تقابل ایده‌ها؛ جنگ ایدئولوژیک ایران و عربستان

گروه بین الملل: مصطفی مطهری دکتری علوم سیاسی در یادداشت پیش رو که «تقابل ایده ها؛ جنگ ایدئولوژیک ایران و عربستان» عنوان گرفته، آورده است: موفقیت های علمی جمهوری اسلامی ایران بر تداوم و ترس هرچه روزافزون سعودی ها از ایران اسلامی انجامیده است و این ترس از ایران برمبنای آنچه که به تقابل تاریخی در چشم انداز مکتب و ایده های مورد وثوق دو کشور  از آن یاد می شود سعودی ها را به یک تکاپوی خصمانه و گاها مذبوحانه از جنس ایران فوبیا در منطقه و جهان واداشته است.

مبنایی و مانایی موضوعات امنیتی تاثیرگذار منطقه ای رابطه تنگاتنگی با سایه سنگین متغیرهای ساختاری و سیستمی در سطح خرد ( داخلی یا ملی ) و میانی ( منطقه ای ) تحلیل دارند که یک همبود کثرتی در عرصه قابلیت فهم از لحاظ سیاستی و پویایی ظرفیت روابط میان آنها را از لحاظ سیاسی می طلبد.
قطع شدن روابط دیپلماتیک میان تهران و ریاض نیازمند بازخوانی تاریخی آنچه که روابط خارجی میان دو کشور نامیده می شود، می باشد؛ واقعیت این است که کلاف سر در گم روابط  میان دو کشور با توجه به موج اخیر تنش، زنجیره هم ارزی از تنش ها را از منظر کمی و کیفی که از دریچه زمانی با فراز و نشیب هایی همراه بوده، شدت بخشیده است.
در نوسان پاندولی اختلاف نظر و تعارض فکری و تبدیل آن به شکل تنش میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی متغیرها و شاخص های متنوعی مورد توجه و پژوهش می باشد که علاوه بر رقابت های ایدئولوژیکی متاثر از نظام های سیاسی حاکم در کشورها و متعاقب آن تلاش های دو کشور برای هژمون شدن منطقه ای در سطح کلان با تمام ابعاد سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی که تاریخی به تناسب سنوات و به میزان عمر نزدیک به چهار دهه جمهوری اسلامی ایران از بدو پیروزی انقلاب اسلامی دارد می توان اشاره کرد. اما آنچه که در چند ساله اخیر به شدت منازعات میان دو کشور را افزایش داده و تشدید کرده است علاوه بر غالب شدن یک نظام سیاسی شیعی در عراق و ربودن گوی سبقت در قبضه کردن قدرت سیاسی در عراق توسط ایران و کوتاه ماندن دست سعودی ها از این رقابت سیاسی قدرت در عراق بعد صدام حسین، می توان به تلاش های مذبوحانه سعودی ها در تشکیل، تجهیز و حمایت های همه جانبه از نوع تسلیحاتی و نظامی و فراهم نمودن بسترها و زمینه های پرورش تکفیری ها برای بی ثبات نمودن مناطق ژئوکاچریک مذهبی-   مکتبی تحت نفوذ ایران اشاره کرد که به وسیع و گسترده شدن گستره درگیری های نیابتی در مناطقی همچون عراق و سوریه و حتی یمن شده است.



