عوامل اختلاف میان تصمیم گیران رژیم صهیونیستی در مواجهه با انتفاضه سوم فلسطین

گروه بین الملل: محمدمحسن فایضی*: با شروع انتفاضه از ماه اکتبر (۹ مهر)، آنچه از رسانه‌های داخلی سرزمین‌های اشغالی مخابره می‌شود، اختلافات، عکس‌العمل‌های سران و مسئولین نسبت به عملکرد نهادها و دولت است.


به گزارش بولتن نیوز، انتفاضه سوم فلسطین که با عملیات جوانی به نام مهند حلبی در قدس اشغالی آغاز شد، تاکنون ادامه داشته است. موشه یعلون وزیر جنگ رژیم صهیونیستی نیز در گفتگویی با رادیو ارتش اعتراف نمود انتفاضه‌ای که آغاز شده است، ادامه خواهد داشت و شاهد تحولات بزرگی خواهیم بود.[1] رژیم صهیونیستی در بحران‌ها نشان داده برخلاف بسیاری از جوامع و حاکمیت‌های دیگر، بجای اتحاد به سمت انشقاق سوق پیدا می‌کند. ما در این نوشتار به بررسی عوامل، چرایی و پیامدهای اختلاف میان تصمیم گیران رژیم صهیونیستی در انتفاضه سوم می‌پردازیم.


1. اختلاف در راهبرد کلان برای حفظ موجودیت رژیم صهیونیستی:

همواره یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که میان صهیونیست‌ها اختلاف‌برانگیز بوده، ایده تشکیل دولت است. با اوج گرفتن انتفاضه بار دیگر شاهد مطرح‌شدن موضوع دو دولت یهودی- فلسطینی بجای تک دولت یهودی هستیم. در این موضوع آنچه جلب‌توجه می‌کند این است که هم موافقان و هم مخالفان ایده دو دولت، نتانیاهو را به عدم راهبرد صحیح متهم می‌کنند. به باور برخی تحلیل‌گران، هدف از مطرح‌شدن دو دولت، تنها برای فرار رژیم صهیونیستی از فشارهای بین‌المللی و منزوی کردن آرمان آزادی کل فلسطین است. لذا ایده دو دولت نه یک هدف و باور، بلکه تنها تاکتیکی برای تداوم حیات و برای عبور از چالش‌ها از سوی برخی صهیونیست‌ها مطرح می‌شود. ما با چشم‌پوشی از چرایی و میزان باور به دو دولت در میان صهیونیست‌ها به این معضل در میان سران رژیم صهیونیستی خواهیم پرداخت. با افزایش ناامنی در سرزمین‌های کرانه‌ی باختری، حامیان طرح دو دولت باری دیگر بر لزوم اجرای طرح برای بقا و حفظ امنیت سرزمین‌های اشغالی تأکید کردند. این طیف استدلال می‌کنند که به دلیل اقلیت جمعیتی، تشکیل یک دولت یهودی در کل سرزمین فلسطین امکان‌پذیر نیست و لذا باید یک بخش را یهودی‌سازی نمود و دولت خالص صهیونیستی- یهودی را تشکیل داد. این رژیم اگر نتواند دولت- ملت صهیونیستی را به اجرا بگذارد، موجودیت خویش را دچار مشکل خواهد نمود. یکی از موافقین این استدلال شیمون پرز رئیس‌جمهور سابق رژیم صهیونیستی است که ضمن انتقاد به عدم تلاش برای ایجاد دو دولت توسط نتانیاهو، می‌گوید: بهتر است در بخشی از این سرزمین یک کشور یهود داشته باشیم تا اینکه کل این سرزمین را بدون یک کشور یهود در اختیار داشته باشیم. اسرائیل باید به خاطر خودش راه‌حل دو کشوری را اجرا کند چراکه اگر قرار باشد اکثریتمان را از دست بدهیم، همانند امروز که با یکدیگر ازنظر تعداد برابر هستیم، نمی‌توانیم به‌عنوان یک کشور یهود یا یک کشور دموکراتیک باقی بمانیم. این مهم‌ترین مسئله است و متأسفم که دولت تل‌آویو برعکس آن را انجام می‌دهد.[2]


اما مخالفین دو دولت در راه‌حل راهبردی خود برای حل انتفاضه مسیر دیگری را توصیه می‌کنند و در مقابل موافقان استدلال‌های دیگری دارند. لیبرمن وزیر خارجه سابق رژیم صهیونیستی می‌گوید هرکس که تصور می‌کند بازگشت به مرزهای ۱۹۶۷ می‌تواند راه‌حلی برای پایان مناقشه باشد یک متوهم است[3]. همچنین باراک راوید روزنامه‌نگار صهیونیست و لیبرال روزنامه هاآرتص تهدید می‌کند: اگر شما کشوری با دو ملت داشته باشید، چاقوزنی به امری روزمره بدل خواهد شد.[4] هم‌چنین با توجه به جمله کلیدی نتانیاهو در دیدار با اوباما مبنی بر پایبندی به دو دولت که برای نخستین بار رسماً از سوی او بیان می‌شد، مخالفان این ایده بسیار به نتانیاهو حمله کردند. نفتالی بنت وزیر آموزش و رهبر حزب هبیت یهودی به رادیو ارتش رژیم صهیونیستی گفت: در سیاست اسرائیل، بخش اعظم احزاب سیاسی از تأسیس کشور فلسطینی حمایت می‌کنند؛ اما من فکر می‌کنم این یک اشتباه تاریخی است.[5]


