شناخت ابعاد تهاجم فرهنگی؛ راهی برای مقابله با نفوذ فرهنگی

گروه سبک زندگی - تبادل فرهنگی بر اثر همجواری کشورها و رفت وآمد ملتها و مطالعه آداب و رسوم فرهنگ کشورهای دیگر به وجود می آید و این می تواند پوشاننده نقاط ضعف یک فرهنگ و تأثر از نقاط قوت فرهنگ مقابل باشد؛ اما در این تبادل، باید دقت زیادی به خرج داد چون هرگونه انفعالی میتواند آثار مخربی بر فرهنگ پایه داشته باشد.

در مواقعی تنها سخن از تبادل نیست؛ بلکه مسئله تهاجم فرهنگی مطرح می شود. «تهاجم فرهنگي عبارت است از تلاش برنامه‌ريزي شده و سازمان يافتة تمام يا بخشي از يك يا چند گروه اجتماعي ـ فرهنگي يا ملت يا جامعه يا تمدن و يا دولت بيگانه براي تحميل مبانی و اصول اجتماعي، باورها، ارزشها، اخلاقيات و رفتارهاي مورد نظر خويش بر ساير گروه ها و جوامع، همچنين ارائه اطلاعات انبوه به ملتها و تغيير در نظام ارزشهاي آنها به طوري كه تصميم‌گيري ها در كشور مورد تهاجم منجر به تأمين منافع سياسي، اقتصادي و ... كشورهايي شود كه از اين حربه استفاده مي‌كنند.»

به گزارش بولتن نیوز، اگر به سه دهه گذشته تاریخ ایران نظر بیفکنیم، درمی یابیم که در دهه اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دشمنان در حوزه نظامی، کشور را مورد هجوم خود قرار دادند، اما از ابتدای دهه دوم، تهاجم فرهنگی مسئله ای فراگیر در کشور شد، به گونه ای که مقام معظم رهبری از همان ابتدا با استفاده از واژگانی همچون تهاجم و شبیخون فرهنگی از تلاش دشمن در این زمینه خبر دادند. در در دهه سوم نیز شاهد تلاش و اقدامات دشمنان برای مهار قدرت نفوذ انقلاب اسلامی در سطح منطقه ای و بین المللی بودیم.

و اما اکنون، یعنی در دهه چهارم انقلاب اسلامی، شاهدیم که دشمنان با تدوین یک نقشه منسجم و در هجمه ای همه جانبه به دنبال مهار انقلاب از درون آن هم توسط سربازان فرهنگی خویش در داخل کشور و نظام هستند.

شاید بتوان وضعیت کنونی کشور را با نگاهی به بیانات رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) بهتر درک کرد. ایشان در این زمینه می فرمایند: «ما مواجهیم با یک حمله‌ی همه‌جانبه‌ی فرهنگی و اعتقادی و سیاسیِ اعلام نشده؛ یعنی شما حالا که من دارم میگویم، قاعدتاً از من قبول میکنید لکن اطّلاع ندارید از آنچه دارد اتّفاق می‌افتد؛ بنده اطّلاع دارم از آنچه دارد اتّفاق می‌افتد؛ من دارم میبینم چه دارد اتّفاق می‌افتد؛ لشکر فرهنگی دشمن و لشکر سیاسی دشمن با همه‌ی ابزارهایی که برایشان ممکن بوده، حمله کرده‌اند به ما برای سست کردن اعتقادات دینی ما، سست کردن اعتقادات سیاسی ما، تقویت نارضایی‌ها در داخل کشور، جذب جوانها بخصوص جوانهای فعّال و اثرگذار در سطوح مختلف برای مقاصد خودشان؛ دارند کار میکنند. خب، در مقابل اینها کارهایی دارد انجام میگیرد؛ بچّه‌های حزب‌اللّهی، مردمان مؤمن، مسئولان باتعهّد کارهای خوبی دارند انجام میدهند لکن بیش از اینها باید در کشور کار بشود. یکی از قلمهای مهم، همین است که این مفاهیم باارزش مثل مفهوم جهاد، مفهوم شهادت، مفهوم شهید، مفهوم خانواده‌ی شهید، مفهوم صبر برای خدا، احتساب لله باید زنده بماند.25/6/94»

جهت مقابله با نفوذ فرهنگی لازم است عوامل متعدد آن که شامل عوامل درونی و بیرونی است، شناخته شوند؛ عوامل بیرونی مورد استفاده کشورهای خارجی (غربی) عبارتند از اعزام مستشرقین، تلاش برای دین زدایی، ایجاد روحیه ی خودباختگی فرهنگی، به کارگیری وسایل ارتباطی نظیر ماهواره و ترویج اباحه گری و فساد از این طریق و ... .

