اقتصاد مقاومتی و انتقاد شدید کشورهای اسلامی راهکار مقابله با اقدامات عربستان

گروه اقتصادی - كاهش بهاي نفت به دلیل اقدامات عربستان، و ناتواني سران آل سعود در برابر زياده خواهي غرب و پذیرش هزینه و خسارت چند میلیارد دلاری این کشور، نشان می دهد که عربستان نیز در راستای اهداف آمریکا برای تضعیف کشورهای اسلامی، موضوع فلسطین، سوریه، عراق و سایر کشورهای اسلامی حرکت می کند.

به گزارش بولتن نیوز، مواضع عربستان به حدی حقیرانه و وابسته به آمریکاست که حتی کشورهای عراق و روسیه نیز با انتقاد شدید از عربستان، خواستار تغییر مواضع این کشور شده اند. 

در یک سو، مجموعه ای از کشورهای نفت خیز و اسلامی و کشورهایی مانند ایران و روسیه، عراق و امارات و کویت و... زیان عملکرد عربستان را متحمل می شوند و از سوی دیگر کشورهای اسلامی با کاهش درامد و تضعیف مواضع در برابر فلسطین و.... روبرو هستند. 

 

البته باید توجه داشت که در راستای تبیین و تحلیل سیاست های اقتصاد مقاومتی و کاهش وابستگی به نفت و اقتصاد بین الملل و اتکای کشورهای مسلمان به خود به جای تجارت جهانی و فروش نفت به آمریکا و غرب، فرصتي  فراهم آمده تا کشورهای اسلامی قدر خود را بدانند و از وابستگی به غرب و آمریکا بکاهند. 

براین اساس براي رسيدن به اهداف اقتصاد مقاومتي مسوولان و کارشناسان باید پیشنهاد ها و  راهکارهای اجرائی را ارائه دهند تا میزان وابستگی به درآمد نفت کاسته شود و روزی فرا رسد که کشوری مانند عربستان نتواند با هم دستی آمریکا، درآمد کشورهای مسلمان را کاهش دهد. 

خیانت چند جانبه عربستان به جهان اسلام شامل حمايت از اقتصاد غرب در حالي كه غرب اكنون با داعش در حال تداوم كشتار در جهان اسلام است، زمينه سازی برای نظامي گري بيشتر غرب، ضرر زدن به اقتصاد جهان اسلام و خريد تسليحات غربی، و اقدام عليه حاميان فلسطين است...

کارشناسان معتقدندکه  ادامه كاهش بهاي نفت، خيانت چند جانبه عربستان به جهان اسلام است و عربستان از این طریق نه تنها منجر به تضعیف کشورهای اسلامی،  وضرر زدن به منافع کشورهای اسلامی و نفت خیز و کاهش درآمد مسلمانان می شود، بلکه عملا به سود کشورهای غربی و مداخله گر در امور کشورهای اسلامی عمل می کند. 

درحال حاضر، عربستان با توليد بي رويه نفت و كاهش قيمت به اقتصاد جهان اسلام ضرر وارد می کند و در عین حال، درآمد خود را خرج خريد تسليحات و رونق بازار آن ها کرده است، و از دو طریق به اقتصاد غرب سود می رساند یکی این که سلاح های تولید غرب را می خرد و دوم این که باعث کاهش درآمد کشورهای اسلامی شده است و هزینه خرید نفت برای کشورهای غربی نیز کاهش می یابد. 

عربستان با اين اقدام به حمايت از اقتصاد غرب مي پردازد در حالي كه غرب اكنون با داعش در حال تداوم كشتار در جهان اسلام است و عربستان به جای آن که مانع حضور کشورهای غربی در جهان اسلام و سوریه و عراق شود، عملا از یک سو با کاهش قیمت نفت به اقتصاد غربی ها کمک کرده است و از سوی دیگر، با پرداخت مبالغی به برخی گروه های فعال تروریستی در منطقه، باعث افزایش تنش و خسارت به کشورهای منطقه  و اسلامی شده است. 

با این اقدامات، عربستان زمينه ساز نظامي گري بيشتر غرب شده كه بحران براي جهان اسلام است و هر روز تعدادی از شهرها و روستاها و مسلمانان با خسارت و آتش و جنگ و آوارگی و... روبرو هستند. 

در این زمینه می توان به اثرگذار نبودن دخالت های نظامی آمریکا و اثر منفی حضور غرب در منطقه نیز اشاره کرد. در این رابطه وحید معلم وزیر خارجه سوریه اعلام کرد که حملات آمریکا باعث عقب نشینی داعش نشده و عملا داعش را خشن تر کرده است. 

