حمله گرازها کمر 'برار عزیز' را شکست

به گزارش بولتن نیوز،اهالی روستای 'برارعزیز' قصرشیرین در غربی‌ ترین نقطه کرمانشاه و ایران که امید زیادی به برداشت گندم های پرخوشه امسال بسته بودند، با حمله گرازها به مزارع‌شان غافلگیر شدند.
یورش گرازها نه فقط مزارع برارعزیز که گندم های قامت کشیده روستاهای هدایت، ‌قلعه سفید، دارخور و چند روستای سومار را هم نقش زمین کرده است؛ طوری که امکان برداشت بخش زیادی از محصول وجود ندارد.
این روستاها در فاصله چند کیلومتری مرکز قصرشیرین قرار دارند و از جمله 30 روستای خالی از سکنه بخش مرکزی شهرستان هستند که با وجود گذشت 28 سال از پایان جنگ تحمیلی، هنوز امکان سکونت و بازگشت ساکنانش فراهم نیست.
اهالی این روستاها که اینک در 2 شهرک شهید رجایی کرمانشاه و الزهرای بیستون (معروف به جنگ‌ زده‌ها) سکونت دارند، همچنان دل از روستای خود نکنده اند و مزارع کشاورزی آن را آباد نگه داشته اند.
امسال که به گفته رضا محمدی،‌ مدیر اداره جهاد کشاورزی قصرشیرین، بارندگی ها مطلوب بوده و برداشت گندم در این شهرستان نسبت به پارسال 100 درصد افزایش یافته،‌ خوش‌ شانس‌ترین برارعزیزی توانسته است که فقط نیمی از محصولش را از زمین برداشت کند.
پرند، خانم جوانی است که به گفته خودش با هزار امید و آرزو در زمین هایش در برار عزیز بذر گندم پاشیده و با توجه به بارش های خوب باران،‌ انتظار برداشت 150 تا 200 میلیون ریال محصول را داشته اما نتوانسته است بیشتر از نصف محصولش را از زمین جمع کند.
او می گوید: حمله دسته جمعی گرازها به مزارع گندم روستا،‌ بخش زیادی از آنها را نیست و نابود کرده است.
آنچنان که پرند به خبرنگار ایرنا گفت،‌ جهاد کشاورزی قصرشیرین کیفیت همین محصول برداشتی را هم پایین اعلام کرده و سیلوهای گندم آن را تحویل نمی گیرند.
خانم پرند، کیفیت پایین گندم ها را از چشم گرازها می بیند.

* اول می خورند ‌بعد غلت می زنند
قهرمان پرندکام هم از کشاورزان برارعزیزی است که گرازها امانش را بریده اند.
او از شش هکتار گندمی که کاشته، حتی یک خوشه هم برداشت نکرده و معتقد است اگر حمله گرازها نبودند 110 تا 120 میلیون ریال محصول نصیبش می شد.
اسماعیل رضایی، دیگر کشاورز اهل برارعزیز حدود 24 هکتار گندم کاشته اما این حیوان وحشی نیمی از آن را نابود کرده است.
به گفته او، گرازها در گله های 50، 60 رأسی به کشت ها حمله می کنند و تا جایی که بتوانند،‌ از محصول می خورند سپس با غلت زدن و دویدن بخش دیگری از مزارع را نابود می کنند.
رضایی می گوید:‌ سال های گذشته هم که سیب زمینی یا سایر محصولات می کاشتیم، همین بلا سرش می آمد اما امسال اوضاع خراب‌ تر است.
گراز یا خوک وحشی یک پستاندار همه چیزخوار است که زاد و ولد بسیار بالایی دارد.
این حیوان شب‌ فعال تقریبا هر چیزی را که قابل خوردن باشد، می‌خورد و بیشتر منابع غذایی خود را هم با کندن زمین پیدا می‌کند.
تحقیقات غیررسمی در کشور نشان می دهد که گراز در راس حیوانات آسیب‌رسان به محصولات کشاورزی است.
خسارت های سنگین این حیوان به بخشی از مزارع کشاورزی شهر تفرش در استان مرکزی در سال 93 هم خبرساز شده بود.