در کنار این عوامل، مواردی چون فقر اقتصادی، نابسامانی های اجتماعی و خانوادگی، غفلت مسئولین و ناآگاهی به عنوان زمینه های درونی، سبب مهیاتر شدن شرایط برای تاثیرگذاری عوامل بیرونی می شود

برای اشاره اجمالی به راهکارهای مقابله با نفوذ فرهنگی، بهتر است ابتدا توجه ای به این بیان مقام معظم رهبری پیرامون تهاجم فرهنگی داشته باشیم «تهاجم فرهنگی یک مسأله‌ی بسیط نیست؛ بلکه طراحیها و برنامه‌ریزی هایی که دشمن برای هدف قرار دادن اعتقاد، اخلاق و فضیلت در قشرهای مختلف می‌کند، هرکدام به نحوی با وسایل و ابزارهای فرهنگی است و طبعا مقابله با آنها نیز متنوع است و نمی‌شود یک نسخه‌ی واحد برای همه جا نوشت. 22/2/82»

از اساسی ترین راه های مقابله با نفوذ فرهنگی، شناخت دقیق و همه جانبه ی تهاجم فرهنگی است؛ زیرا زمانی می توان با یک پدیده به درستی مقابله کرد که اطلاع کافی و همه جانبه از آن داشته باشیم.

گام بعدی شناخت دقیق و کامل فرهنگ اسلامی و ملی است و آگاه کردن قشر نوجوان و جوان از این فرهنگ غنی تا با ارزشهای فرهنگی خود آشنا شده و بدان افتخار کنند. این موضوع ضمن آنکه موجب آشنایی بیشتر نسل جوان با گذشته پربار ملی خود می شود، موجب افزایش حس عزت طلبی و نیز خود باوری در بین این نسل نیز خواهد شد.

اصلاحات و تقویت علمی و اقتصادی را نیز می توان یکی دیگر از راه های لازم و مفید در جهت مقابله با این نوع نفوذ دانست، این امر سبب می شود، با تقویت بنیه علمی و به تبع آن توان اقتصادی، تولید ملی و نیز خودکفایی در کشور افزایش یافته و از این طریق، ایران به کشوری مستقل در تامین نیازهای عمومی جامعه تبدیل شود که این موضوع، خود عاملی مهم، در عدم توجه به غرب برای تامین نیازهای اساسی است؛ ضمن آنکه اثرات ویژه اجتماعی ای که این موضوع با خود به همراه دارد نیز موجب ارتقاء سطح فرهنگ عمومی در جامعه و مقابله با منفذهای نفوذ خواهد شد.

موضوع بعدی تدوین مجموعه سیاست های جامع و منظم در حوزه های فرهنگی و به ویژه در حوزه تربیتی است. تدوین درست و صحیح و نیز اجرای هدفمند و هماهنگ این سیاست ها از سوی مجموعه عوامل اجرایی و درگیر، در طول زمان، می تواند عامل مهمی در اصلاح سبک زندگی عمومی جامعه باشد.

توجه به موضوع سبک زندگی، بسیار مهم و نشانۀ بلوغ یک جامعه است. در این میان مخالفت با هوای نفس، نقطۀ کانونی ایجاد یک سبک زندگی درست است. الگوگیری از اهل بیت در بخش های مختلف مرتبط با سبک زندگی، نزدیکترین مسیر برای رسیدن به الگویی درست و نتیجه بخش است.

از آنجا که بیشترین سرمایه گذاری دشمن برای نفوذ فرهنگی بر روی خانواده و علی الخصوص بر روی نوجوانان و جوانان انجام شده و می شود، برای مقابله با برنامه های دشمن، باید بیشترین سرمایه گذاری و برنامه ریزی را بر روی تقویت نهاد و بنیان خانواده متمرکز کرد.

در این میان لازم است که روش های تربیتی در خانواده ها اصلاح گردد و خانواده ها با ایجاد یک ارتباط سالم و سازنده با فرزندان و نیز پیگیری اصول صحیح تربیت، جامعه را از خطرات این نفوذ واکسینه کنند. آنچه خانواده را در این امر مهیا می کند پذیرش این باور است که ما نیز، همچون دیگران در خطریم؛ پس باید آگاهی و توانمندی های خود را در این زمینه افزایش دهیم.

به عقیده بسیاری از صاحب نظران، اعتلای فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و ایجاد حس غرور و افتخار در جوانان و نوجوانان، این وارثان واقعی ارزش های گران بهای فرهنگ خودی، گام بسیار مهم و اساسی است که باید درمسیر مبارزه بی امان با تهاجم فرهنگی غرب برداشته شود.

یک جوان مسلمان ایرانی باید بداند که وارث چه نوع فرهنگی است. می توان با تقویت نیروی ایمان و با تأکید بر فرهنگ و سنت های خودی و نشان دادن و پر رنگ کردن نقاط قوت آنها، تمام آحاد جامعه، به ویژه نوجوانان و جوانان کشور را در برابر چنین تهاجمی مقاوم کرد؛ همچنین از این طریق، می توان احساس حقارت و خود کم بینی را در این گروه از بین برد و روحیه عزت، سازندگی و امید را نیز در آنان تقویت کرد.

برای مقابله با نفوذ فرهنگی باید مبارزه با تهاجم فرهنگی در سطح جامعه به صورت یک سیاست دائمی و مدون درآید و تنها راه پیروزی در این مبارزه این است که از نیروی بی پایان ملت برای مقابله با نفوذ دشمن بهره ببریم.