غدیر؛ فرصت بی نظیر ارتقاء سطح فرهنگ عمومی در جامعه

گروه تربیت اسلامی - در میان اعیاد اسلامی، عید خدیر خم یکی از بزرگترین اعیاد و به نص صریح برخی از روایات دینی بزرگترین عید الهی است.

در فضیلت و بزرگی عید غدیر و بر پاسداشت آن، روایات فراوانی از ائمه هدی (علیهم السلام) وارد شده است. اولین کسی که این روز را عید نامید و برای آن اصول و آدابی وضع نمود، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است. در فضیلت این روز، از وجود نازنین پیامبر عظیم الشأن اسلام نقل شده است که « روز غدیر خم برترین عید هاى امت من است و آن روزى است که خداوند بزرگ دستور داد ؛ آن روز برادرم على بن ابى طالب را به عنوان پرچمدار ( و فرمانده ) امتم منصوب کنم ، تا بعد از من مردم توسط او هدیت شوند ، و آن روزى است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین براى آنان پسندید.»(1)

به گزارش بولتن نیوز، همچنین در روایات فراوان دیگری که به نقل حوادث روز هجدهم ذی الحجه سال دهم هجرت پرداخته اند، آمده است که ایشان پس از نصب امیرالمومنین (علیه السلام) به عنوان جانشین خود، به گرامی داشتن این روز و به اجرای برخی از آداب آن پرداختند. ایشان در خيمه‏ خود نشسته و با كمال خوشحالى و سرور از تبريك گويندگان استقبال كردند و به آنها می فرمودند: «به من تبريك بگوييد... به من تبريك بگوييد، زيرا خداوند مرا به نبوت و اهل بيتم را به امامت اختصاص داده است.»(2)

دقت بر این نکته نیز حائز اهمیت است که این دستور پیامبر به تبریک گفتن به ایشان پیش از این در هیچ حادثه دیگری سابقه نداشته است.

همچنین در روایات دیگری نیز بر عظمت و بزرگی این روز تاکید شده است. امیرالمومنین (علیه السلام) از عید غدیر به روز عظیم الشان و روز فرج و گشایش(3) یاد کرده و امام صادق (علیه السلام) پیرامون این روز فرمودند: «روز غدیر خم عید بزرگ خداست، خدا پیامبرى مبعوث نکرده، مگر اینکه این روز را عید گرفته و عظمت آن را شناخته و نام این روز در آسمان، روز عهد و پایمان و در زمین، روز پایمان محکم و حضور همگانى است.»(4)

آنچه که در بزرگداشت این عید بزرگ از سوی عموم جامعه صورت می گیرد، در مقابل بزرگی و عظمت این عید، نشان از غربت و مهجوریت عید غدیر در بین مسلمانان به ویژه شیعیان می دهد. شاید اگر از بازدید و دیدار مردم از فرزندان و نوادگان اهل بیت (علیهم السلام) در کشورمان به عنوان یک سنت بومی و دینی که از دیرباز در بین مردم ما در روز عید غدیر مرسوم بوده، بگذریم، این روز، تفاوت چندانی با دیگر روزهای تعطیل در کشور نداشته باشد و این، خود از کم کاری همگانی در بزرگداشت عیدالله الاکبر خبر می دهد.

بی شک یکی از بهترین راه های گرامی داشت این عید عظیم، در کنار برگزاری برنامه ها و جشن های مبتنی بر آموزه های دینی با رویکردی معرفت مدارانه، معرفی، ترویج و انجام اعمال، آداب و بایسته های مدنظر اهل بیت (علیهم السلام) در این روز است.

در روایات، اعمال ویژه ای برای این روز در نظر گرفته شده که ویژگی قابل دقت اکثر قریب به اتفاق این آداب، وجه اجتماعی آنهاست.