* هفت‌خوان جبران خسارت
اهالی روستاهای زیان‌دیده اکنون چشم انتظار و پیگیر جبران خسارت های وارد شده به یکسال کشت و کارشان هستند.
بخشی از آنان با مراجعه به اداره حفاظت از محیط زیست شهرستان قصرشیرین طرح شکایت و تقاضای جبران ضرر کرده اند؛ اما انگار جبران ضرر آنان به همین سادگی هم نیست.
خبرنگار ایرنا برای پیگیری موضوع، ابتدا سراغ مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه رفت.
غلامحسین کاظمی می گوید: کارشناسان این اداره کل با مراجعه به منطقه، خسارت های وارده را برآورد می کنند و از محل درآمدهای سازمان، مبالغی برای جبران زیان به کشاورزان روستا پرداخت می شود.
به گفته کاظمی 'میزان جبران خسارت و زمان پرداخت آن به سازمان مرکزی محیط زیست بستگی دارد؛ اینکه این سازمان چه زمانی فرم های برآورد خسارت را بررسی و چه مبالغی را تایید کند و چه زمانی تخصیص دهد.'
قهرمان پرندکام اما می گوید که یک کارشناس محیط زیست شهرستان از مزرعه اش عکسبرداری کرده و گفته است که به ازای هر هکتار بیشتر از سه میلیون ریال خسارت پرداخت نمی شود.
به گفته او این مبلغ حتی از هزینه ای که اجاره تراکتور برای او داشته، کمتر است.
به ظاهر انتظار و توقع آقای پرندکام خیلی بالاست زیرا آنچنان که مدیران محیط زیست استان عنوان می کنند، خسارت های پرداختی خیلی کمتر از سه میلیون ریال است و پرداخت آن یک مسیر پر پیچ و خم دارد.
توضیحات بیشتر را در این باره رییس اداره نظارت بر حیات وحش استان کرمانشاه به خبرنگار ایرنا می دهد.
به گفته جعفر حاصلی 'اداره حفاظت از محیط زیست هر شهرستان مستقل است و خودش می تواند در این گونه مواقع، موضوع را پیگیری و برآورد خسارت کند.'
او می گوید: اگر میزان خسارت هر کشاورز از پنج میلیون ریال بالاتر باشد، پس از تایید کارشناس رسمی، تنظیم صورت جلسات و طی مراحل قانونی پرداخت می شود.
حاصلی در عین حال تاکید دارد که معمولا سازمان حفاظت محیط زیست بیشتر از پنج میلیون ریال به کسی خسارت نمی دهد.

* جبران خسارت فقط با رای دادگاه
به سراغ سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان قصرشیرین که می رویم، اوضاع پیچیده می شود.
آنچنان که پژمان فتاح پور به ایرنا می گوید: کارشناسان این اداره تاکنون درخواست هشت کشاورز آسیب‌ دیده را بررسی کرده اند تا ببینند که علت خسارت های وارده به دلیل کوتاهی کشاورز بوده یا محیط زیست.
او تاکید دارد که 'به هیچ عنوان' محیط زیست مقصر این خسارت ها نیست زیرا راهنمایی و کمک های لازم را به کشاورزان کرده است.
به اعتقاد فتاح پور، تنها در صورتی که کشاورزان از محیط زیست به دادگاه شکایت کنند و بتوانند علیه سازمان حکم جبران خسارت بگیرند، محیط زیست مجبور به جبران ضرر و اجرای رای دادگاه است که البته در این صورت هم 18 ماه برای اجرای حکم فرصت دارد.

* ریختن آب پاکی روی دست کشاورزان
آنچنان که مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه هم می گوید، کشاورزان برارعزیز بهتر است امید چندانی به جبران خسارت از طرف سازمان محیط زیست نداشته باشند زیرا این سازمان 'سال گذشته هم هیچ اعتباری برای جبران خسارت پرداخت نکرده است.'
با این وضعیت به نظر می رسد آبی از طرف سازمان محیط زیست برای کشاورزان زیان دیده غرب کرمانشاه گرم نمی شود و شاید به همین دلیل برخی از آنان دست به دامان اداره جهاد کشاورزی شهرستان قصرشیرین شدند.
البته جهاد کشاورزی هم خیلی زود دست رد به سینه این کشاورزان آواره زده است.
قهرمان پرندکام می گوید: محصولات خود را بیمه کشاورزی هم کرده ایم اما مسوولان جهاد کشاورزی قصرشیرین گفتند که حمله گرازها شامل بیمه نمی شود و شما تنها باید از محیط زیست ادعای خسارت کنید.

