یک کودتا و چند نکته

گروه بین الملل ـ حبیب ساسانی*: کودتایی که اخیرا در ترکیه از سوی بخشی از نظامیان این کشور علیه اردوغان و به عبارت دیگر علیه حاکمیت حزب عدالت و توسعه به راه انداخته شد و با شکست نیز همراه گردید اولین کودتا در تاریخ ترکیه نیست وبه نظر می رسد با توجه به شرایط دایمی این کشور که به لحاظ تحولات درونی و فعالیت احزاب و همچنین رویکردهای منطقه ای و بین الملی اش در حالت نه صلح ونه جنگ به سر می بردآخرین کودتا نخواهد بود.

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، با توجه به شرایط کنونی ای که ترکیه در آن به سر می برد و درواقع یک رکن و پایه درگیری های در منطقه به حساب می آید این کودتا شایان توجه می باشد. از اینرو درخصوص این کودتا چند نکته ذکر می گردد:
نکته اول: با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه و اقبال مجددمردم به این حزب ،مخالفان داخلی این حزب که بخشی از آن در احزاب سکولار ترکیه موجود بوده و بخشی دیگر نیزدر بدنه نظامی و ارتش این کشور حضور دارنداز وضعیت به وجود آمده بعد از به دست گرفتن قدرت توسط حزب اردوغان و عدم تصاحب قدرت مورد انتظار ناراضی باشند. احزاب معارض حزب عدالت و توسعه از همان ابتدای شکل گیری بروز کودتا انگشت اتهام را به سمت خود اردوغان برده و وی را پشت پرده کودتا عنوان نمودند. گولن که از معارضان جدی اردوغان بوده و چهره شناخته شده ای در ترکیه می باشد و از نفوذ بالای اجتماعی به علت برخی از کارهای عام المنفعه و مخصوصا در زمینه های آموزشی و اجتماعی برخوردار است دخالت اردوغان را در شکل بخشی به این کودتا بعید ندانست . اما آنچه که مهم است همراهی بخشی از بدنه ارتش با این کودتا ست که صرف نظر از اینکه اردوغان در پشت پرده قرار داشته باشد یا خیر توانسته این انقلاب نظامی را همراهی نماید و در واقع این کودتا بیانگروجود رخنه و شکاف در ارتش ترکیه می باشد.



نکته دوم: بعد از گذشت ده ساعت از کودتا و غلبه دولت بر کودتاچیان بیش از دویست نفر و هزارو اندی از اتراک زخمی و کشته شدندو دو هزار و هفتصد از نفر از مقامات ترک و مخصوصا قضات عالی رتبه نیز از کار برکنار شده و برخی نیز که در کودتا مستقیما دخالت داشتند(ماننددادستان نظامی)دستگیر شدند. این به معنای آن است که اردوغان سیاست پاکسازی را در پیش گرفته که خود به نوعی موجد تنش های بعدی در ساحت سیاسی این کشور خواهد بود و مخصوصا اینکه این کودتا بهانه ای گردید تا اردوغان ادبیاتش را علیه مخالفان و وخصوصا تشدید نموده و کودتا گران را به مجازات تهدید نماید. بنابراین علی رغم اینکه وی بتواند به این هدف مهم دست پیداکند اما ادامه تنش و درگیری و شاید هم کودتای دیگر و درگیری های مدنی بیتشری را در این کشور شاهد باشیم . همچنانکه بعد از انی کودتا منطقه علوی نشین ترکیه دستخوش درگیری و زدو خورد گردید.

نکته سوم: پیامد های کودتا را می توان از دو منظر مخالفان و موافقان دولت و کودتا گران مورد مداقه قرار داد. کودتاگران توانستند در همین مدت کوتاه به اقتصاد این کشور ضربه وراد نموده و مهمترین منبع درآمدی مودنظر اردوغان یعنی تمرکزوی بر مقوله توریسم رابا چالش مواجه نمایند . حداقل شهروندان کشورهای منطقه با بی اعتمادی تحولات ترکیه را دنبال می کنند . نا امنی سبب خروج جهانگردان و کاهش ورود آنها را سبب می گردد که درجذب در آمدهای دولت وابسته حزب اردوغان یعنی همان حزب عدالت و توسعه تاثیر گذار است و ازسویی دیگر این پیام را به دولت دادند که مخالفان دولت همیشه در حال طرح وبرنامه ریزی علیه این حزب می باشند. برخی از کارشناسان نیز اعتقاد دارند که این کودتا برای دولت اردوغان پیامد مثبتی داشته به گونه ای که از یک سوسبب می گردد تااردوغان به تصفیه مخالفان ادقام نماید و ازسوی دیگر با خاموش کردن کودتا و مانور بر حمایت های مردمی مشروعیت داخلی و بین المللی دولت و حزب عدالت و توسعه را افزایش دهد. درواقع کسب مشروعیت مضاعف داخلی و بین المللی نتیجه مثبت کودتا برای اردوغان بوده است.



نکته چهارم: به نظر میرسد این کودتا نه از حمایتهای مردمی برخورداربوده و نه از حمایتهای قاطبه نظامیان ترکیه و نه از حمایت های بین المللی و منطقه ای. جان کری وزیر امور خارجه آمریکا انتساب کودتا به آمریکا را رد نموده و روسیه نیز به آن به شک و تردید نگاه می کند. مصر علی رغم اینکه السیسی به واسطه حمایت اردوغان از اخوان المسلمین و همچنین حمایت اخوانی ها ازوی با اردوغان رابطه خوبی ندارد اما بر دولت قانونی و مردمی اردوغان ومخالفت با کودتاچی ها تاکید کرده است. فقط اسراییل امید وار بوده که این کودتا بتواند جلوی ترکتازی های اردوغان را علیه نتانیاهو بگیرد که با ناکامی کودتا این هدف محقق نشد. بنابراین ، مجموعه تحولات به نفع اردوغان و حزب عدالت و توسعه است اما این نکته مهم را نباید از یاد بردکه با تنش هایی که هم اکنون شکل گرفته به نظر می رسد آینده ترکیه نیز مانند برخی از کشورهای منطقه دستخوش تنش های داخلی گردد.

*کارشناس ارشد مطالعات غرب آسیا