و شبه تكفيري دارد به‌نحوي كه در اين حضور اعتراضي شاهد بر افراشته‌شدن پرچم‌هاي مربوط به داعش و تلاش براي انحراف اين قيام اعتراض‌آميز به سمت‌وسوهاي ديگري ‌بوديم. به‌طور خلاصه امروز نشانه‌هايي از وجود تلاش‌هايي دوسويه در صحنه كشمير به چشم مي‌خورد. از يك طرف جريان‌هاي تكفيري به‌دنبال سوء‌استفاده از مبارزات حق‌طلبانه مردم كشمير براي رسيدن به اهداف تكفيري خود در منطقه هستند و از طرف ديگر طرف‌هايي در دولت هند هم وجود دارند كه تلاش مي‌كنند با پيش‌كشيدن مسئله داعش زمينه سركوب هرچه بيشتر مردم كشمير را فراهم كنند.

اين گفته مي‌تواند صحيح باشد و بعيد هم به‌نظر نمي‌رسد كه چنين امري در حال انجام باشد. گرچه اكثريت مردم كشمير مذاهبي صوفي و مذهبي دور از جريان وهابي- سلفي دارند اما طي چند سال اخير وهابي‌ها سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده‌اي را براي جذب مردم به سوي خود انجام داده‌اند.

همين مسئله باعث شد تا جريان شيعه كه روزگاري در صف اول مبارزه مسلحانه حضور داشت، با توجه به حضور جريان سلفي-‌ تكفيري در صحنه و براي آنكه آب به آسياب آنها ريخته نشود خود را كنار بكشد؛ زيرا اين نگراني وجود دارد كه وهابي‌هاي تكفيري با سوار شدن بر موج مبارزات مردم كشمير، اين منطقه را به وضعيت و شرايطي بدتر از آنچه امروز شاهد آن هستيم بكشانند.

شايد يكي از دلايل اين كمرنگ شدن، وجود بحران‌هاي بغرنج‌تر و بزرگ‌تر در جهان اسلام باشد؛ فجايعي كه در مناطق مختلف جهان اسلام رخ مي‌دهد باعث شده است تا مسئله مردم كشمير به‌نحوي در رده چندم اهميت قراربگيرد. همچنين نبايد از اين مسئله هم به آساني گذشت كه دولت هند تلاش مي‌كند تا اين بحران از سطح و حجم خاصي خارج نشود.

دولت همواره سعي مي‌كند با مانورهاي خاصي پيش از آنكه اوضاع از كنترل خارج شود آن ‌را مهار كند.گرچه حاضر به گفت‌وگو در مورد تعيين سرنوشت مسلمانان منطقه كشمير با كشورهاي اسلامي نيست اما تلاش مي‌كند با اعطاي امتيازاتي هر چند صوري ادعا كند كه تبعيضي در قبال آنها صورت نمي‌پذيرد. به‌طور نمونه به‌رغم ظلم و خشونت اعمال شده عليه مردم كشمير، دولت هند تلاش مي‌كند هرگز باعث آوارگي مردم اين منطقه نشود تا مشكل در همان منطقه محصور باقي بماند.

همبستگي گسترده‌اي بين مردم كشمير با جهان اسلام وجود دارد. مسئله فلسطين در راس اهتمام و توجه مردم كشمير به‌ويژه شيعيان كشمير قراردارد؛ به‌طور مثال در منطقه لداخ كه يك منطقه با اكثريت شيعه در كشمير محسوب مي‌شود يا دره كشمير، هر ساله روز جهاني قدس با شكوه خاصي گرامي داشته مي‌شود. مردم كشمير مسائل و رخدادهاي بقيه نقاط جهان اسلام را هم به دقت و وسواس خاصي دنبال مي‌كنند كه در راس آنها رخدادهاي عراق و سوريه قرار دارند. اگر تدابير امنيتي اعمال شده دولت هند در اين منطقه به آنها اجازه دهد با برگزاري مراسم‌هاي مختلف همچون تظاهرات و تجمع‌هاي اعتراض‌آميز نسبت به اين رخدادها علنا واكنش هم نشان مي‌دهند.

