بهره مندی از نظام هوشمندانه تعرفه‌گذاری در صنعت برق

تامین مالی صنعت برق

وزارت نیرو حدود ۲۴ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران و تولید کنندگان برق در کشور بدهکار است. قسمتی از این حجم بدهی مربوط به اختلاف قیمت تولید برق و هزینه دریافتی از مردم برای تولید برق است. در حال حاضر هزینه تمام شده تولید برق در کشور بدون احتساب سوخت، ۱۰۰ تومان به ازای هرکیلووات ساعت است در حالیکه میانگین دریافتی از مردم ۶۰تومان است. ادامه این روند پرداخت یارانه در حوزه برق باعث به وجود آمدن بخشی از بدهی عظیم وزارت نیرو شده است.

تولید و مصرف برق

در سال‌های اخیر به دلیل محقق نشدن برنامه های افزایش تولید برق در کشور، با کاهش ظرفیت تولید و ذخیرۀ نیروگاهی و کاهش نسبت ظرفیت نصب شده به بار اوج مواجه شده ایم و شاهد رشد فزایندۀ مصرف در بخش‌های غیر مولد (خانگی و تجاری) بوده ایم. از طرف دیگر در بخش مصرف برق، با بازدهی پایین برخی از فناوری‌ها مانند یخچال و فریزر و صنایع انرژی‌بر مانند فولاد، مس و آلومینیوم روبرو هستیم

بازدهی و تلفات برق

بررسی روند افزایش بازدهی نیروگاه‌های کشور نشان داده است که در ۲۰ سال گذشته بازده نیروگاه‌های کشور فقط ۱ درصد افزایش داشته است و هم اکنون با بازده میانگین ۳۷% برق تولید می‌کنند.  بیش از ۶۳% از انرژی فسیلی دریافتی در نیروگاه‌ها در همان مرحله تولید برق به صورت حرارت در هوا تلف می‌شود به گونه ای که سالانه ۱۶ میلیارد لیتر سوخت اضافی در نیروگاه‌ها به هدر می‌رود. از طرف یگر ساختار انتقال و توزیع برق در کشور نیز از جایگاه مناسبی برخور دار نیست. مجموع تلفات انتقال وتوزیع برق در کشور حدود ۱۵ درصد است که بررسی ها نشان داده است که با کاهش هر درصد از تلفات برق نیاز به احداث ۷۳۰ مگاوات برق در کشور کاهش می‌یابد.

تولید برق تجدید پذیر

در حال حاضر در کشور فقط ۵۶ مگاوات برق از انرژی تجدید پذیر صورت میگیرد که حتی به ۱ درصد از ظرفیت نامی کشور نرسیده است. بررسی نشان داده است که ظرفیت تولید برق با استفاده از باد به ظرفیت ۷۰ هزار مگاوات وجود دارد. همچنین کشور ایران با در اختیار داشتن بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال ویژگی ممتازی به لحاظ تولید برق تجدید پذیر دارد.

تمام مسایل حوزه برق را با اصلاح ساختار اقتصادی آن می‌توان حل نمود. مسایلی مانند افزایش بازدهی نیروگاه، کاهش تلفات برق و تولید برق تجدید پذیر را می‌توان با حمایت بخش خصوصی و تامین مالی، با توجه به توانایی و ظرفیت داخل کشور حل نمود. مهم ترین اقدام برای اصلاح ساختار اقتصادی برق، اصلاح تعرفه‌های برق می‌باشد. تعرفه های فعلی برق به گونه‌ای است که مشترکین پرمصرف یارانه پنهان بیشتری را دریافت می‌کنند. در حال حاضر قیمت تمام شده تولید برق در کشور بدون در نظر گرفتن هزینه سوخت حدود ۱۰۰ تومان است و مصرف کننده فقط ۶۰ تومان از این مبلغ را پرداخت می‌نماید. اگر مشترکی مصرف برق بیشتری داشته باشد، یارانه بیشتری به او تعلق خواهدگرفت که خلاف عدالت و الگوی مصرف انرژی است. در دنیا نظامی هوشمندانه را برای تعرفه گذاری قیمت حامل‌های انرژی وضع کرده اند.

این نظام به منظوراصلاح الگوی مصرف انرژی در بخش های مختلف و به خصوص بخش خانگی اعمال شده است. در این روش، هزینه مصرف متناسب با میزان افزایش آن بالا می رود و در این صورت مصرف بیشتر با یارانه بیشتری همراه نمی‌شود و مشترکین پرمصرف به جای عموم مشترکین در کانون افزایش هزینه قرار می‌گیرند. در این الگو ، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان الگوی مصرف مجاز تعریف می‌کند و هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از عموم مردم برداشته شود.

بنابر این لازم است که وزارت نیرو تعرفه‌های برق را به گونه‌ای اصلاح کند که فقط مشترکین پرمصرف در کانون افزایش قیمت برق قرار بگیرند وعموم مردم که الگوی مصرف را رعایت می‌کنند با افزایش تعرفه برق مواجه نگردند و یا شاهد تغییر ناچیزی باشند. در صورت با حذف یارانه پنهان مشترکین پرمصرف فرصت برای سرمایه‌گذاری در سایر مسایل حوزه برق مهیا خواهد شد.