حفظ حریم و احترام به فضای خصوصی خانه و اهمیت به خانواده با وجود هشتی

گروه معماری و ساختار شهری - معماری ایرانی اسلامی همیشه در خدمت ساکنین بنا بوده و آرامش جسمی و روحی را به آنها هدیه میکرده است. زیرا تعریف از مکانی برای اسکان چیزی جز این نیست. در اینجا به یکی دیگر از اندامهای خانه که از اهمیت زیادی برخوردار است اشاره میکنیم :

به گزارش بولتن نیوز، دکتر بلخاري مدرس هنر و عرفان اسلامي به آيات قرآن در مورد جايگاه خانه اشاره کرد و گفت: تأکيد قرآن بر اينکه خانه و بيت محل سکونت است و اين سکونت پيش از آنکه مفهومي فيزيکي داشته باشد در خود داراي معناي متافيزيکي به معناي سکونت و آرامش روح و روان است ايجاب مي کرد قالب ها و فرم هاي مسکن در جامعه اسلامي در جهت تحقق اين معاني شکل گيرند .

لغات و اصطلاحاتي چون "حريم" بيانگر حرمت ذاتي داخل خانه از يک سو و حرام بودن ديد و نگاه اغيار از ديگرسو بود، فلذا حفظ حريم خانه به گونه اي که ساکنان آن از ديد بيگانگان مصون باشند و درعين حال احساس امن و امان رواني نمايند جزو الزامات ذاتي ساخت خانه ها بود.

مسئله "حريم" و نيز بنياد روانشناختي "هشتي" نشان مي دهد جامعه ايراني براي خانه ارزش ذاتي قائل بوده و با ايجاد فرم هاي گوناگون ارزش هاي معنوي و فرهنگي خود را حفظ مي کرده اما اين که امروزه چقدر جامعه ما به اين فرم ها در جهت پاسداشت اين ارزش ها وفادار مانده امري است که در مورد آن قضاوت نمي کنم اما هيچ کس نيست که بتواند اظهار کند اين وفاداري در ساخت مسکن ها کاملا برجاست.

معماری ایرانی اسلامی علاوه بر اینکه هماهنگ با محیط زیست و اقلیم طراحی می‌شود، تأمین‎کننده مجموع نیازهای مادی و روحی انسان‎‌ها است، همچنین معماری دوران اسلامی به دلیل اصالت بخشیدن به نیازهای فطری و نوعی انسان‌ها و در عین حال احترام به دستاوردهای تجربی و تربیتی و کسبی آنان، قابلیت کاملی برای جهانی شدن را دارد.

هشتی، فضای میانجی درون و بیرون یک ساختمان است، چرا که درون خانه دارای حریم شناخته می شد و هرگز از بیرون به یکباره نمی شد به اندرون خانه پا گذاشت. هشتی گاه هشت پهلو بوده، ولی به شکل های هشت و نیم هشت، نگینی و کشکولی هم ساخته می شده است. دیوار های هشتی دارای تاقنما و سکو و چراغدان بوده و از برخی درگاه های آن به بخشهای دیگر خانه راه می یافتند.

وجود هشتی باعث می شد که اگر فردی با اعضای خانواده کار داشته باشد و نیازی به حضورش در اندرونی نباشد، در فضای هشتی منتظر میماند و هیچ دیدی هم به حریم خصوصی خانه نداشت. هشتی مرزی بود بین بیرون و فضای اندرونی. از سوی دیگر اعضای خانواده که میخواستند به فضای بیرون پا بگذارند از لحاظ مکث روانی فرد را برای رویارویی با محیط بیرون آماده میکرد و هرکس که وارد می شد را برای حضور در خانه آماده میکرد.

1-ورودی 2-هشتی

شاید با وجود بستر های کوچکی که برای ساخت خانه های امروزی ایجاد شده نتوان آزادی را که در معماری سنتی داشتند را امروز نیز عملی کرد اما بعضی از اندامهای خانه در معماری سنتی از نیازهای ساخت خانه است و میشود با نگاهی دوباره و ارزش قائل شدن برای مکان زندگی به نوعی از نقاط قوت معماری سنتی استفاده مناسب نمود.

منبع:

www.iqna.ir

tebyan-ardebil.ir

کتاب معماری ایرانی