به‌طور كلي مردم كشمير چه شيعه و چه سني منطقه خود را امتدادي از فرهنگ ايراني دانسته و ارتباطات فرهنگي زيادي براي خود با ايران قائل هستند. اين ارتباط فرهنگي چنان گسترده و تنگاتنگ است كه كشمير در ميان فرهيختگان به‌عنوان ايران كوچك توصيف مي‌شود. شعراي معروف زيادي از اهالي كشمير را مي‌توان نام برد كه اشعار خود را به زبان فارسي سروده‌اند. حتي اهل تسنن كشمير نيز كه اكثرا صوفي هستند اشعار مذهبي خود را به زبان فارسي مي‌خوانند و ارتباط تنگاتنگ فرهنگي زيادي بين منطقه كشمير و جمهوري اسلامي ايران وجود داشته و دارد.

ايالت كشمير طي چند روز گذشته شاهد دور جديدي از جنايات نيروهاي هندي عليه مسلمانان كشميري بود كه شمار زيادي هم قرباني گرفت. به گفته شاهدان، نيروهاي هندي با قساوت و وحشيگري غيرقابل وصفي مسلمانان كشمير كه درميان آنها تعداد زيادي زن و كودك هم به چشم مي‌خوردند به خاك و خون كشيدند. بعد از اين سركوب هم براي چند روز حكومت نظامي و منع رفت‌وآمد در اين منطقه اعلام كردند و اجازه گشودن مراكز تجاري را ندادند. اينترنت در اين منطقه قطع شد و ده‌ها روزنامه هم در آن تعطيل شدند.

گزارش سازمان‌هاي مدافع حقوق بشر حكايت از دستگيري صدها مسلمان كشميري و شكنجه شديد آنها توسط نيروهاي امنيتي دارد. به‌دليل بايكوت خبري اعمال‌شده عليه اين منطقه توسط دولت هند، اطلاعات دقيقي از شمار كشته‌شده‌ها، زخمي‌ها و بازداشت‌شدگان اين تهاجم وجود ندارد. اكنون رسانه‌ها صرفا به گزارش برخي از شبكه‌هاي مدافع حقوق بشر استناد مي‌كنند كه تأكيد دارند مسلمانان در ايالات جامو و كشمير در حال تحمل انواع و اقسام ستم‌هاي طايفه‌اي و مذهبي هستند. به گزارش پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني از سال 1980تا به امروز بعد از فروكش كردن هر سركوب در منطقه جامو و كشمير، مردم اين منطقه با يك يا چند گور دسته‌جمعي مواجه مي‌شوند.

كشمير يك منطقه فوق‌استراتژيك براي هند محسوب مي‌شود و همين امر دهلي‌نو را بر آن داشته تا طي 50سال اخير با وجود قطعنامه‌هاي بين‌المللي و به‌رغم درخواست‌هاي مكرر اكثريت مسلمان اين كشور براي تعيين سرنوشت خود و حتي در پي جنگ‌هايي كه در اين منطقه رخ داده و فرسايش منابع انساني و اقتصادي خويش در آن، همچنان آن‌ را تحت كنترل خود باقي نگه‌ دارد. 2دليل عمده براي اين اقدام كه توسط كارشناسان رسانه‌اي اعلام مي‌شوند عبارتند از اينكه :

اول هند، كشمير را عمق امنيتي و راهبردي خود در مقابل چين و پاكستان مي‌داند و دوم اينكه از ديدگاه دهلي‌نو، كشمير امتداد جغرافيايي و مانعي طبيعي در مقابل امتداد انديشه‌هاي حكومت پاكستان كه از ديدگاه سياستمداران هندي يك ساختار سياسي- ديني محض بوده، محسوب شده و مي‌تواند از رشد اقليت نه‌چندان كم مسلمانان از ساختار حاكميتي هند جلوگيري كند. خروج كشمير مي‌تواند زمينه‌ساز جدايي بسياري از ايالت‌هاي اين كشور با توجه به پازل مذهبي تشكيل‌دهنده اين كشور باشد.

منطقه كشمير سواي درگيري و ظلم و اشغال، زيبايي‌هاي منحصر‌به‌فردي دارد كه برخي آن‌ را يكي از بهشت‌هاي روي زمين توصيف مي‌كنند. جواهر لعل نهرو در مورد كشمير گفته است: «كشمير 100چهره دارد و چهره‌هايش همواره متغير است. من همواره اين منظره متغير آن‌ را نظاره‌گر بوده واز آن لذت مي‌برم. من آنقدر تحت‌تأثير زيبايي‌هاي آن قرار مي‌گيرم كه گويي در رؤيايي شعفناك سير مي‌كنم؛ رؤياي كه مرا تا مرز خلسه پيش مي‌برد». دكتر سعيد محمود هم كه كتابي در مورد زيبايي‌هاي اين منطقه نوشته در مقدمه آن آورده است: «كشمير يكي از زيباترين مناطق جهان است؛