اما آنچه در این تضاد دو جانبه فکری و ایده ای میان دو کشور مهم به نظر می رسد تنوع و کثرت تاکتیک ها و راهبرد های جمهوری اسلامی ایران با این گونه تلاش های سازمان یافته دولتی در شکل پرورش مجاهد تروریست متجاهر تکفیری- وهابی عربستان سعودی است که پیروزی در یکایک جبهه های درگیری و تنازع آمیز در عرصه های نظامی و سیاسی را برای جمهوری اسلامی ایران بدنبال داشته است؛ بطوریکه می توان با قاطعیت اذعان نمود که حصول به این پیروزی ها در عرصه نبردهای نظامی در جبهه های عراق و سوریه و شکست سعودی ها و اتئلاف عربی- ترکی تحت امر آنها در مناطق ذکر شده فارغ از تفوق و برتری نظامیان و شبه نظامیان تحت فرماندهی و آموزش مستشاران نظامی ایران و غلبه تاکتیک های متنوع نظامی و ترکیب نوعی جنگ منظم و نامنظم در مقابل جبهه تکفیری- سعودی، همگی حاکی از کثرت دکوپاژیک تکنیکال اهداف، برنامه ها و استراتژی های جمهوری اسلامی ایران در عرصه تنش با عربستان سعودی است که در محتوا و مبنای سازمان سیاسی قدرت کشور در عرصه های سخت و نرم قدرت لوازم چیرگی بر سعودی ها را فراهم نموده است که با توجه به غالب شدن فضای چریکی- فرهنگی تشیع در چند ساله اخیر در منطقه توسط جمهوری اسلامی ایران کفه مبارزه نرم فکری به سود خود و به زیان سعودی ها رقم زده است.
با توجه به آنچه بدان اشاره شد ذکر چند نکته در این زمینه مهم بنظر می رسد بطوریکه تقابل میان ایران و عربستان، جدا از آنکه به تقابل تشیع و تسنن ( وهابی ها ) تلقی می گردد تقابل ایده ها در عرصه جهان اسلام است که عدول هریک از این دو کشور از آنچه باور به آن ایده ها تلقی می گردد به مثابه خالی کردن میدان برای دیگری و پا پس کشیدن و واگذار نمودن قدرت و میدان منطقه ای به دیگری است.
دوم آنکه این تقابل ایده ها به تقابل منافع دو کشور در عرصه اتحاد با قدرت های فرامنطقه ای تبدیل شده است؛ کما اینکه این رویارویی ایران و عربستان به نوعی میدان زور آزمایی روسیه و ایالات متحده آمریکا نیز تلقی می گردد و علاوه بر پیامدهای منطقه ای با نتایج و برآیندهای بین المللی نیز همراه است.

سوم آنکه عدم درک موضوع منافع جهان اسلام و نادیده گرفتن مولفه وحدت اسلامی در میان کشورهای اسلامی از جانب سعودی ها از یکسو و پیروزی های جمهوری اسلامی ایران در عرصه خاموش کردن فتنه های شعله افروزانه و آتش گسترانه سعودی ها در مناطقی چون عراق و سوریه در چند ساله اخیر، ترس از منزوی شدن عربستان و عدم همراهی نمودن از سوی کشورهای حامی کنونی در حاشیه خلیج فارس و دیگر کشورهای همسو آن در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را برای آنها به همراه داشته است که آژیته نمودن واهمه و ترس از مکتب تشیع و جمهوری اسلامی و حامیان منطقه ای آن را در کانون سیاست های منطقه ای و جهانی خود قرار داده است.
بالاخره اینکه متعاقب با آنچه در سطور فوق به آنها اشاره شد موفقیت های علمی جمهوری اسلامی ایران درحوزه های دانش و فناوری با ابعاد آموزشی و نظامی و دستیابی و حصول به یک توان بومی در عرصه های مذکور بطور مستقیم بر تداوم و ترس هرچه روزافزون سعودی ها از ایران اسلامی انجامیده است و این ترس از ایران برمبنای آنچه که به تقابل تاریخی در چشم انداز مکتب و ایده های مورد وثوق دو کشور  از آن یاد می شود سعودی ها را به یک تکاپوی خصمانه و گاها مذبوحانه از جنس ایران فوبیا در منطقه و جهان واداشته است.
کوتاه سخن اینکه برای آنچه که بدان به میدان های تقابل ایران و عربستان وصف می شود تنها این جمله کافی است که بدانیم در شرایط کنونی اوج گیری تنش میان دو کشور راهکارهای دیپلماتیک تنش زدا میان دو کشور زمانی می تواند به مثابه آب روی آتش عمل می کند که عربستان ضمن قبول و پذیرفتن اصالت قدرت جمهوری اسلامی ایران در مناطقی چون عراق و سوریه و پایان دادن به تلاش های  فتنه انگیزانه در مناطق مذکور از هرگونه یارگیری های منطقه ای و فرا منطقه ای و حربه های دیگری بر علیه جمهوری اسلامی ایران دست بکشد که شرایط و بستر های لازم برای درک متقابل و متعامل از منافع طرفین میان آنها شکل بگیرد.