عید غدیر خم روز اطعام مومنین و فقرا(5) روز هدیه دادن (6) روز پذیرفتن سرپرستی و کفالت یتیمان و نیازمندان(7) روز عبادت و نماز (8) روز نیکوکاری (9) روز سپاسگذاری (10) روز سرور و شادی (11) روز تبریک و تهنیت (12) روز گردهمایی (13) روز وحدت (14) روز زیارت (15) روز دیدار از برادران دینی و نیکی کردن به آنها (16) روز تبسم و لبخند زدن به مومنین (17) روز خواندن عقدت اخوت و برادری در بین مومنین و روز صدقه است.

با دقت و بررسی در اعمال وارده برای ایام مختلف، در اعمال کمتر روزی به اندازه آداب روز عید غدیر وجه اجتماعی و عمومی اعمال، این طور پررنگ بوده و این خود نکته مهمی پیرامون اعمال روز عید غدیر است.

غدیر روز اکمال دین، اتمام نعمت بر مسلمین (18) است و در پس اتفاق بزرگ و بی نظیر این روز، یعنی منصوب شدن امامت، وجه عمومی و اجتماعی دین نیز به کمال می رسد و بر همین اساس، تأکید بر انجام اعمال و آداب، با وجه اجتماعی تر، در این روز، بیشتر دیده می شود.

دقت بر روی همین نکته می تواند ظرفیت های مناسب فراوانی را در اختیار همه علاقمندان و محبان اهل بیت (علیهم السلام) در ترویج بهتر و بیشتر این روز و زدودن گرد مهجوریتی که هم اکنون بر آن نشسته است، قرار دهد.

در کنار همه ادعیه و نمازهایی که در این روز وارد شده، هر یک از رفتارها و اعمال اجتماعی ای که پیشتر مورد اشاره قرار گرفت، به تنهایی می تواند فرصت های فراوانی را در جهت گرامی داشت بهتر این روز فراهم آورد؛ ضمن آنکه از اثرات مثبت اجتماعی هر یک از این رفتارها در سطح جامعه پرآسیب امروز کشورمان نمی توان غافل بود.

حسن خلق و رفتار مناسب در برخوردهای متقابل (اعم از مصافحه و تبسم و ...) هدیه دادن، گردهمایی و سرور و شادی دسته جمعی، پذیرفتن کفالت یتیمان و نیازمندان، صدقه و کمک به فقرا، ایجاد برادری در بین افراد مختلف و ... اعمال و رفتارهای کوچکی است که به عنوان اعمال روز عید غدیر مورد تاکید قرار گرفته اند که هر یک، ضمن ارتقاء سطح روابط متقابل اجتماعی، موجب کاهش بسیاری از آسیبها در سطح جامعه می شوند. آسیب هایی که این روزها افراد زیادی درگیر آنها بوده و همین درگیری ها موجب افزایش تنش های فراوانی در سطح جامعه شده است.

عید بزرگ غدیر فرصت مناسبی است که با تاکید و اشاعه اعمال این روز، به ویژه اعمال با وجه اجتماعی بیشتر، ضمن کمک به زدودن غبار مهجوریت از روی این عید و پاسداشت زیباتر آن، در مسیر ارتقاء سطح فرهنگ عمومی جامعه و حل برخی از آسیب های اجتماعی کوچک و بزرگ آن، گام های عمل مناسبی برداریم.

منابع:

1ـ امالى صدوق : 125، ح 8.

2ـ ر.ك: ابو سعيد نيشابورى، شرف المصطفى.

3ـ بحار الانوار، ج 97، ص 116.

4ـ وسائل الشیعه ، 5: 224، ح1.

5ـ وسایل الشیعه، ج7، ص 328.

6ـ همان، ص 327.

7ـ همان.

8ـ همان.

9ـ مصباح المتهجد، ص 737.

10ـ وسایل الشیعه، ج7، ص 328.

11ـ همان، ص 326.

12ـ بحار الانوار، ج97، ص 117.

13ـ همان.

14ـ همان.

15ـ وسایل الشیعه، ج 7، ص 324.

16ـ مصباح المتهجد، ص 736.

17ـ اقبال، ص 464.

18ـ سوره مبارکه مائده، آیه 3.