منطقه‌اي كوهستاني با رودخانه‌هاي بسيار زياد كه هيچ شباهتي به هندوستان ندارد. كشمير منطقه‌اي كوهستاني است كه 10رشته‌كوه موازي با يكديگر سرتاسر آن را در نورديده‌اند. مهم‌ترين آنها رشته‌كوه كراكورم است كه به رشته‌كوه هندكوش در افغانستان متصل مي‌شود، در اين رشته‌كوه قله k2 قرار دارد كه دومين قله مرتفع جهان است. در اين رشته‌كوه همچنين گذرگاه «كراكورم» واقع است كه «لاداكيه» را به «تبت» متصل كرده و به منطقه «ساشان» برفي مشهور است. اين منطقه بعد از سيبري سردترين نقطه جهان و بلندترين قله شاهد وقوع جنگ در كره زمين محسوب مي‌شود.»

دولت پاكستان كشمير را خط‌قرمزي براي سياست‌هاي خود مي‌داند كه هيچ طرفي حق عبور از آن‌ را ندارد. اول اينكه پاكستان، منطقه كشمير را منطقه‌اي حياتي براي امنيت خويش مي‌داند زيرا 2جاده اصلي و شبكه راه‌آهن در سرحد شمالي واقع در شرق پنجاب از نزديكي اين منطقه عبور مي‌كنند و دومين دليل اهميت اين منطقه براي پاكستان اين است كه سرچشمه 3رود اصلي تأمين‌كننده آب كشاورزي پاكستان در منطقه كشمير واقع است و تسلط هند بر اين منطقه همواره تهديدي براي امنيت آبي پاكستان محسوب مي‌شود.

سرينگار گرچه به‌عنوان پايتخت تابستاني جامو و كشمير محسوب مي‌شود اما زيبايي‌هايش را در زمستان و در زمان بارش برف براي جهانگردان نمايان مي‌كند. سرينگار قلب معماري و روح كشمير محسوب مي‌شود و صرفا يك شهر در نزديكي رودخانه نيست بلكه معماري قديمي، پل‌هاي چوبي و قايق‌هاي اهالي‌اش و سياحتگاه‌هايش، آن ‌را به قبله‌گاهي براي بسياري از جهانگردان تبديل كرده است.

پيشينه مبارزاتي مردم كشمير به دوره استعمار انگليس بر شبه‌جزيره هند بازمي‌گردد. جنبش‌هاي مقاومت كشمير اواخر دهه30 قرن بيستم، تحت‌تأثير نظريه‌هاي حزب كنگره ملي هند، معروف به‌نظريه «ملت واحد» قرار گرفتند. براساس اين نظريه تمامي مردم ساكن شبه‌جزيره هند به‌رغم تعدد طوايف و نژادهاي خويش يك ملت واحد محسوب مي‌شوند، اين در حالي است كه مسلمانان و هندوها در كشمير خود را 2 ملت متفاوت از يكديگر دانسته و مي‌دانند؛ مسئله‌اي كه باعث به‌وجود آمدن سريع اختلاف و شكل‌گيري اتحاديه جوانان مسلمان شد. اين اتحاديه توانست مسئله الحاق كشمير به پاكستان را در 19 جولاي 1947 در كنفرانس مسلمانان جامو و كشمير به تصويب برساند.

در حال حاضر نيز مي‌توان مقاومت كشمير را به 2بخش اصلي تقسيم كرد: مقاومت داخلي كشمير كه اكثر آن ويژگي سياسي داشته و نماد آن كنگره فراگير احزاب كشمير محسوب مي‌شود. اين كنگره شامل 13 گروه كشميري است كه تمامي طيف‌هاي سياسي اين منطقه را تشكيل مي‌دهند و همگي خواهان استقلال از هند هستند.

بخش دوم، مقاومت فرامرزي است كه به‌ويژه از داخل پاكستان هدايت و تدارك مي‌شود. اين بخش داراي جريان‌هاي مختلف نظامي، سياسي، ديني و لائيك است. احزاب و گروه‌هاي مختلف و پيچيده‌اي در اين چهارچوب فعاليت مي‌كنند كه دربرگيرنده نژادها، قوميت‌ها و مذاهب فكري مختلف هستند و تقريبا نمونه كوچكي از پازل سياسي تشكيل‌دهنده ساختار سياسي پاكستان را نشان مي‌دهند.

منبع:همشهری انلاین