به گزارش بولتن نیوز، گروه استان ها: آثار تاریخی استان مرکزی ار تنوع بالایی برخوردار است و از ستون های باستانی خورهه گرفته تا تپه های تاریخی ساوه، حکایت از قدمت چندین هزار ساله و تاریخ کهن تمدن در این دیار دارد.
شهر ساوه به عنوان یکی از شهرهای کهن استان مرکزی با بهره گیری از قدمت تاریخی و جاذبه های گردشگری متعدد، همواره مقصد مناسبی برای گردشگران نوروزی است.
آثار بر جای مانده از دوران پیشین و اشیای تاریخی ساوه، گنجینه ای گرانبها و میراثی نفیس از زندگی، آداب و رسوم و سنن گذشتگان و چگونگی شکل گیری تاریخ و تمدن این خطه بوده که ظرفیت مناسبی برای بهره مندی مسافران نوروزی است.
وجود تپه های باستانی، آب انبارهای قدیمی، زیارتگاه‌های معروف به اشموئیل پیغمبر و شاهزاده سلیمان، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، فرصت های گردشگری این شهر است.
مناطق طبیعی ، آبشارها، روستاهای تاریخی، زیبا و سرسبز از دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان ساوه به شمار می روند.
مسجد جامع یک هزار ساله ساوه، از قدیمی ترین مساجد ایران
مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهایی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و طی سال‌ها و دوره‌های مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده‌است. هرچند با توجه به تغییراتی که این مسجد در طول قرن ها داشته‌است دیگر چیزی از آن مسجد اولیه باقی نمانده‌است. این مسجد تماماً از خشت و گل ساخته شده که در نوع بی‌نظیر است.
تا به حال به‌طور دقیق قدمت مسجد جامع ساوه تعیین نشده، اما قدیمی‌ترین وسیله‌ای که در این مجموعه پیدا شده، کتیبه‌هایی است که در قرن چهارم نوشته شده‌اند بنابراین این مسجد حداقل یک هزار سال عمر دارد.
با کاوش‌هایی که طی چند سال گذشته انجام شده و با کشف توده‌های گلی و آواری که به دست آمده، کارشناسان معتقدند که در محل کنونی مسجد جامع، مسجدی قدیمی‌تر وجود داشته که قسمتی از مصالح مسجد امروزی از همان مسجد اولیه تأمین شده‌است.
این مسجد مانند شهر ساوه در زمان حمله مغول آسیب‌های بسیاری دیده است سپس در دوران‌های مختلف از جمله زمان قاجار مرمت شده‌است.
این مسجد مشتمل بر یک صحن و گنبدی در جنوب، دو ایوان، یک مناره، چند شبستان، محراب‌هایی متعدد و قدیمی با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفویه با خط ثلث است. این بنا دارای شبستان ها و دهلیزهای زیبای آجری است که از آثار قرن ششم و عصر سلجوقیان به شمار می‌رود.
محراب مسجد جامعه ساوه دارای کتیبه‌های متعدد عمودی و افقی است که سه جانب آن را فرا گرفته و روی آن به خط ثلث و کوفی سوره‌هایی از قرآن کریم گچبری شده و در ضلع غربی میان شبستان‌های این بنا، ایوان باشکوه و رفیعی قرار دارد.
منطقه نمونه گردشگری شهر زیرزمینی آوه، بزرگترین محوطه تاریخی استان مرکزی
شهر آوه در بخش مرکزی شهرستان ساوه و در حاشیه آزادراه ساوه ـ سلفچگان در جنوب شرقی شهر ساوه واقع شده که از جنوب به کوه قدمگاه و از غرب به کوه پلنگ آباد محدود می شود.
در کتاب مرآت البلدان ساخت شهر تاریخی آوه به اردشیر بابکان نسبت داده شده است و وجود محوطه باستانی، آب انبار قدیمی، کاروانسرای صفوی و آستان مقدس امامزاده عبدالله، در شمال این شهر با ۲۲۰ هکتار عرصه، بزرگترین محوطه تاریخی استان مرکزی به شمار می آید.
محوطه تاریخی آوه یکی از شهرهای مهم دوره اسلامی است که در دوره مغول به دلایلی که هنوز مشخص نشده، متروک شد و پس از گذشت سال ها در زیر خاک مدفون گردید.
