استان تهران در معرض گسترش اراضی بیابانی

گروه اقتصاد: ابوالفضل ناظری گفت: پدیده تخریب سرزمین در سالیان اخیر به عنوان یکی از چالش‌های جدی برای بسیاری از کشورهای جهان به شمار می‌رود و کشور ایران نیز با توجه به اینکه در کمربند خشک و نیمه خشک قراردارد با این پدیده روبرو است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از اداره کل منابع طبیعی استان تهران، سرپرست امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران افزود:  گسترش این پدیده که حاصل عوامل طبیعی و غیر طبیعی (انسانی) است خطرات نگران کننده‌ای را متوجه زیست بوم‌های حیاتی در مناطق درگیر کرده است.

وی بیان داشت: دخالت‌ها و بهره‌برداری‌های بی‌رویه جوامع انسانی از منابع طبیعی تجدید شونده (آب، خاک، جنگل و مرتع) و غیره زمینه ساز تخریب سرزمین و توسعه بیابان‌زائی شده و همچنین فاکتورهایی همچون خشکسالی‌ها، کاهش نزولات جوی، از بین رفتن پوشش گیاهی، کاهش کمی و کیفی شدید منابع آب سطحی و زیرزمینی و فرسایش‌ آبی و بادی باعث تشدید بیابان‌زائی می‌شود.

ناظری تصریح کرد: متعاقب آن بروز تنگناها و ناهنجاری‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بعضاٌ سیاسی را در مناطق درگیر به همراه خواهد داشت.

سرپرست امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران افزود: این پدیده هم اکنون متأثر از عوامل طبیعی و غیر طبیعی، مرزهای سیاسی و جغرافیائی را در نوردیده و زبانه‌های آن علاوه بر مناطق خشک، نیمه خشک، و بیابانی، سایر مناطق نیمه مرطوب و در برخی موارد مرطوب را فرا گرفته است.

ناظری به پیامدهای ناشی از این پدیده اشاره کرد و بیان داشت: گسترش فقر و کاهش درآمد اقتصادی جوامع محلی به ویژه دامداران و کشاورزان، بیکاری نیروهای مولد و مهاجرت به شهرها، بروز ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی و غیره از جمله پیامدهای حاصل از این پدیده است.

وی افزود: ضرورت ایجاب می‌کند علاوه بر طرح‌های بیابان زدایی که بر اساس مطالعات در مناطق بیابانی به مرحله اجرا در می‌آید، باید با بسیج جوامع محلی و مشارکت آنها برنامه‌‌هایی را اجرا کرد که با کمترین هزینه و در حداقل زمان علاوه بر پاسخگویی به نیازهای معیشتی جوامع محلی در مواجهه با خطرات تخریب اراضی و پوشش گیاهی، کاهش و مهار گرد و غبار معلق در جو و جذب آن توسط اندام‌های هوایی پوشش گیاهی ایجاد شده تحقق ‌یابد.

ناظری اظهار داشت: استان تهران به عنوان یکی از استان‌های بیابانی کشور به شمار می‌آید که دارای حدود 105هزار هکتار اراضی بیابانی است که این اراضی در شهرستان‌های ورامین، ملارد، ری و پاکدشت واقع شده است.

سرپرست امور بیابان استان تهران افزود: از این مساحت حدود 75هزار هکتار تحت تأثیر فرسایش بادی و حدود 30هزار هکتار در محدوده کانون‌های بحرانی فرسایش بادی قرار دارند.

وی به اقدامات انجام شده در مورد مقابله با پدیده بیابان‌زائی اشاره کرد و بیان داشت: عملیات بیابان‌زدایی در استان تهران بر اساس مطالعات و طرح‌های تهیه شده از دهه 40 در منطقه ابردژ شهرستان ورامین به منظور کنترل فرسایش بادی و تثبیت ماسه‌های روان که بعنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق بیابان‌زائی است، آغاز شد و تاکنون 9هزار هکتار از اراضی بیابانی این منطقه در قالب کشت گونه‌های بیابانی (تاغ، آتریپلکس و گز) زیر پوشش عملیات بیابان‌زدایی قرار گرفته است.

ناظری تصریح کرد: این اقدامات تأثیر به سزایی در کنترل گرد و غبار و جلوگیری از حرکت ماسه‌های روان به روی ریل راه‌آهن سراسری تهران- مشهد داشته و همچنین باعث جلوگیری از وارد شدن آسیب‌های جدی به تأسیسات و خطوط مواصلاتی منطقه گردیده است.

وی گسترش اراضی بیابانی در استان تهران را نگران‌کننده دانست و افزود: در اثر استمرار خشکسالی‌ها و فعالیت‌های معدنی و بهره‌برداری بی‌رویه از عرصه‌های موجود در دهه اخیر و همچنین فعالیتهای انسانی بر شدت کانون‌های بحرانی فرسایش بادی استان تهران افزوده شده است.

سرپرست امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران  با اشاره به اینکه افزایش شدت روند بیابان‌زائی در شهرستان ملارد که منشأ گرد و غبار پایتخت نیز به شمار می‌رود افزود: برای مقابله با این موضوع و کند کردن روند بیابان‌زائی، مطالعه منطقه و انجام اقدامات بیولوژیکی با هدف کنترل شرایط بیابانی و تقویت پوشش گیاهی از سال 1390 با همکاری سازمان جنگ‌لها، مراتع و آبخیزداری کشور، دفتر عمران سازمان ملل و استانداری تهران طی تفاهم‌نامه سه جانبه اجرای طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه پایدار روستایی (طرح بین المللی ترسیب کربن) در شهرستان ملارد با هدف توانمند سازی جوامع محلی و ارتقاء معیشت و همچنین ساماندهی گروه‌های توسعه روستایی و تشکیل صندوق‌های خرد اعتباری و تعاونی تولیدی، توزیعی در سطح 70هزار هکتار به مرحله اجرا درآمده است.

وی تصریح کرد: با توجه به توسعه اراضی بیابانی در استان تهران، در حال حاضر پیش‌بینی انجام مطالعات شناسایی کانون‌های بحرانی و مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی در شهرستان‌های ری، پاکدشت و پیشوا در دستور کار این اداره‌کل قراردارد.

سرپرست امور بیابان استان تهران تصریح کرد: سال گذشته از محل اعتبارات ملی و استانی حدود 700 هکتار در شهرستان‌های ملارد و ورامین عملیات نهال‌کاری با کاشت گونه‌های سازگار با مناطق بیابانی همچون تاغ و آتریپلکس انجام شده و اقدامات حفاظت و صیانت از جنگل‌های دست‌کاشت موجود، پروژه‌های مراقبت و آبیاری، مبارزه با آفات و امراض، هماهنگی و نشست با جوامع محلی و اعطای وام از محل ذخیره صندوق‌های توسعه روستایی و جذب کمک اعتباری از محل دفتر عمران سازمان ملل به اعضاء صندوق‌های طرح مدیریت مشارکتی منابع طبیعی و توسعه روستایی (ترسیب کربن) از اهم برنامه‌های بخش بیابان این اداره‌کل بوده که انجام شده است.

منبع:فارس