همچنین عربستان به جاي استفاده از نفت براي حمايت از فلسطين عليه حاميان فلسطين از آن استفاده مي‌كند زیرا سود کاهش قیمت نفت و بی ثباتی و تضعیف کشورهای اسلامی و کاهش درآمد مسلمانان، باعث تضعیف حامیان فلسطین شده و کشورهای غربی حامی اسرائیل را تقویت می کند. 

تحلیلگران این سناریو معتقدند روند فزاینده تولید نفت نامتعارف آمریکای شمالی در شرایط قیمت‌های بالای نفتی امکان‌پذیر بوده که خود این امر منجر به افزایش عرضه به نسبت تقاضا در بازار جهانی و کاهش واردات ایالات‌ متحده و در نتیجه کاهش قیمت نفت شده است. از این منظر، اقدام عربستان در تنظیم بازار و حفظ قیمت‌ها «محرکی برای توسعه بیشتر نفت نامتعارف و عدم توازن بیشتر عرضه و تقاضا و همچنین کاهش اهمیت استراتژیک عرضه نفتی اوپک» است. از این منظر هرگونه کاهش عرضه عربستان باید با تنظیم ترتیبات مشترک عرضه الف- با غیراوپک و ب- در بین کشورهای اوپک (مثلاً کاهش عرضه میدان الخفجی با کویت) باشد.

از منظر طرفداران این سناریو، عربستان به دلیل نادیده گرفتن منافع این کشور در زمینه سوریه و عدم موافقت ایالات متحده تغییر دولت بشار اسد – در هنگام بحران استفاده تسلیحات شیمیایی در این کشور-، عدم تجهیز کامل مخالفان دولت اسد به دلیل بیم از دسترسی گروه‌های تروریستی به این سلاح‌ها و از همه مهم‌تر «روند تنش‌زدایی هسته‌ای با ایران با پذیرش چرخه هسته‌ای محدود در ایران و عدم توجه به دغدغه‌های امنیتی این کشور در زمینه منزوی کردن ایران» و ترس از «معامله سیاسی با تهران در مورد حفظ دولت اسد در قبال همکاری ایران در سرنگونی داعش» با ایالات متحده در تعارض رفتاری است. به باور این گروه، نتیجه این تعارض در انفعال عربستان در کنترل کاهش قیمت نفت است که می‌تواند برنامه‌های توسعه منابع نامتعارف نفتی در چارچوب استراتژی امنیت انرژی این کشور در کاهش وابستگی به واردات را تحت‌الشعاع قرار دهد. در این راستا عربستان در قالب این سناریو به اهداف ذیل دست می‌یابد:

- عدم توسعه برنامه‌ریزی‌شده منابع نامتعارف نفتی و عدم تحقق برنامه کاهش وابستگی به واردات نفتی و در نتیجه حفظ اهمیت استراتژیک دولت خود در تنظیم بازار نفت.

- کاهش قیمت نفت بیشتر به سود رقبای راهبردی ایالات متحده نظیر چین است در حالی که به ضرر ایالات‌ متحده در کاهش تولید داخلی این کشور و در نتیجه وابستگی به واردات خواهد شد.

- کاهش قیمت نفت و در نتیجه چشم‌انداز عدم تحقق توسعه منابع نامتعارف نفتی ایالات‌ متحده سبب می‌شود ایالات متحده در موضوعات راهبردی به نظرات و منافع عربستان سعودی توجه کند.

- کاهش قیمت نفت، توان عربستان را برای لابی با شرکت‌های تولیدکننده نفت نامتعارف برای حفظ قیمت بالای نفت به منظور تاثیرگذاری بر مراکز تصمیم‌گیری ایالات متحده از طریق آنها افزایش می‌دهد.

- کاهش قیمت نفت، تولید نفتی رقبای دیگر اوپکی خود نظیر ونزوئلا به‌ویژه در حوزه تولید نفت فوق سنگین منطقه اورینوکو را از جذابیت سرمایه‌گذاری خارج می‌کند. لازم به ذکر است که دولت ونزوئلا یکی از حامیان دولت سوریه است.

- نفت ۸۰‌دلاری سبب استفاده عربستان به میزان ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلار از ذخیره ارزی ۷۵۰ میلیارد‌دلاری خارجی این کشور می‌شود که نشان‌دهنده آسیب‌پذیری کمتر این کشور به نسبت ایالات‌ متحده، روسیه، ایران، ونزوئلا و دیگر عرضه‌کنندگان نفتی از کاهش قیمت است.

