بروکینگز: همکاری خاموش ایران و آمریکا
به گزارش بولتن نیوز،به نقل از اشراف، اندیشکده بروکینگز در تحلیلی به قلم «مایکل دوران»، همکار و عضو ارشد مرکز سیاست خاورمیانه در این مؤسسه به بررسی رویکرد و سیاست‌های آمریکا نسبت به ایران پرداخته است. نویسنده این مقاله معتقد است آمریکا از شرایط کنونی و همچنین ائتلاف بین‌المللی داعش برای پیشبرد مقاصد خود و همکاری‌های بیشتر با ایران سوءاستفاده کرده است. در ادامه آمده است اگرچه مقامات دولت آمریکا تاکنون صراحتاً هرگونه مشارکت و همکاری با ایران را به طور کامل تکذیب کرده‌اند اما همکاری این دو کشور به صورت آرام و خاموش در عراق ادامه دارد و همین امر موجب نگرانی متحدان منطقه‌ای آمریکا و بویژه اسرائیل شده است.
■ نگرانی اسرائیل از رویکرد جدید آمریکا در قبال ایران ■
«بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل در تاریخ بیست‌ونهم سپتامبر سال جاری در شصت و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. وی در سخنرانی‌اش به تعدادی از نگرانی‌های خود اشاره کرد اما یکی از موارد مطرح‌شده در این سخنرانی بسیار برجسته‌تر از سایرین بود. نتانیاهو در اظهارات خود عنوان کرد از اینکه می‌بیند آمریکا مبارزه علیه برنامه هسته‌ای ایران را کاهش داده است، بسیار نگران و هراسان است. وی در سخنرانی خود گفت: «اگر ایران را در آستانه تبدیل به یک کشور هسته‌ای به حال خود بگذاریم و به مقابله با داعش و نابودی این گروه بپردازیم مانند آن است که در یک دعوای کوچک برنده شده باشیم ولی در یک جنگ شکست خورده باشیم.»
■ افزایش همکاری با ایران در مورد مسائل منطقه‌ای ■
نتانیاهو برای این نگرانی خود دلیل خوبی داشت. بررسی اقدامات و حرکت‌های اخیر اوباما در منطقه خاورمیانه نشان می‌دهد که وی از ائتلاف نظامی بین‌المللی علیه داعش (به رهبری آمریکا) در جهت آشتی با ایران و افزایش همکاری با این کشور در مورد مسائل امنیتی منطقه بهره‌برداری کرده است. این در حالی است که مقامات دولت آمریکا هرگونه همکاری و هماهنگی با نیروهای نظامی ایران را به طور کامل رد کرده‌اند. اما با این حال مقامات آمریکایی در اظهارات بعدی خود با نوعی حالت بی‌میلی اذعان کردند که آنها به عنوان مثال ایران را از آغاز بمباران‌های هوایی ائتلاف بین‌المللی ضد داعش در کشور سوریه مطلع ساخته بودند. همچنین آنها تصدیق کردند که مذاکرات پشت‌پرده‌ای را با ایران ترتیب دادند تا از خطرات ناشی از برخورد تصادفی بین نیروهای آمریکا و ایران در حین عملیات نظامی در عراق جلوگیری کنند.
■ ادعاهای رسمی آمریکا با اقدامات این کشور تناقض بسیاری دارند ■
در واقع این اظهارات خود نوعی حسن‌تعبیر از شرایط کنونی است. «جان کری»، وزیر امور خارجه آمریکا در رابطه با موضوع بشار اسد (متحد ایران) و همچنین ائتلاف نظامی بین‌المللی علیه داعش عنوان کرد: «قرار نیست ما با یکدیگر هماهنگی خاصی انجام دهیم، قطعاً هدف ما این است که از برخورد نیروها جلوگیری کنیم اما هیچ قصدی برای هماهنگی و همکاری با یکدیگر نداریم.» اگرچه این ادعای بسیار هوشمندانه‌ای است اما همکاران سنتی آمریکا در منطقه خاورمیانه که متحدان ایران (سوریه و حزب‌الله) را به عنوان دشمنان اصلی خود قلمداد می‌کنند به این اظهارات هیچ توجهی نشان ندادند و رسانه‌های خاورمیانه نیز در این میان داستان‌های بسیاری را از مذاکرات پشت درهای بسته میان تهران و واشنگتن نقل کردند. در شرایطی که میان ادعاهای رسمی آمریکا در مورد ایران و اقدامات پشت‌پرده و مخفیانه این کشور تفاوت آشکار و فاصله بسیار زیادی وجود دارد، حتی گزارش‌های نادرست و کذب نیز تا حدی معقول و باورکردنی به نظر می‌رسند.
■ دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای در مورد رفتارهای متناقض آمریکا ■
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر معظم جمهوری اسلامی ایران نیز اخیراً در مصاحبه‌ای به این رفتار ضدونقیض آمریکا و تناقض ادعاها و مواضع مقامات آمریکایی اشاره کرده‌اند. وی پس از پایان دوره نقاهت و ترخیص از بیمارستان در مصاحبه‌ای عنوان کردند که پیگیری صحبت‌ها و دروغ‌های مقامات آمریکایی تنها تفریح و سرگرمی ایشان در طول مدت بستری در بیمارستان بوده است و در حالی که مقامات آمریکایی در ظاهر هرگونه درخواست کمک از ایران را تکذیب می‌کردند در پشت پرده از ایران تقاضای کمک و همکاری داشتند. حتی جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا شخصاً از وزیر امور خارجه ایران درخواست کرده بود تا این کشور در موضوع مبارزه علیه داعش با آمریکا همکاری کند. این در حالی است که جان کری در اظهاراتی عنوان کرد: «در مقابل تمام جهان اعلام می‌کنیم که ما هیچگاه از ایران درخواست کمک نخواهیم کرد.»
■ هماهنگی و همکاری‌های خاموش میان نیروهای ایران و آمریکا در عراق ■
بر طبق اظهارات و سخنان اخیر آیت‌الله خامنه‌ای، ایران تمامی درخواست‌های مطرح‌شده از سوی امریکا را رد کرده است. اما مقامات این کشور با هماهنگی‌های نظامی و عملیاتی با آمریکا در عراق به منظور جلوگیری از برخورد و تداخلات عملیاتی موافقت کرده‌اند. در واقع اجازه آیت‌الله خامنه‌ای در این موضوع موجب شد تا ایران به همکار خاموش آمریکا در منطقه خاورمیانه تبدیل شود و از سوی دیگر جان کری نیز در جلسه اخیر کمیته روابط خارجی مجلس سنا، بر ارزش و اهمیت این همکاری برای دولت آمریکا تأکید کرد.جان کری که به خاطر نقایص و ایرادات چشمگیر استراتژی آمریکا در موضوع داعش مورد استنطاق سناتور «مارکو روبیو» قرار گرفته بود، دفاعیات خیره‌کننده‌ای را ارائه داد و عنوان کرد: «شما تصور می‌کنید که ایران و سوریه از ظرفیت و توانایی لازم برای مقابله و شکست داعش برخوردار نیستند. اگر همچنان شکست‌های مفتضحانه ما ادامه یابند، مشخص نیست که آنها چه انتخابی خواهند داشت.»
■ اوباما به دنبال همکاری با ایران بر سر موضوع عراق و ایجاد ثبات در این کشور است ■
در نظر دولت آمریکا ایران یک نیروی تقویت‌کننده برای آمریکا به حساب می‌آید. این نوع استدلال سابقه‌ای طولانی دارد و می‌توان آن را از میان گفته‌ها در کتاب خاطرات «لئون پانتا» با عنوان «جنگ‌های ارزشمند» به خوبی تشخیص داد. وی که در دولت اوباما سمت وزیر دفاع و ریاست سازمان سیا را عهده‌دار بود در کتاب خاطرات خود عنوان می‌کند که چگونه وی و همکارانش در شورای امنیت ملی، با رئیس‌جمهور آمریکا بر سر پایان کار جنگ در عراق بحث‌وجدل داشته‌اند. در واقع اعضاء شورای امنیت ملی خواستار آن بودند که آمریکا در رابطه با موضوع ادامه حضور نیروهای آمریکایی در کشور عراق با «نوری مالکی» نخست‌وزیر عراق به تفاهم رسیده و توافقنامه‌ای را در این راستا ایجاد نمایند، اما این پیشنهاد با مخالفت رئیس‌جمهور آمریکا روبرو شده بود. «لئون پانتا» در مصاحبه اخیر خود دلیل این امر را اینگونه توضیح می‌دهد که: «اوباما این فکر را در سر می‌پروراند و امیدوار است که شاید سایرین نیز قدم به این عرصه بگذارند و وظیفه ایجاد ثبات در عراق را به دوش گیرند.»
