تعهدات ایران سنگین تر است یا کویت استیل؟!

گروه اقتصادی، ایران و کویت با مشارکت سازمان ایمیدرو از سوی ایران و شرکت کویت استیل از سوی کویت، سال هاست که طرح های تولید فولاد را به صورت مشترک پیگیری کرده اند و بعد از ایجاد کارخانه هایی در کویت و انجام تعهداتی از سوی ایران برای تهیه شمش به قیمت ارزان، قرار است که طرح فولاد بیش از 3 میلیون تنی نیز در منطقه ویژه معدنی خلیج فارس، سرمایه گذاری و بهره برداری شود.

به گزارش بولتن نیوز، براین اساس این پرسش مطرح است که آیا در قرارداد بین دو شرکت ایرانی و کویتی،  تعهدات ایران برای تهیه زمین، انرژی و مواد خام از جمله سنگ آهن و... به اندازه تعهدات شرکت کویتی خواهد بود یا خیر؟

مرحله نخست سرمایه گذاری مشترک دو کشور، با سهم 49 درصدی ایران و 51 درصدی کویت، در سال 1375 (1996) با راه اندازی کارخانه فولاد کویت آغاز شد وکارخانه فولاد در کویت طی سه مرحله  محصولات نوردی به ظرفیت های 300 و 400 هزار تن و یک خط تولید فولاد خام 800 هزار تنی مورد بهره برداری قرار گرفت  و در این سال ها ایران عملا متعهد به تامین شمش فولاد به قیمت ارزان تر از بازار بوده است. 

اما پس از این تجربه، اکنون قرار است که در ایران سرمایه گذاری مشترکی را به پیش ببرند که در این طرح نیز ایران قرار است تعهداتی را برای تامین انرژی و مواد خام به عهده بگیرد که لازم است با توجه به تجربه قبلی همکاری با کویت، به این نکته توجه شود که ایران چه نوع تعهداتی را تقبل خواهد کرد و تا چه حد به افزایش منافع کشور، منجر خواهد شد؟

براین اساس، اگر قرار باشد که سنگ آهن، و انرژی  و زمین به قیمت ارزان در اختیار این طرح قرار گیرد و خروجی و منافع آن کمتر از حد مورد انتظار باشد و سود و درآمد طرح فولاد در ایران به نفع شرکت کویتی باشد و مانند طرح قبلی فولاد در کشور کویت، ایران مجبور باشد که تعهداتی را با نرخ ارزان تقبل کند و شمش را ارزان تامین کند و... در نتیجه طرف کویتی سود خواهد برد و بر منابع صنعت فولاد کشور فشار وارد می کند. 

برخی کارشناسان معتقدند که ایران با سرمایه گذاری در فولاد کویت، منافع قابل توجهی کسب نکرده و سودی عاید کشور نشده است و رانت بزرگی به خاطر تامین شمش این کارخانه ها ایجاد شده است.

این موضوع به عنوان یک پرونده تخلف در سازمان بازرسی کل کشور نیز مطرح شده است که چرا چنین رانت بزرگی حاصل از تامین شمش ارزان قیمت که چند برابر قیمت کارخانه فولاد کویت است را نصیب طرف کویتی کرده است.

برخی کارشناسان می گویند که این رانت تامین شمش از سوی ایران، چند برابر قیمت کارخانه فولاد در کویت بوده است. 

لذا تعهدات و تحویل محصولات ایرانی به کارخانه فولاد مشترک دو کشور، باید با نرخ های معقول و منطقی انجام شود و دو طرف به شکل یکسان به یک اندازه در تهیه مواد اولیه و انرژی و زمین، اعتبارات  و ماشین آلات و... سهیم باشند و همان طور که در سهام کارخانه فولاد و درآمد به کسب سود و تقسیم درآمد توجه می شود، در ایجاد کارخانه و سرمایه گذاری و تامین مواد اولیه و تعهدات نیز باید متناسب با سهام دو طرف عمل شود و تعهدات ایران نباید باقیمت ارزان باشد و رانتی را نصیب طرف کویتی کند.

برخی کارشناسان معتقدند که در سال های قبل، در مواردی ایران با وجود محدودیت در تامین و عرضه شمش مورد نیاز کارخانه های نورد فولادی داخل کشور، مجبور بود که شمش مورد نیاز کارخانه کویت را با قیمت ارزان تامین کند و در شرایطی که قیمت شمش در بازار روبه افزایش بود، ایران شمش مورد نیاز کارخانه کویت را با قیمت ارزان تهیه می کرد.

چنین قراردادهایی به زیان صنعت فولاد ایران بوده و فشار زیادی را بر صنعت فولاد وارد کرده است و شرکت کویتی سود برده است و در شرایطی که کارخانه های داخلی نیازمند شمش بوده اند و کمبود داشته اند، باید شمش کارخانه کویتی را با قیمت ارزان تامین می کردند! و کارخانه های داخلی با کمبود مواجه شده بودند.