* دست رد جهاد به سینه روستاییان
اردشیر نورمحمدی، معاون فنی و اجرایی جهاد کشاورزی شهرستان قصرشیرین در این باره به ایرنا می گوید: بیمه محصولات کشاورزی تنها شامل مواردی است که خارج از اراده کشاورز باشد در حالی که در این مورد کشاورزان می توانند با کشیدن حصار یا کندن چاله و.. از حمله گرازها جلوگیری کنند.
نورمحمدی اضافه می کند: تنها کاری که جهاد کشاورزی برای جبران خسارت کشاورزان قصرشیرین می تواند انجام دهد، ارجاع درخواست های جبران خسارت به سازمان محیط زیست یا فرمانداری است.
او احتمال می دهد که فرمانداری شهرستان بتواند قدمی برای کمک به کشاورزان خسارت دیده بردارد.
با این حال نورمحمدی بر این احتمال خود هم خط قرمز می کشد:‌ 90 درصد از کشاورزان خسارت دیده که در گذشته هم دنبال جبران ضررشان بوده اند،‌ به چیزی نرسیدند.
بنابر اظهارات معاون جهاد کشاورزی قصرشیرین، تعداد روستاهایی که از طرف حیوانات وحشی منطقه خسارت دیده اند، زیاد است.

* استقبال فرماندار و یک ابهام جدید
سرپرست فرمانداری شهرستان قصرشیرین بخشی از سخنان نورمحمدی را رد و عنوان می کند که موضوع خسارت گرازها به مزارع شهرستان 'به خیر و خوبی تمام شده است'.
مرادعلی تاتار به خبرنگار ایرنا می گوید: در پی مراجعه چندی پیش کشاورزان و گزارش خسارت از ناحیه گرازها،‌ با همکاری مسوولان ارتش و محیط زیست مصوب کردیم که کشاورزان اجازه شلیک تیرهوایی در مزارع خود را داشته باشند که با این کار مشکل آنان رفع شد.
او مدعی است که امسال هم 'خسارتی به آن صورت' به کشاورزان وارد نشده و کسی در این باره به ما مراجعه نکرده است.
البته پس از توضیحات خبرنگار ایرنا و بیان جزییات خسارت های امسال به کشاورزان، تاتار اظهار می کند که 'اگر موردی از خسارت وجود دارد، کشاورزان می توانند به فرمانداری مراجعه کنند و ما پیگیری و برآورد خسارت می کنیم.'
گرچه فرماندار قصرشیرین خسارت دیده ها را به فرمانداری فرا خواند اما گویا گرفتن خسارت از این مسیر هم یک هفت خوان است.
به گفته سرپرست اداره حفاظت محیط زیست قصرشیرین، کمیته بحران استانداری هیچ اعتباری برای آسیب رسانی حیوانات وحشی به مزارع تعریف نکرده و پرداخت خسارت از طرف فرمانداری هم مشروط به این است که کشاورزان حکم قضایی داشته باشند.
پژمان فتاح پور می گوید: حتی پس از ارایه حکم قضایی هم کمیته برنامه ریزی فرمانداری باید پرداخت خسارت را تایید کند و تازه 18 ماه هم برای اجرای حکم فرصت قانونی وجود دارد.