لذا همان‌گونه که می‌بینیم این موضوع باری دیگر به محملی برای اختلاف در این رژیم بدل شده است. موافقان و مخالفان ایده دو دولت، در برخورد و کنترل انتفاضه دو روش سیاسی- امنیتی متفاوت را تجویز می‌کنند و همین موجب تنش شده است. کشورها و جامعه‌ها در شرایطی که با دشمن بیرونی در جنگ قرار می‌گیرند، در یک اتحاد به‌سوی حفظ و بقای خود گام برمی‌دارند، اما به دلیل عدم اجماع در شیوه‌ی بقاء در رژیم صهیونیستی، ما شاهد جدال میان طیف‌های مختلف در بحرانی چون انتفاضه سوم هستیم.

 

2. شیوه کنترل انتفاضه سوم:

از دیگر موضوعاتی که باعث اختلاف در رژیم صهیونیستی پس از انتفاضه سوم فلسطین شده است، تصمیم‌گیری در مورد شیوه کنترل انتفاضه است. گروهی به‌ویژه کابینه‌ی امنیتی رژیم صهیونیستی معتقدند روش سختی که نتانیاهو و وزیر جنگ او یعلون در حال پیگیری هستند، نه‌تنها موجب توقف انتفاضه نخواهد شد، بلکه انتفاضه را شعله‌ورتر خواهد نمود. بر طبق گزارشی، تیم امنیتی رژیم صهیونیستی معتقد است شهر الخلیل در کرانه باختری در صدر فهرست انتفاضه قرار دارد و تمامی اقدامات اخیر ارتش صهیونیستی در خصوص به محاصره درآوردن این شهر، یورش به خانه‌های آن و استقرار پست‌های بازرسی و بازرسی شهروندان فلسطینی با شکست مواجه شده و باوجود تمامی این اقدامات سرکوبگرانه اشغالگران، عملیات فلسطینی‌ها افزایش یافته است.[6]


همچنین وسی کلاین اندیشمند برجسته صهیونیستی نیز می‌گوید: ما برای متوقف کردن موج عملیات چه‌کار باید می‌کردیم که نکردیم؟! ما خانه‌های آن‌ها را ویران و با ایجاد ایست‌های بازرسی، رفت‌وآمدشان را محدود کردیم و کودکانشان را بازداشت نمودیم، شرایط در کرانه باختری و اسرائیل نشان می‌دهد که راست‌گرایان حاکم (نتانیاهو) به خاطر پافشاری بر ابقای پروژه شهرک‌سازی، موفقیت‌های جنبش صهیونیسم در ایجاد یک کشور دموکراتیک یهودی را از بین بردند.[7] به باور این گروه از صهیونیست‌ها، پافشاری و برخورد سخت با فلسطینیان ازجمله کشتار آنان، تخریب خانه‌هایشان و شهرک‌سازی‌ها نه‌تنها موجب تشکیل یک دولت یهودی نشد، بلکه انتفاضه را شعله‌ور کرد؛ اما تیم نتانیاهو، وزیر جنگ او و همچنین شاباک معتقد به برخورد سخت هستند.

 

تیم نتانیاهو اقداماتی در این راستا انجام داده است ازجمله تصویب قوانین برخورد و دستگیری با کودکان زیر ۱۴ سال[8]، تبعید خانواده‌های مجریان استشهادی، تهدید به ترور رهبران فلسطینی، غیرقانونی اعلام کردن جنبش جهاد اسلامی ۱۹۴۸ و دستگیری رائد صلاح رهبر این جنبش.

 

3. نقش تشکیلات خودگردان در کنترل انتفاضه:

نقش تشکیلات خودگردان در مسیر کنترل و سرکوب انتفاضه از دیگر موضوعات اختلافی است. در این موضوع هم چه موافقان نقش تشکیلات و چه مخالفان حضور تشکیلات خودگردان و محمود عباس برای سرکوب انتفاضه، هر دو طیف نتانیاهو را متهم به اتخاذ تصمیم غلط می‌کنند.