براین اساس، برای کارخانه جدید و طرح مشترک ایمیدرو و کویت استیل نیز باید به این موارد توجه شود و وزارت صنعت، معدن و تجارت، با بررسی مفاد قرارداد مربوطه، این نکته را روشن سازد که آیا تامین سنگ آهن، انرژی، گاز وبرق به قیمت روز خواهد بود یا کمتر از قیمت بازار است. 

همچنین آیا سهم ایران در تامین مواد اولیه و گاز و برق و سنگ آهن، با سهم شرکت کویتی، در سرمایه گذاری، ماشین آلات و سایر آورده های نقدی وغیر نقدی تناسب منطقی دارد یا خیر؟

در شرایطی که کارشناسان صنعت فولاد، تجربه قبلی کار با شرکت کویت استیل را دارند، لازم است که وزیرصنعت، معدن وتجارت، به این نکته تاکید کنند که با کارشناسی دقیق، منافع کشورمان مورد توجه قرار گیرد.

طبق اعلام منابع خبری قرار است که در این طرح، در مرحله نخست یک کارخانه تولید آهن اسفنجی (احیای مستقیم)با ظرفیت تولید 1.6 میلیون تن احداث و در دو مرحله کارخانه یک میلیون تنی تولید فولاد خام و سپس کارخانه یک میلیون تنی محصولات نوردی احداث شود.

همچنین طرح تولید واحد پنج میلیون تنی گندله سازی به عنوان مرحله بعدی این سرمایه گذاری مشترک اجرا و راه اندازی  خواهد شد. لذا مشخص است که مواد خام و سنگ آهن و انرژی قابل توجهی باید در این طرح از سوی ایران تامین شود و لازم است که قیمت و نحوه مشارکت دو طرف، منافع مشترک را به صورت متناسب مورد توجه قرار دهد. 

تعهدات ایمیدرو در چارچوب سند یادداشت تفاهم مزبور تامین زمین مورد نیاز برای احداث طرح ها، 100 میلیون فوت مکعب گاز و 200 مگاوات نیروی برق است که تسهیل در واردات و صادرات مواد اولیه و تولید شده، استفاده از خدمات گمرکی و معافیت های مالیاتی و دیگر خدماتی که موجب تسریع در اجرا و سودآوری طرح ها شود از دیگر مفاد این یادداشت تفاهم است. 

براساس گزارش ایمیدرو، قانون جذب و حمایت از سرمایه گذاری خارجی مشمول طرح های نامبرده خواهد شد. براین اساس، باید دید که چه نوع مشوق هایی برای شرکت کویتی در نظر گرفته خواهد شد و آیا این تعهدات و تشویق ها، فشار قابل توجهی را بر منابع، معادن، و صنعت فولاد ایران وارد خواهد کرد یا این که دو طرف به صورت مشترک، تعهدات و هزینه ها را تقبل خواهند کرد؟

به گفته عواد الخالدی (Avvad Al khaledi) مدیرعامل شرکت فولاد کویت، سرمایه مورد نیاز اجرای این طرح ها به صورت فاینانس از طرف نهادهای مالی کویت و با نرخ بهره پایین تامین می شود. دو طرف تاکید کردند اقدامات لازم توسط کمیته سرمایه گذاری مشترک پیگیری و راهکارهای تسریع در اجرای عملیات ساخت، مورد بررسی قرار گیرد.

حال باید دید که آیا در مقابل فاینانس کویت، تعهدات ایران سنگین تر از تعهدات کویت است یا مساوی با آن؟

آبان ماه 93 کارخانه جدید نورد یونی استیل کویت که دارای ظرفیت تولید سالانه 240 هزار تن محصولات نوردی است، تولید آزمایشی خود را در این کشور آغاز کرد. این واحد صنعتی قادر است، محصولات مقاطع فولادی خود را در سایزهای هشت تا 40 اینچ به بازار مصرف عرضه کند.

براساس طراحی های صورت گرفته این کارخانه توانایی افزایش ظرفیت تولید تا میزان 400 هزار تن در سال را خواهد داشت. سازمان ایمیدرو 49 درصد از سهام مجتمع فولاد کویت را دارد و 51 درصد بقیه متعلق به سهامداران بخش خصوصی است.

ظرفیت اسمی تولید نورد مجتمع یونی استیل که پیش از این 650 هزار تن درنظر گرفته شده بود اینک به مرز 900 هزار تن رسیده است. میزان اشتغالزایی این واحد صنعتی در کویت به استعداد 165 نفر اعلام شده است.

کارخانه جدید نورد یونی استیل بخشی از مجتمع فولاد کویت است.مجتمع فولاد کویت اکنون در مرحله اتمام پروژه جدید با استفاده از قراضه آهن قرار دارد و پیش بینی می شود در هفته های نخست سال جدید میلادی(2015)وارد مدار تولید شود.

ظرفیت تولید این مجتمع سالانه 850 هزار تن پیش بینی شده و قابلیت افزایش تا مرحله سالیانه 950 هزار تن را دارد. مجتمع فولاد کویت 62 درصد از بازار داخلی این کشور را در اختیار دارد.