تاثیر انرژی های نو در آینده اقتصادی ایران

امروزه انرژی‌های نو در سراسر جهان به‌سرعت در حال گسترش است. پاک بودن و عدم تولید آلودگی و ارزانی را می‌توان دو شاخص اصلی تولید انرژی‌های نو برشمرد به‌طوری‌که این انرژی‌ها به دلیل بهره‌وری بالا به‌خوبی توانسته‌اند در بسیاری نقاط جای خالی انرژی‌های فسیلی را پر کنند.
در این میان ایران قابلیت‌های فراوانی برای استفاده از انرژی‌های باد و خورشید دارد و در کنار سایر انرژی‌های تجدیدپذیر می‌توان با اتکا به انرژی حاصل از باد و خورشید مقادیر قابل‌ملاحظه‌ای برق را با بهترین شکل ممکن تولید و عرضه کرد.
کارشناسان انرژی بر این اعتقادند که انرژی‌های نو در قرن بیست‌ویک باید جایگزین انرژی‌های فسیلی با آلایندگی فراوان شوند تا از مصرف بی‌رویه فرآورده‌های هیدروکربوری کاسته و استفاده از انرژی‌ در آینده متکی به ساختاری باشد که در آن منابع انرژی بدون کربن نظیر انرژی خورشید یا باد مورد استفاده قرار گیرند.
مطالعاتی که درزمینۀ پتانسیل تولید برق از انرژی باد در کشور انجام شده است نشان می‌دهد در صورت سرمایه‌گذاری مناسب، امکان تولید ۴٠ هزار مگاوات برق با نصب نیروگاه‌های بادی در کشور وجود دارد.
اکنون سالانه بیش از ٣٠٠ میلیون کیلووات ساعت برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر توسط نیروگاه‌های موجود، به غیر از نیروگاه‌های آبی بزرگ در شبکه تولید داریم که با این میزان سالانه ١٠٠ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی می‌کند.

درباره آخرین وضعیت ظرفیت نصب‌شده انرژی‌های تجدیدپذیر و نو باید گفت ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر از ابتدای سال جاری تا پایان تیرماه حدود ۲۴۱٫۷۲۱ مگاوات است که در بخش انرژی بادی ۱۳۵٫۴۳ مگاوات نصب شده است و از ظرفیت مذکور حدوداً ۹۵٫۵۵ مگاوات از منابع بخش دولتی احداث شده است.
در بخش خورشیدی نیز ۳۴٫۴۴۵ مگاوات ظرفیت نصب شده است و از ظرفیت مذکور حدوداً ۴٫۳۵ مگاوات توسط بخش دولتی احداث شده است.

همچنین در بخش انرژی زیست‌توده نیز ۶٫۸ مگاوات ظرفیت نصب شده توسط بخش غیردولتی داریم و سرانجام در بخش برق‌آبی ظرفیت ۶۵٫۴ مگاوات توسط بخش دولتی نصب شده است.
در این میان باید به این نکته اشاره کرد که تجربه نشان داده که حضور دولت در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر توجیه ندارد و هرچند که دولت زیرساخت‌های لازم را برای توسعه این بخش فراهم کرده است، اما در ادامه کار باید به بخش خصوصی محول شود و به این منظور با تدوین برنامه‌های لازم باید زمینه‌ای فراهم شود که بخش خصوصی توجیه اقتصادی لازم را برای حضور در آن داشته باشد.

ناگفته نماند در حال حاضر کشورهای مختلف جهان به سمت استفاده از انرژی های تجدید پذیر، بویژه خورشید و باد حرکت کرده و بعنوان مثال ظرف ۵ سال گذشته در کشور آلمان سهم صنایع فتوولتائیک در تولید نیروی برق ۱۰ برابر شده و حدود ۳ درصد انرژی مورد نیاز آن کشور را تامین می کند ، قرار است تا سال ۲۰۲۰ برق مورد نیاز پانزده میلیون آلمانی از انرژی خورشیدی تامین شود.

