بحران نفتی و اقتصاد مقاومتی؛ تهدیدی که به فرصت تبدیل می‌شود

گروه سیاسی _ روز پنج‌شنبه 27 آذرماه قیمت جهانی نفت خام برنت 1.42 دلار افزایش یافت و بشکه‌ای 62.60 به فروش رفت. قیمت نفت آمریکا هم با رشد 96 سنتی به قیمت 57.43 دلار معامله شد. قیمت هر گالن بنزین هم با افزایش 3.42 دلار به 160 دلار و 4 سنت در بازارهای جهانی خرید و فروش شد.

به گزارش بولتن، خبرگزاری رویترز نوشت امروز قیمت نفت به دلیل اینکه سرمایه‌گذاران این بخش با کاهش ادامه‌دار قیمت نفت، سرمایه‌گذاری را متوقف کرده‌اند با 3 درصد افزایش نزدیک 63 دلار در هر بشکه رسید. قیمت نفت در این هفته با کاهش به قیمت 58.5 دلار که تقریبا نصف قیمت اواسط ژوئن تاکنون است رسیده بود.

کاهش قیمت نفت به دلیل افزایش عرضه نفت شل آمریکا و کاهش تقاضا به دلیل رشد پایین اقتصاد جهانی است. با وجود این شواهدی مبنی بر اینکه قیمت پایین، تولید آینده نفت را تهدید می‌کند باعث شد که برخی تاجران و سرمایه‌گذاران این بخش سرمایه‌گذاری را متوقف کنند.

وابستگی اقتصاد به درآمد حاصل از یک منبع طبیعی یا غیرطبیعی از جمله مسائلی است که در طول تاریخ دامنگیر بسیاری از کشورها شده است، به همین دلیل سیاستمداران و اقتصاددانان برای رفع این وابستگی تلاش زیادی کرده‌اند. وابستگی به یک منبع درآمدی، موجب می‌شود، تا نوسان احتمالی در میزان درآمد حاصل از این منبع درامدی، بر همه‌ بخش‌های اقتصادی تأثیرگذار باشد.

اقتصاد ایران نیز از جمله اقتصادهایی است که در طبقه‌بندی اقتصادهای تک‌محصولی قرار می‌گیرد؛ به‌طوری‌که اقتصاد ایران وابسته به درآمد‌ حاصل از صادرات نفت خام و سایر موارد مرتبط با آن است و بر این اساس، ایران وابسته به یک منبع طبیعی تجدیدناپذیر است و با توجه به پیامدهای آن، باید راهکارهایی برای کاهش این وابستگی یافت. در حقیقت اقتصاد نفتی، اقتصادی است که برپایه‌ درآمدهای نفتی ساخته شده باشد و هرگونه نوسان در درآمدهای نفتی، منجر به نوسانات محیط داخلی اقتصاد شود.

بنابراین ممکن است کشوری از منابع نفتی غنی برخوردار باشد، اما در زمره‌ی کشورهای نفتی قرار نگیرد. در حقیقت، مسئله‌ی مهم در خصوص این کشورها از جمله نروژ که دارنده‌ی منبع طبیعی از جمله نفت هستند، این است که آنان اقتصاد ملی‌شان را مبتنی بر درآمدهای حاصل از نفت بنا نکرده‌اند. درآمدهای حاصل از فروش نفت را ذخیره و سرمایه‌گذاری کردند و سود حاصل از آن را در اقتصاد ملی هزینه کردند.

برای آنکه بتوانیم به چنین جایگاهی دست یابیم باید به دیگر مزایای اقتصاد داخلی خود توجه کنیم. مقام معظم رهبری در سالهای اخیر در بیانات متعددی مسئولان کشور را نسبت به دیگر بخش های اقتصاد متوجه کرده‌اند که هسته‌ی اصلی آنرا، اقتصاد مقاومتی تشکیل می‌دهد. گرچه شاید برخی از مردم و مسئولین در خصوص کارایی این سیاست اقتصادی تردید داشته باشند اما دشمنان جمهوری اسلامی به موثر بودن آن اعتراف کرده‌اند.

روزنامه صهیونیستی "جروزالم پست" (JerusalemPost) در گزارشی با این عنوان که "چگونه به اقتصاد ایران فشار بیاوریم؟" نوشت: «در زمانی که قدرت های جهانی و ایران بر سر یک میز نشسته و به دنبال حل برنامه هسته ای این کشور بودند، یک سوال مطرح بود و آن اینکه برنامه اقتصادی ایران تا چه اندازه در برابر فشارهای اقتصادی مقاوم است؟»

جروزالم پست در ادامه نوشت: «فشار اقتصادی به ایران، یک جنگ سخت تحلیلی را می طلبد و اگر بخواهیم مختصات اقتصاد ایران را بفهمیم و از آن به یک درک درست برسیم باید زمان زیادی صرف کنیم؛ چرا که رهبر عالی ایران [آیت الله] علی خامنه ای با طرح موضوع "اقتصاد مقاومتی" از اقتصاد این کشور در مقابل تحریم ها محافظت کرده است.»

این روزنامه صهیونیستی با اذعان به اینکه "ایدئولوژی رهبر عالی ایران، به اقتصاد این کشور، فاکتورهای غیرقابل پیش بینی بخشیده است" می افزاید: «با این حال، بزرگ ترین تهدید برای بهبود اوضاع کنونی اقتصاد ایران که در حال رهایی از تحریم هاست، فشار ماهرانه عربستان سعودی برای سقوط قیمت نفت است و اکنون بخش های انرژی ایران زمان بسیار سختی را می گذرانند.»

جرزالم پست با اشاره به تحلیل یک مقام بلندپایه سیاست خارجی نوشته است که «تهران یاد گرفته است با تحریم های غرب زندگی کند؛ اما نفت خط زندگی ایران است و قیمت آن اهمیت ویژه ای برای این کشور دارد. در صورتی که قیمت نفت به همین شکل ادامه پیدا کند، رهبران ایران باید فشارهای بیشتری را تحمل کنند و این در حالیست که همچنان مذاکرات هسته ای ادامه دارد.»

این روزنامه صهیونیستی انگلیسی زبان با تاکید بر منفوریت اسرائیل در ایران اضافه می کند: «ایران همچنان با اینکه با سرسختی عربستان روبرو شده است، باز هم اسرائیل را به عنوان دشمن شماره یک خود معرفی کرده است.»

جرزالم پست با ذکر این نکته که "روند اقتصادی ایران که در حال بهبود بود و اکنون با چالش بزرگی روبرو شده است" تاکید می کند که "اقتصاد مقاومتی" و ایدئولوژی مطرح شده از سوی رهبر عالی ایران شاید معادلات را برای ایران تغییر دهد و این موضوعی است که شناخت ما را از اقتصاد این کشور مشکل کرده است.

به نظر می‌رسد در شرایطی که دشمنان جمهوری اسلامی اینگونه به برتری‌های اقتصاد مقاومتی اشاره کرده و بحران ظاهری نفت موجود را فرصتی مناسب برای تبلور کارایی این سیاست اقتصادی می‌دانند، جای هیچ شک و شبهه‌ای برای مسئولین باقی نمانده و لازم است تا ایشان هرچه سریعتر، از ظرفیت‌های اقتصاد مقاومتی برای دور زدن بحران نفتی بهره ببرند.