در دامنه تپه باستانی آوه که نزدیک به ۳۰ متر ارتفاع دارد و بقایای برجای مانده از برج یا ساختمانی مرتفع به نظر می رسد، حجم بالایی آجر مربوط به ساخت و سازهای محوطه، از سطوح فوقانی به پائین ریخته شده است.
طی بررسی ها و مطالعات باستان شناسی، سفال های مکشوفه از این منطقه مربوط به عصر مفرغ، آهن و دوره میانی اسلامی است. کاروانسرای موجود در محوطه، یکی از آثار زیبای دوره صفوی است که به شکل چهار ایوانی و قرینه سازی کامل ساخته شده است.
این کاروانسرا در حدود دو هزار و ۸۰۰ مترمربع وسعت دارد و آب انباری در مقابل دروازه ورودی آن قرار دارد که مصالح به کار رفته در آن شباهت زیادی با مصالح به کار رفته در کاروانسرا دارد و به نظر می رسد برای تامین آب مورد نیاز مسافران ساخته شده است.
یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه بقعه امامزاده عبدالله است که ساختمان ساده ای دارد و از آثار دوره سلجوقی است.
در سال های اخیر محوطه تاریخی آوه تعیین حریم شده و با استقرار پایگاه یگان حفاظت آثار تاریخی محافظت می شود.
منطقه نمونه گردشگری کهک و بالقلو، میزبان نوادگان امام موسی کاظم(ع)
روستاهای کهک و بالقلو در ۴۵ کیلومتری جاده ساوه به همدان و از توابع بخش نوبران است.
پس از گذشت حدود ۴۵ کیلومتر از ساوه، شهر شهر غرق آباد نمایان می شود و پس از گذشت چهار کیلومتر به سمت جنوب، روستای بالقلو خودنمایی می کند.
روستای بالقلو دارای آب و هوای معتدل و دارای باغات پرمیوه از قبیل گوجه سبز، گردو، انگور، آلبالو و شاه توت است.
از جاذبه های گردشگری روستای بالقلو وجود امام زاده نوح و کوه بزرگی است که در کنار این امام زاده دیده می شود و دارای چشمه ای است که آب آن از دل کوه تامین می شود.
امامزاده نوح از نوادگان امام موسی کاظم بوده و تاریخ ساخت بقعه آن به قرن نهم هجری و دوره صفویه باز می گردد.
مناظر طبیعی بکر و چمنزارهای سبز این روستاها از جمله جاذبه های طبیعی و گردشگری منطقه به شمار می آید.
منطقه نمونه گردشگری سامان، میزبان آبشارها و آسیاب ها
سامان نام روستایی در شمال غربی شهرستان ساوه است که در ۱۹ کیلومتری شمال غربی بخش نوبران، در مجموعه دهستان قره چای و در دامنه جنوبی کوه های خرقان قرار دارد.
رود سامان در تمامی فصول دارای آب است و دارای جاذبه های طبیعی فراوانی مانند آبشارهای بزرگ و کوچک، چرخ آب، دیواره های بسیار بلند، درختان کهن و پوشش گیاهی خاص منطقه است.
در طول مسیر رودخانه چند آسیاب آبی قدیمی وجود دارد که اولین آن به قازان بیگ (دیگ بزرگ) مشهور است.
قلعه سامان در غرب منطقه قرار دارد و مشرف به قلعه صلصال و شاهزاده مسلم است که راه تلگرافی و امنیتی بین سه منطقه استراتژیک بوده است.
بافت منطقه بسیار قدیمی و از میراث فرهنگی و تاریخی کهن پیشینیان برخوردار است و موقعیت بکر و طبیعت چشم نواز آن برای کوهپیمایی بسیار مناسب است.
منطقه نمونه گردشگری روستای باغ شیخ، از زیباترین روستاهای کویری
باغ شیخ روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان ساوه است که در هشت کیلومتری شهر ساوه، بین دو روستای احمد آباد وطراز ناهید قرار گرفته است.
باغ شیخ از جمله روستاهای کویری به شمار می رود و معماری بافت تاریخی روستا نیز مطابق با ویژگی معماری شهرهای کویری است.