اما این سناریو با منتقدانی نیز روبه‌روست که کاهش قیمت نفت منجر به کاهش درآمدهای نفتی عربستان و در نتیجه تضعیف برنامه‌های توسعه‌ای این کشور در زمینه افزایش بهره‌وری و توسعه منابع جایگزین تولید برق فسیلی -‌نظیر هسته‌ای‌- می‌شود که نهایتاً ظرفیت صادرات نفتی عربستان سعودی را کاهش می‌دهد. به باور کارشناسان، با حفظ روند فعلی مصرف انرژی عربستان سعودی، این کشور در سال ۲۰۳۷ به واردکننده خالص نفتی بدل خواهد شد.

طرفداران این سناریو معتقدند کاهش قیمت نفت کوتاه‌مدت بوده و انفعال عربستان به منظور کنترل رفتاری روسیه در مورد اوکراین و حمایت از سوریه است. کاهش قیمت به این دلیل کوتاه‌مدت خواهد بود که ایالات متحده و عربستان هر دو نیازمند قیمت بالای نفتی هستند؛ یکی برای توسعه منابع نامتعارف داخلی و دیگری برای تامین نیاز توسعه داخلی. در این سناریو، کاهش قیمت نفت بر اقتصاد روسیه فشار می‌آورد زیرا:

- رشد اقتصادی روسیه در سال ۲۰۱۴ به دلیل تحریم‌های غربی به ۰۴/ درصد افت کرده است که می‌تواند در سایه کاهش نفت کمتر نیز شود.

- تاثیرات افول قیمت نفت در بودجه روسیه که با نفت ۹۷‌دلاری بسته شده است، خیلی سریع اتفاق می‌افتد و ۴۰ درصد بودجه روسیه به درآمدهای نفتی وابسته است.

- توسعه منابع نفتی قطبی و شیل روسیه با تاخیر مواجه می‌شود و پیش‌بینی کاهش یک میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۲۰ محقق می‌شود.

- روسیه نیازمند استفاده از ۷۴ میلیارد دلار از ذخایر خارجی خود می‌شود.

طرفداران این سناریو، انفعال عربستان را «حاصل تبانی ایالات متحده و این کشور» می‌دانند. هرچند برخی تحلیلگران در نشریه بلومبرگ و فوربس ایران را نیز هدف این سناریوی کاهش قیمت می‌دانند اما با توجه به تحریم‌های انتقال درآمد نفتی به ایران، کاهش قیمت نفت نمی‌تواند بر روی سیاست‌های راهبردی ایران تاثیر گذارد. این سناریو منتقدانی نیز دارد که معتقدند:

- در صورت صحت این سناریو، کاهش قیمت نفت کوتاه‌مدت است.

- اجرای این سناریو در شرایطی که روسیه، اتحادیه اروپا و ایالات‌ متحده درگیر رویکرد تنش‌زدایی بعد از پیمان آتش‌بس هستند، با واقعیت‌های بیرونی ناسازگاری دارد.

- روسیه و ایالات‌ متحده در زمینه موضوعات مشترک نظیر مبارزه با تروریسم، کنترل بحران در شبه‌جزیره کره و پرونده هسته‌ای ایران دارای رویکرد همکاری‌جویانه هستند.

به نظر نگارنده، استراتژی عربستان بر اعمال فشار بر ایالات‌ متحده و روسیه به طور همزمان استوار است.

- فشار بر ایالات متحده برای دوری از تنش‌زدایی با ایران و اهمال در برابر سرنگونی دولت اسد.

- فشار بر روسیه برای کاهش حمایت در گزینه‌های احتمالی پرواز ممنوع یا ورود نیروهای زمینی به سوریه در شورای امنیت.

این سناریو می‌تواند با سناریوی اقتصادی نیز مکمل باشد که «کاهش قیمت نفت، سبب تداوم اهمیت استراتژیک عربستان برای ایالات متحده و در نتیجه توجه به خواسته‌های سیاسی این کشور از سوی آمریکا می‌شود». زیرا عربستان به این جمع‌بندی رسیده است که «توسعه فزاینده نفت شیل مساوی با بی‌اعتنایی فزاینده ایالات متحده به عربستان می‌شود». در حقیقت سناریوی اقتصادی و انتقام هر دو در یک راستا عملیاتی می‌شوند.