■ ایجاد ثبات در عراق یکی از منافع اصلی ایران نیز محسوب می‌شود ■
اما این سایرین چه کسانی هستند؟ «پانتا» در اظهارات خود به این موضوع اشاره‌ای نکرده است اما بدون شک منظور اوباما کشور ایران است، گزینه‌ای مناسب که ایجاد ثبات در عراق را به عنوان یکی از منافع خود می‌داند. «پانتا» در کتاب خود اینگونه استدلال می‌کند که این پیش‌بینی و محاسبه غلط از آب درآمد چراکه خروج شتاب‌زده و ناگهانی نیروهای آمریکایی از عراق باعث شد تا حضور آمریکا در این کشور که چون سپری در مقابل شیعه‌گرایی و درگیری‌های فرقه‌ای بود به یکباره حذف شود و به جدایی و دوری از جامعه مسلمانان سنی عراق منجر شد و می‌توان گفت که تمامی این تحولات و رویدادها در زیر چتر حمایتی ایران صورت پذیرفت.
■ ملاحظات سیاسی آمریکا در قبال موضوع سوریه ■
بعدها زمانی که جنگ داخلی در سوریه به یکباره آغاز شد، سیاست‌های آمریکا همچنان با ملاحظاتی در قبال تهران همراه بود و این سیاست محترمانه عواقب و پیامدهای مشابهی را نیز در بر داشت. در سال ۲۰۱۲ میلادی، رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر پیشنهاد مشترک شورای امنیت ملی آمریکا مبنی بر کمک به شورشیان سوریه را رد کرد. کشورهای عربی و متحدان آمریکا در خاورمیانه نیز درست همین پیشنهاد را به اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا دادند و بر این موضوع پافشاری و اصرار داشتند چراکه می‌دیدند مداخله ایران در سوریه شرایط و موقعیت بهتری را برای بشار اسد فراهم آورده است. اما اوباما همچنان بر نظر و عقیده خود پافشاری و اصرار داشت و همین امر موجب شد تا سوریه را به عنوان قلمرو منافع ایران و در نتیجه یک کشور مصون و معتبر به رسمیت بشناسد.
■ عدم تمایل و همکاری آمریکا در جنگ نیابتی میان سنی‌ها و شیعیان ■
البته اوباما هیچگاه محاسبات خود را هیچگاه اینگونه مطرح نکرد اما در سخنان و اظهارات خود به آن اشاراتی داشته است. مخالفت اوباما در زمینه مداخله در جنگ نیابتی میان شیعیان و سنی‌ها یکی از نمونه‌های بارز در این موضوع است چراکه این جنگ مترادف با جنگ علیه ایران است. اظهارات نسنجیده و حیرت‌آور اخیر «جوزف بایدن»، معاون رئیس‌جمهور آمریکا نشان از تمایل و گرایش دولت اوباما علیه متحدان و دوستان اصلی این کشور در منطقه خاورمیانه دارد. سخنان و اظهارات وی در مورد جنگ داخلی در سوریه در روزنامه «نیویورک‌تایمز»، منتشر شد و در اینجا به بخشی از آن اشاره می‌شود: «بزرگ‌ترین مشکل پیش روی ما متحدان ما هستند. حتی در موضوع جنگ زمینی در سوریه نیز باید اذعان کرد که عملیات‌های نظامی ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش به صورت غیرمستقیم به تقویت دشمنان این متحدان و در رأس آنها بشار اسد منجر خواهد شد. در واقع حکومت بشار اسد از مداخله و عملیات‌های هوایی آمریکا به نفع خود بهره‌برداری می‌کند و در حقیقت ما یک نیروی کمکی برای آنها محسوب می‌شویم چراکه در این صورت دیگر نیازی نیست آنها به تمامی مناطق کشور تمرکز داشته باشند و تنها بر مناطقی تمرکز می‌کنند که مراکز جمعیتی این کشور را تهدید می‌کند.»
■ خشم متحدان منطقه‌ای آمریکا به خاطر سیاست‌های دولت اوباما در قبال ایران■
در گذشته، متحدان منطقه‌ای آمریکا از سیاست‌های این کشور در قبال ایران و طرفداری از ایران خشمگین و عصبانی شده بودند. اوباما هم برای اینکه خشم و ناراحتی آنها را تا حدی فرونشاند متعهد شد شورشیان ضد اسد در ارتش آزاد سوریه را تا حد ممکن تقویت کند اما این وعده هیچگاه محقق نشد و اوباما به تعهدات خود در این زمینه عمل نکرد. در حال حاضر نیز اوباما دوباره همان سناریوی قدیمی را در موضوع گسترش ائتلاف بین‌المللی علیه داعش پیاده کرده است. اما ژنرال «جان آلن»، فرمانده کل نیروهای ائتلافی علیه داعش در سخنانی به صورت شفاف اعلام کرد که آموزش و تجهیز مخالفان بشار اسد و ارتش آزاد سوریه فرآیندی است که سال‌ها به طول می‌انجامد. این بدان معنی است که این امر تا دوران پس از ریاست‌جمهوری اوباما نیز به طول خواهد انجامید.