 

 طبق آنچه در رسانه‌های صهیونیستی آمده است در جلسه کابینه نتانیاهو نیروهای نظامی- امنیتی رژیم صهیونیستی به حلقه سیاسی این رژیم پیشنهاد دادند تشکیلات خودگردان را مسلح و ازنظر نظامی تقویت کند و تشکیلات به موج خشونت در کرانه باختری پایان دهد. مقامات نظامی رژیم صهیونیستی پیشنهاد داده‌اند به نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان سلاح و مهمات داده شود و آنان روش ترور را در پیش بگیرند، زیرا به دلیل جایگاه و اطلاعات، آنان موفق‌تر خواهند بود.[9]

 

ایساخاروف تحلیلگر غرب آسیا از موافقان کنترل انتفاضه با کمک تشکیلات خودگردان در روزنامه تایمز اسرائیل در انتقاد از نتانیاهو به دلیل عدم مذاکره با محمود عباس می‌گوید: اما دولت اسرائیل، فقط تکرار می‌کند که کاری از کسی برنمی‌آید و کسی برای مذاکره نیست و الان وقت گفتگو با تشکیلات خودگردان فلسطینی نیست زیرا شاید منجر به تهاجم‌های تروریستی بیشتری بشود. راه‌حل این است که نتانیاهو چاره‌ای ندارد به‌جز اینکه خود را بشکند و عملاً اقدام به گفتگو با تشکیلات خودگردان فلسطین برای مذاکرات صلح بکند. هیچ راه‌حل دیگری برای ایجاد آرامش موجود نیست؛ و حتی این چاره هم ممکن است کارساز نباشد.[10]

 

همچنین هاآرتص در خبری از برگزاری جلسه‌ای در کابینه‌ی نتانیاهو حول تشکیلات خودگردان خبر داد. به گفته هاآرتص اختلافات زیادی میان سیاسیون و نیروهای امنیتی وجود داشته است؛ زیرا اکثر نیروهای امنیتی و ارتش این رژیم نسبت به فروپاشی یا انحلال تشکیلات خودگردان بسیار ابراز نگرانی کرده‌اند درحالی‌که سیاسیون چنین عقیده‌ای نداشته‌اند.[11]

 

اما از سویی دیگر برخی از صهیونیست‌ها مخالف نزدیکی و صلح با فلسطینیان هستند. بیشتر این طیف از صهیونیست‌ها با رد طرح جان کری و همچنین طرح دو دولت، تشکیلات خودگردان را مانع رسیدن به یک دولت یهودی- صهیونیستی می‌دانند. یوری آریل وزیر کشاورزی رژیم صهیونیستی در نامه‌ای به رئیس حزب خانه یهود در انتقاد از نتانیاهو می‌گوید باید برای نتانیاهو خط قرمز ترسیم کرد. آریل معتقد است در دیدار اخیر جان کری با نتانیاهو، اسرائیل آمادگی خود را برای افزایش همکاری با تشکیلات خودگردان اعلام کرده است. همچنین در این دیدار از انتقال هزاران هکتار از اراضی کرانه باختری به تشکیلات خودگردان، انتقال تجهیزات نظامی و همچنین حرکات اقتصادی دیگر صحبت شده است. او این اقدامات را بسیار جدی و خطری بزرگ برای جامعه‌ی صهیونیست معرفی می‌کند.[12]


بسیاری از صهیونیست‌ها دیگر اعتقادی به توانایی سیاسی و شخصیتی محمود عباس ندارند و تشدید بحران اقتصادی در مناطق تحت حاکمیت تشکیلات خودگردان احتمال فروپاشی این ساختار را تقویت می‌کند. لذا سپردن کنترل انتفاضه و یا تقویت تشکیلات را تنها عاملی برای تداوم ناآرامی در مناطق اشغالی می‌دانند.

 

4. نتیجه‌گیری:

راهبرد کلان برای بقا، شیوه و روش کنترل انتفاضه و همچنین نقش تشکیلات خودگردان سه موضوع اصلی اختلاف میان تصمیم گیران، سیاستمداران و نظامیان رژیم صهیونیستی است. شیمون پرز در سخنانی به‌خوبی اعتراف می‌کند که ریشه این اختلافات در موضوع دیگری است. شیمون پرز معتقد است این بحران را ناشی از نداشتن یک رهبر می‌داند و راه‌حل را در موجود بودن یک بن گوریون برای اداره‌ی اسرائیل خلاصه می‌کند.[13] این اظهارات رئیس‌جمهور سابق رژیم صهیونیستی نشان می‌دهد که رژیم صهیونیستی با یک خلأ راهبردی مواجه است. دیگر موضوع مورد اختلاف، برخورد سخت، ترور و رعب و وحشت از سوی نیروهای صهیونیست موردحمایت اکثریت سیاسیون است که تیم امنیتی- نظامی رژیم صهیونیستی معتقد است این روش نتیجه‌ای عکس در انتفاضه سوم در پی خواهد داشت.
*: محمدمحسن فایضی/ کارشناس مسائل منطقه