از جمله آثار تاریخی روستا، کاروانسرای عبدالغفارخان است که تاریخ بنای آن به سال ۱۲۴۰ هجری قمری و دوران فتحعلیشاه قاجار باز می گردد که خود می تواند یکی از دلایل شکل گیری روستا باشد.
این کاروانسرا از زیباترین کاروانسراهای واقع در دشت فلات است که دارای یک حیاط مرکزی و چهار ایوان بزرگ در جوانب آن است. در چهار گوشه حیاط اصطبل هایی که به نام شترخوان معروف بوده اند قرار دارند، اتاق مسافران در اطراف حیاط مرکزی واقع شده که چند پله هم از کف حیاط بالاتر است تا هم از آب و گل و هم از گرد و خاک کف حیاط دور باشند.
تکیه باغ شیخ در مرکز بافت روستایی با طرحی شبستانی و با ۱۰ ستون استوانه ای با آجر اجرا شده و در محل تلاقی سه گذر اصلی ساخته شده است که حد خارجی آن با تبعیت از بافت ارگانیک به بدنه خانه ها و گذرها محدود شده و حلقه مرکزی آن یک شش ضلعی منتظم را تشکیل می دهد.
در شرق روستای باغ شیخ محوطه وسیعی در حدود ۵۰۰ متر مربع قرار دارد که با توجه به آثار سفال های فیروزه ای رنگ مکشوفه از این منطقه، مربوط به دوره اسلامی و خصوصا دوره های سلجوقی و ایلخانی تا اواسط قرن هشتم هجری قمری است.
بنای قیز قلعه، نگینی در پهنه دشت ساوه
بنای قیزقلعه در بخش مرکزی شهرستان ساوه در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی ساوه و مجاور روستای قیز قلعه بر روی صخره ای بلند واقع شده است.
یکی از مسیرهای دسترسی به قلعه از جاده قدیم ساوه به همدان و مسیری است که به سد الغدیر منتهی می گردد، پیش از رسیدن به سد، از طریق روستای آسیابک بند و روستای قیزقلعه، می توان به بنا دسترسی یافت.
برای رسیدن به قلعه می توان باوسیله نقلیه سواری تا پای دامنه صخره رفت و سپس مسافتی حدود ۳۰۰متر را پیاده طی کرد تا به دروازه اصلی ورودی به قلعه رسید.
در بیشتر موارد در نزدیکی قیز قلعه ها، بناهای منسوب به پسر (قلعه پسر یا اوغلان قلعه) یافت می شود.
قصر، عبادتگاه و دژ دفاعی قلعه دختر، بر روی صخره بلندی مشرف به دشت ساوه بنا شده که از سه طرف شرق، غرب و جنوب به وسیله صخره های متعدد دیگری احاطه شده است.
بنا کاملا بر دشت ساوه مسلط بوده و دارای چهار برج دیده بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده است.
ورود به قلعه از طریق چند راه پله سرپوشیده صورت می گرفته که با مهارت ویژه ای استتار شده اند و استتار راه پله ها با ساختن دیورای از لاشه سنگ و ساروج، درست در امتداد دیواره های صخره صورت گرفته است.
پنج راه پله پشتی بنا و دو راه پله درغرب بنا که در کنار پرتگاه در ارتفاع چندمتری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاقهای تعبیه شده در دل صخره منتهی می شوند.
ازپله های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان و از پله های غربی برای ورود و خروج مقامات به داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می شده است.
در اطراف کاخ اصلی حفره های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله های سفالی شکسته ای در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب است.
بنای قیز قلعه در سال ۴۷۳ هجری قمری اهمیت و رونق خاصی پیدا کرد، به دستور حسن صباح مورد بازسازی، تعمیر و مرمت قرار گرفته و محل استقرار اسماعیلیان ساوجی شد.
محوطه و فضای طبیعی و کوهستانی آن به همراه چشمه ای زیبا، فضایی مناسب برای کوهنوردی و جذب گردشگران و دوستداران طبیعت است.
گفتنی است علاوه بر وجود مناطق بکر گردشگری و تاریخی در حواشی شهر ساوه، وجود بناهای متعدد تاریخی و کهن در شهر ساوه از جمله موزه چهارسوق، مسجد سرخ، آرامگاه امامزاده سید اسحاق، امامزاده سید علی اصغر و مجموعه تاریخی بازار ساوه از دیگر جاذبه های گردشگری در این شهر است.