* ریشه مشکل اصلی
اینکه اهالی چند روستای قصرشیرین و سومار(2 بخش شهرستان قصرشیرین) بخش زیادی از محصول گندم امسال خود را از دست داده اند و جبران خسارت آنها هم در هاله ای از ابهام است، ‌فقط یک طرف ماجراست.
مشکل اصلی این است که با توجه به مرزی بودن روستاهای 'گراز زده' امکان سکونت و حتی رفت و آمد آسان به آنجا وجود ندارد؛ همین است که گرازها میدان را برای جولان خود خالی دیده اند و در حال نیست و نابود کردن حاصل زحمات کشاورزان منطقه هستند.
اسماعیل رضایی می گوید: ‌از سال 76 که کشاورزی در منطقه را آغاز کرده ایم، گراز وجود داشت اما چون منطقه هنوز آلوده به مین بود، تعداد گرازها زیاد نمی شد تا اینکه پس از پاکسازی منطقه و زاد و ولد گرازها الان تعدادشان به شدت زیاد شده است.
روستاهای خالی از سکنه قصرشیرین و سومار در حاشیه رودخانه مرزی 'قوره تو' قرار دارند و وجود نی‌زارهای کنار رودخانه محلی امن و مطبوع برای زندگی و تولید مثل گرازها شده است.
به گفته رییس اداره نظارت بر حیات وحش استان کرمانشاه، چون منطقه تحت اختیار ارتش قرار دارد و امکان تردد برای کارشناسان محیط زیست در آنجا فراهم نیست،‌ امکان سرشماری حیوانات وحشی منطقه وجود ندارد.
اما پرندکام، کشاورز روستای برارعزیز بر این باور است که تعداد گرازهای منطقه به 'بیش از 2 هزار راس' رسیده است.
او گرچه همه محصول گندمش طعمه گرازها شده اما اکنون ترس اصلی‌اش در امان ماندن باغی است که به گفته خودش 200 میلیون ریال برای آن هزینه کرده است.
پرندکام می گوید: گرازها اگر چند روز دیگر سراغ باغم بیایند، باز هم کاری از من ساخته نیست.
تقریبا همه کشاورزان زیادن‌دیده و مدیران استان در این یک موضوع اتفاق نظر دارند که حضور دایمی کشاورزان در کنار مزارع خود، گرازها را از منطقه فراری می دهد اما عملی شدن این اتفاق چندان هم ساده نیست.

* ارتش دخالتی ندارد
فرمانده قرارگاه منطقه‌ای ارتش در غرب کشور در این باره می گوید: ارتش منعی برای فعالیت کشاورزان در نواحی مرزی ندارد و حتی در برخی مناطق کشاورزان جلوتر از ما در حال زارعت هستند.
امیر منوچهر کاظمی در گفت و گو با ایرنا اضافه می کند که حریم مرزها در شورای عالی امنیت ملی مشخص شده است و اینکه امکان سکونت در چه روستاها و مناطق مرزی وجود دارد، ‌بسته به تصمیمات وزارت کشور و استانداری است و ارتش دخالتی در آن ندارد.
به گفته او، حریم امنیتی برخی مناطق غرب استان و هم‌مرز با عراق تنها در زمان 'شب' است و برخی مناطق هم منعی برای حضور کشاورزان ندارد.
امیر کاظمی تاکید می کند که تلاش ارتش کمک به مردم منطقه و تامین امنیت آنان است و این موضوع برایش اهمیت زیادی دارد.

* سر و کله گرازها بعد از شلیک پیدا می شود
اهالی روستاهای خالی از سکنه قصرشیرین با داشتن کارت تردد و هماهنگی نیروهای ارتش می توانند در مناطق مرزی زراعت کنند اما امکان سکونت شبانه برای آنان وجود ندارد.
این روزها فصل برداشت گندم در شهرستان گرمسیری قصرشیرین به پایان رسیده اما خواسته کشاورزان برای حفظ باغ ها و محصولات سال های بعد خود، داشتن مجوز تیراندازی است.
به گفته پرندکام 'ارتش تنها از ساعت هشت تا 12 شب اجازه شلیک هوایی در روستا را به ما می دهد اما گرازها در این چند ساعت اصلا پیدایشان نمی شود بلکه از ساعت 2 و سه نیمه شب به مزارع حمله ور می شوند.'
'استفاده از سلاح و کشتن گرازها منوط به ضوابط قانونی است و باید با هماهنگی محیط زیست و برخی ادارات دیگر انجام شود'؛ این جمله را فرمانده قرارگاه منطقه‌ای ارتش در غرب کشور بیان می کند اما فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه تاکید دارد که 'کشاورزان ابتدا باید حصارکشی کنند یا با نصب مترسک، ایجاد سر و صدا و نور و آتش مانع از ورود حیواناتی چون گراز به مزارع شوند اما اگر این اقدامات به نتیجه نرسید، سازمان محیط زیست مجوز شلیک تیر هوایی را می دهد.'
بهادر چراغی به خبرنگار ایرنا می گوید: سازمان محیط زیست سالانه تعدادی پروانه شکار برای حیوانات آسیب رسان از جمله گراز صادر می کند اما با توجه به مرزی بودن روستاهای زیان دیده و ممنوعیت تردد در آنجا موانع زیادی در این مسیر وجود دارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه می گوید: برابر ضوابط موجود اگر کشاورزان سلاح مجاز داشته باشند، می توانند با مجوز سازمان محیط زیست نسبت به شلیک تیرهوایی و در صورت ضرورت حتی کشتار بخشی از حیوانات آسیب‌رسان اقدام کنند.