■ عدم توجه آمریکا به درخواست‌های ترکیه برای سرنگونی حکومت بشار اسد ■
اما ترکیه نیز در این میان نقش خاصی را ایفا می‌کند. اگر رهبران آمریکا بخواهند کشور ترکیه به یک متحد تمام‌عیار برای آمریکا تبدیل شود باید با درخواست «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهوری این کشور مبنی بر کناره‌گیری کامل بشار اسد از حکومت سوریه موافقت نمایند. این درخواست آمریکا و به‌خصوص اوباما را در شرایط دشواری قرار خواهد داد. اگر آمریکا موفق نشود تا از حمایت و همکاری ترکیه در ائتلاف بین‌المللی علیه داعش برخوردار شود در آن صورت این ائتلاف از درون توخالی و پوچ خواهد بود. اما از طرفی اوباما صراحتاً اعلام کرده است که کشور آمریکا به شدت از درگیری‌ها و جنگ وسیعی که ترکیه بر آن اصرار می‌ورزد اجتناب می‌کند.
■ قبول درخواست ترکیه موجب توقف همکاری‌های میان ایران و آمریکا خواهد شد ■
از سوی دیگر همکاری با ترکیه و قبول درخواست ترکیه موجب خواهد شد همکاری و مشارکت خاموش میان دولت آمریکا و ایران در سوریه متوقف شود و این حرکت ممکن است واکنش‌هایی را از سوی تهران با خود به همراه داشته باشد (به عنوان مثال، حمله به اسرائیل). در واقع، معاون وزیر امور خارجه ایران اخیراً در اظهاراتی صراحتاً هشدار داد که تلاش‌های آمریکا و سایر متحدانش به منظور سرنگونی دولت بشار اسد در سوریه اسرائیل را به خطر خواهد انداخت. حمله حزب‌الله به اسرائیل در هفتم اکتبر سال جاری (به عنوان اولین عملیات اعلام‌شده این گروه از سال ۲۰۰۶ میلادی تاکنون) نشان از جدیت ایران در این تهدید دارد.
■ ایران اهرم فشارهای دیگری را نیز در دست دارد ■
اما ایران اهرم از فشارهای دیگری به منظور تلافی برخوردار است. به عنوان مثال این کشور می‌تواند در روند مذاکرات کنونی بر سر برنامه هسته‌ای این کشور موضع سرسختانه‌تری را اتخاذ نماید و در این صورت تمامی مذاکرات انجام‌شده تاکنون به طور کامل با شکست مواجه خواهند شد. در صورت عدم دستیابی به توافق نهایی تا سررسید تعیین‌شده در ۲۴ نوامبر، آیت‌الله خامنه‌ای رهبری انقلاب می‌تواند اقدامات مختلفی را مدنظر قرار دهد. به عنوان مثال وی می‌تواند قرارداد موقت را در ازای ادامه کاهش تحریم‌ها تمدید نماید و این امر دست‌کم باعث می‌شود تا آمریکا زمان بیشتری را بدست آورد. اما مشخص نیست که اگر آیت‌الله خامنه‌ای امتیازات بیشتری را طلب کرده و یا تهدید به توقف کامل مذاکرات هسته‌ای کند چه اتفاقی خواهد افتاد.
■ عدم تمایل اوباما برای تغییر رویکرد و سیاست‌های خود نسبت به ایران ■
هر یک از این تصمیمات و انتخاب‌ها موجب پیچیده‌تر شدن شرایط و وضعیت برای اوباما خواهد شد، آن هم درست در زمانی که روند مبارزه با داعش این چنین پیچیده و دشوار شده است. اما باید به این نکته اذعان کرد که آیت‌الله خامنه‌ای هر انتخابی را که صورت دهند باز هم در نهایت ایشان هستند که در این موضوع ابتکار عمل به خرج داده‌اند نه اوباما. در پایان نیز باید گفت که همکاری‌های خاموش و در سکوت ما با ایران موجب شده تا تهران و سایر دشمنان جسورتر شوند و در عین حال متحدان ما را از ما دور کرده است، متحدانی که برای شکست گروه تروریستی داعش بسیار لازم و ضروری هستند. در عین حال نیز این همکاری و مشارکت خاموش نه تنها نفعی برای ما نداشته است بلکه موجب تضعیف جایگاه و موقعیت ما و همچنین باراک اوباما (به عنوان طرفدار اصلی این رویکرد) شده است. تاکنون اوباما استراتژی جایگزینی در این زمینه را مطرح نکرده و نشانه‌هایی از این موضوع هم دیده نمی‌شوند بنابراین جای تعجبی ندارد که نتانیاهو در سخنرانی خود در سازمان ملل درباره این موضع هشدار دهد.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