در ایران ، در برنامه پنجم توسعه کشور، استفاده از انرژی های تجدید پذیر بمیزان ۵۰۰۰ مگا وات پیش بینی شده که هدف خوبی است . اما بپذیریم که رسیدن به چنین هدفی نیاز جدی به تفکر کلان نگر دارد .
برای آنکه بتوانیم سبد ارژی کشور را رنگین تر کنیم دو لت باید از قوانین دست و پاگیر در راه توسعه انرژی پاک است، قوانینی مانند لغو مقررات منع تردد خودروهای برقی و در نظر گرفتن معافیت مالیاتی درحد صفر برای سازندگان و استفاده کنندگان آنها ، لغو حقوق گمرکی و سود بازرگانی برای ملزومات و تجهیزات پروژه های انرژی خورشیدی و بادی ، حل مساله انشعاب های غیر قانونی شبکه های کنونی انتقال برق، اعمال مالیات سنگین بر تولید و استفاده از اتو مبیل های سوخت فسیلی پر مصرف و صنایع آلوده کننده با عنوان مالیات بر کربن و با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه ای ،لغو قوانین دست و پاگیر کار و اشتغال و بالاخره تشویق مردم با روش های مختلف برای نصب سلول های خورشیدی برروی پشت بام منازل یا محوطه ها .

با این کار ، مردم خود به تولید کننده انرژی تبدیل شده و وظیفه تامین و نگهداری را هم خود بعهده خواهند داشت،

بلکه بعنوان یک سرمایه گذاری بلند مدت و مطمئن به آن نگاه می کنند که مدلی از کسب و کار است و درآمد زا . اگر چه بر این باور یم که فرهنگ سازی ، اطلاع رسانی ، آموزش عمومی با یاد آوری بهره گیری از انرژی پاک برای حفظ محیط زیست و رسیدن به توسعه پایدار، تاثیر گذار است .

موضوع بسیار مهم در زمینه وظیفه دولت برای توسعه انرژی های تجدید پذیر ، اعمال سیاست خارجی فعال بر پایه تعامل و همکاری با همه کشورهای جهان در جهت رسیدن به اهداف توسعه پایدار است ، بدون همکاری همه کشورها ،حرکت در جهت توسعه پایدار و حفظ محیط زیست و فعالیت در زمینه رشد انرژی های تجدید پذیر امکان پذیر نیست . ازسوی دیگر ما عمیقا باور داریم که هیچ سیستم و فناوری جدید و هیچ توسعه ای بدون مشقت ، تلاش ، طی مسیرراه و صیقل یافتن فکرو اندیشه ،بدست نمی آید . بایدرویکرد آینده نگری به جای کنکاش در گذشته بنشیند .

خوشبختانه باقیمت تضمینی خوبی که دولت برای خرید انرژی تجدیدپذیر تعیین کرده است بالای ١٠ هزار مگاوات متقاضی سرمایه‌گذاری در کشور برای این بخش وجود دارد و عمده این تقاضاها نیز در مورد نیروگاه‌های بادی و خورشیدی است. این موضوع نشان می‌دهد که منابع و تقاضا برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود دارد و از سوی دیگر زیر ساخته‌ای صنعتی نیز در کشور برای تولید فراهم است.
از یاد نبریم که ایران در بخش باد دارای ظرفیت ۴٠ هزار مگاواتی است ولی به دلیل کمبود منابع مالی تاکنون نتوانسته‌ایم از این ظرفیت بهره‌مند شویم و در بخش انرژی خورشید نیز ایران دارای متوسط تابش بیش از ۵ کیلووات ساعت در مترمربع در روز است که در طول ٣٠٠ روز سال و در ٩٠ درصد خاک کشور اتفاق می‌افتد.
استان‌های جنوبی و شرقی کشور به دلیل داشتن روزهای آفتابی و تابش نور خورشید در بیشتر ایام سال این قابلیت را دارند که حتی خودکفا بوده و انرژی مورد نیازشان را از منابع خود استان‌ها تأمین کنند و در شمال و غرب کشور و همچنین جزایر ایرانی خلیج‌فارس نیز افزایش تعداد توربین‌های بادی می‌تواند جهش خوبی را در تولید برق کشور رقم بزند و در این مسیر با یک برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌توان اثرات مثبت آن را شاهد بود و در صورت استفاده از این انرژی‌های پاک، بدون تردید استفاده از گاز و دیگر فرآورده‌های نفتی در این مناطق کاهش می‌یابد.

سید حامد واحدی
رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران