آیا آنکارا دوحه را جایگزین ریاض می کند؟

گروه بین الملل-استقبال گرم در استانبول از ملک سلمان سعودی اگرچه در ظاهر نشان می داد که روابط ترکیه و عربستان سعودی وارد مرحله جدیدی می شود اما وقتی ملک سلمان نتوانست مصر را راضی کند تا در استانبول با اردوغان دیدار کنند برهمه روشن شد که عربستان و ترکیه هنوز در بطن روابط خود رقابتهایی را با همدیگر دارند .

به گزارش بولتن نیوز،ترکیه و قطر پنجشنبه (روز گذشته) اولین توافقنامه نظامی خود را امضاء کردند.این توافقنامه نظامی در سفر «احمد داود اوغلو» نخست وزیر ترکیه به قطر و دیدار با «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر این کشور صورت گرفت.روزنامه «العرب» چاپ لندن، با اشاره به این رویداد، می‌نویسد، ائتلافی را که عربستان سعودی به دنبال تشکیل آن در داخل کشورهای عربی است، ترکیه قصد دارد از کانال قطر آن را تخریب کند.العرب ادامه می‌دهد، ناظران می‌گویند که اعلام این خبر درست چند روز بعد از نشست استانبول است که در آن «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه نتوانست اعتماد کشورهای اصلی عربی از جمله عربستان سعودی را جلب کند؛ زیرا ترکیه از یک سو سیاست‌های منطقه‌ای تهران را محکوم می‌کند ولی در حقیقت روابط پیشرفته اقتصادی با آن دارد.


این روزنامه در چرایی این اقدام ترکیه می‌نویسد:‌ اعلام توافق نظامی آنکارا و دوحه در واقع پاسخ مستقیمی به عربستان است که امتیازات اقتصادی را که به مصر داد مشابه آن را به ترکیه نداد.به گزارش این روزنامه، دوحه و آنکارا دسامبر گذشته اعلام کردند که ترکیه در قطر یک پایگاه نظامی تشکیل داده است. این مسئله تنها 24 ساعت پس از تشکیل ائتلاف موسوم به «اسلامی» توسط عربستان رخ داد که در واقع پیام مستقیمی به ریاض بود که این دو کشور در قبال ائتلاف اسلامی بی‌طرف هستند و ترجیح می‌دهند ائتلاف دوجانبه‌ داشته باشند.ناظران نیز بر این باورند، اینکه ترکیه [با تشکیل ائتلاف با قطر] خطر می‌کند ممکن است تنها فرصت این کشور برای جلب اعتماد مجدد اعراب را از بین ببرد؛ زیرا کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بازار خوبی برای آنکارا هستند تا از این طریق بتواند از بحران اقتصادی خود رهایی یابد.

به گزارش العرب، این ناظران اما تعجب می‌کنند که چرا دوحه در پسِ ترکیه حرکت می‌کند؛ چرا که قطر در سال 2013 همچنان برگه گروه اخوان المسلمین را در برابر مصر حفظ کرد. این مسئله نیز فشارهای اعراب بر این کشور را در پی داشت و پس از آن دوحه متعهد شد که از نظر سیاسی و رسانه‌ای با قاهره آتش‌بس کند.بنا بر این گزارش، منتقدان ائتلاف ترکیه و قطر بر این باورند که انکارا در این میان از دوحه بیشتر بهره‌ می‌برد؛ زیرا آنکارا قصد دارد دوحه را از عمق خود در میان کشورهای عربی کنار بکشد، خود را به عنوان چتر سیاسی آن معرفی کند، و در سایه تحریم‌های روسیه، از قطر به عنوان یک منبع گازی استفاده کند.«مهند مبیضین» نویسنده اردنی بر این باور است که این توافقنامه دستاوردی برای ترکیه است.

علاوه بر این، بر اساس نظریه عمق راهبردی داوود اوغلو، ترکیه مجددا در عرصه بین‌الملل حضور خواهد یافت. از سوی دیگر، این مسئله برای قطر نیز یک نمایش منطقه‌ای از رهگذر ائتلاف‌های جدید است؛ به ویژه اینکه تأثیر سیاسی این کشور کاهش یافته و از مسائل منطقه‌ای تا حدودی کناره‌گیری کرده است.العرب در پایان گزارش می‌دهد، حضور نظامی ترکیه در خاک قطر ممکن است مشکلات امنیتی را برای دوحه در پی داشته باشد. این مسئله ممکن است که به اختلاف با آمریکا نیز منجر شود که هیچ گونه فعالیت نظامی رقیب را در نزدیکی پایگاه راهبردی «العدید» در این منطقه نمی‌پذیرد.پایگاه نظامی العُدید در قطر قرار دارد. این پایگاه، مکانی است که نیروهای آمریکایی در جنگ هوایی خود در عراق و سوریه علیه داعش و در راستای ائتلاف موسوم به  ضد داعش به صورت بسیار گسترده از آن استفاده کرده‌اند و 8 هزار سرباز آمریکایی و دهها هواپیمای نیروی هوایی آمریکا را در خود جای داده است.


این تحلیل یکی از روزنامه های نزدیک به دولت عربستان سعودی از توافقات اخیر ترکیه و قطر می باشد که نشان از نگرانی شدید سران سعودی از سران ترکیه است. اگرچه ترکیه و عربستان و قطر در خصوص سوریه با همدیگر تا حالا همکاریهای زیادی داشته اند اما این سه کشور در بطن هم برنامه شدیدی برای رهبری جهان اسلام مورد ادعای خود دارند همین امر سبب شده است این کشورها رقابت گسترده ای با همدیگر داشته باشند. سران ترکیه هنوز معتقد هستند حاکمیت کنونی مصر برعلیه اخوانی های این کشور کودتا کرده و این کودتا با کمک عربستان سعودی روی داده است .توافق اخیر نظامی ترکیه و قطر نشان می دهد با رهبری عربستان سعودی و ائتلاف سعودی این کشورها راه به جایی نبرده اند، البته چندان هم بیراه نرفته اند چون این ائتلاف برای خود عربستان سعودی هم ثمره ای جز شکست سیاسی و اقتصادی نداشته است .ترکیه درحقیقت با این اقدام خود می کوشد راه دیگری را برای حضور قوی در منطقه امتحان کند راهی که  به ریاض منتهی نمی شود.