* فقط تیر هوایی؛ شکار ممنوع است
رییس اداره نظارت بر حیات وحش استان کرمانشاه اما اظهار می کند که طبق قوانین حفاظت از محیط زیست و با توجه به حرام بودن گوشت گراز، مجوز ‌شکار این حیوان تنها برای اقلیت های مذهبی که منعی در مصرف گوشت آن ندارند،‌ صادر می شود.
حاصلی اضافه می کند: پروانه شکار براساس برآورد کارشناسان سازمان محیط زیست و با توجه به جمعیت آن گونه جانوری خاص در فصل شکار صادر می شود.
فصل شکار گراز از مرداد ماه تا اوایل ماه بهمن هر سال است.
به گفته حاصلی، کشاورزان مسلمان که سلاح مجاز دارند، می توانند با گرفتن مجوز از محیط زیست، با شلیک تیرهوایی حیوانات زیانکار را بترسانند و فراری دهند.
او در عین حال یادآوری می کند که چون تا فاصله هفت کیلومتری مرز در اختیار ارتش است،‌ گرفتن مجوز از ارتش برای شلیک هوایی هم لازم است.
او در باره اظهارات مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان هم که گفته است، اجازه کشتار به کشاورزان داده می شود، اظهار می کند: ما تابع مقامات ارشد هستیم و هر آنچه آنان بگویند، انجام می دهیم؛ بنابراین اگر تیراندازی هوایی کارگر نشد، مجوز شکار برای دفع حیوانات هم باید با مجوز سازمان مرکزی باشد.
او در عین حال بر این باور است که 'چون حمله گرازها نیمه شب اتفاق می افتد و در آن زمان کشاورز هم بر سر زمین خود حضور ندارد،‌ نمی شود کار زیادی کرد.'
به گفته حاصلی،‌ اگر مشکلات تردد در منطقه نباشد،‌ سازمان محیط زیست می تواند جمعی از شکارچیان اقلیت های مذهبی استان را در فصل شکار برای کشتن گرازها به آن منطقه ببرد.

* کمترین جبران برای بیش از 30 سال آوارگی
با توجه به اظهارات مدیران محیط زیست استان، به نظر می رسد که مسیر مشخص و شفافی برای صدور مجوز شکار گراز برای کشاورزان منطقه وجود ندارد و از آن جایی که مصوبه های امنیتی اجازه سکونت شبانه در مناطق حساس مرزی را نمی دهد،‌ راهی جز همکاری نزدیک محیط زیست و ارتش وجود ندارد.
به اعتقاد سرپرست اداره حفاظت محیط زیست قصرشیرین، ‌تنها راه برون رفت از وضعیت موجود این است که کارگروهی متشکل از سازمان محیط زیست،‌ ارتش، دادگستری و فرمانداری شهرستان تشکیل شود و یک تصمیم واحد برای احقاق حق کشاورزان گرفته شود و در عین حال حقی از ادارات شهرستان هم تضییع نشود.
مردم شهرستان قصرشیرین در جریان حمله رژیم بعث خیلی زود مجبور به ترک دیار آباد و پررونق خود شدند که البته پس از مقاومت جانانه رزمندگان و شکست بعثی ها به وطن بازگشتند اما از آن شهر زیبا جز تلی از خاکستر باقی نمانده بود.
در طول این مدت آبادانی به بخشی از قصر برگشته اما هنوز برخی روستاییان در حسرت بازگشت به دیارشان و ساختن دوباره خانه های ویران خود هستند.
خانم پرند می گوید: هر بار که با مادرم به برارعزیز می رویم، با دیدن خرابه های روستا داغ دلش تازه و اشک از چشمانش سرازیر می شود.
برخی روستاها مانند برارعزیز، هنوز مشکلات امنیتی دارند و امکان سکونت دایمی در آنها مهیا نشده اما اهالی آنها امیدوارند که مسوولان، دست کم بخشی از آوارگی بیش از 30ساله مردم را با رسیدگی و کمک بیشتر جبران کنند.
شهرستان قصرشیرین در غرب استان کرمانشاه واقع است و بیش از 27 هزار نفر جمعیت دارد.
بخش مرکزی قصرشیرین 56 روستا دارد که تنها 26 روستای آن با پنج هزار نفر جمعیت دارای سکنه است.