قرار ملاقات فانتزی با بانوی سالخورده

زمانی که برای تهیه گزارش به سالن تمرین نمایش می‌رسم تمرین گروه بازیگرها تمام شده و حالا نوبت عروسک‌ها است تا خود را برای اولین اجرای این نمایش که قرار است دهم مهرماه باشد، آماده کنند. در صحنه آغازین تمرین، یکی از عروسک‌ها می‌خواند، سه عروسک دیگر ویلون، فلوت و پیانو می‌زنند و دو عروسک کوچک دیگر در گوشه‌ای از صحنه می‌رقصند.

کارگردان تمرین را قطع‌ می‌کند و چند تذکر می‌دهد. میزانسن تغییر می‌کند و تمرین تکرار می‌شود. حجازی‌فر تاکید می‌کند که عروسک‌گردان‌ها عروسک‌ها را به هم نزدیک کنند. موسیقی پخش می‌شود و دستان عروسک‌گردان‌ها به جای عروسک ها سازها را می‌نوازند: «اینجا همه چی مثل بازی‌یه...»

حالا نوبت نازیلا نوری‌شاد، مدیر هنری نمایش است که تمرین‌ها را قطع ‌کند و ایرادها را بگوید. دوباره تمرین از سر گرفته می‌شود، دوباره و دوباره... کارگردان که راضی می‌شود، تمرین قطع می‌شود. بهناز نادری، دستیار کارگردان تذکر می‌دهد که امروز باید بین صحنه‌ها هم تمرین شود. اما قبل از آن صحنه تابوت باید تمرین شود. نوری‌شاد ترتیب ایستادن عروسک‌گردان‌ها را عوض می‌کند و تمرین صحنه تابوت آغاز می‌شود.

«تابوت را بیاورید». عروسک چمدان به‌دست که جلوتر از بقیه است این را می گوید و گروه تشییع‌کنندگان با تابوت سفیدی در دست وارد صحنه می‌شوند. موسیقی ریتمی وحشت آور دارد و صدای کلاغ‌ها با صدای عصای عروسکی نابینا، سالن را پر می‌کند. صحنه این بار با میزانسن کامل تکرار می شود.

صحنه تابوت چند بار تکرار می‌شود اما نه کارگردان را راضی می‌کند نه مدیر هنری را. همین می‌شود که حجازی‌فر از ردیف 6 صندلی‌های تماشاگران خود را روی سن می‌رساند و از نزدیک کار را زیر نظر می‌گیرد. نوری‌شاد مرتب درباره زوایای ایستادن و راه‌رفتن عروسک‌ها تذکر می‌دهد. حالا با پیشنهاد کارگردان به ریتم قدم‌ها و صدای عصای عروسک نابینا با موسیقی، سرفه هماهنگ عروسک‌ها هم اضافه می‌شود.

این صحنه بارها و بارها تکرار می‌شود تا عروسک‌گردان‌ها به هماهنگی کامل برسند. حالا کارگردان استراحت می‌دهد. عروسک‌ها در آغوش عروسک‌گردان‌ها روی سن می‌نشینند و لیوان چای است که با دست‌های عروسک‌ها به دهان عروسک‌گردان‌ها می‌رسد.

در این فاصله به سراغ هادی حجازی‌فر می‌روم، کارگردان جوانی که سابقه‌ای طولانی در نمایش عروسکی دارد. از او درباره تغییرات کار نسبت به اجرای جشنواره تئاتر عروسکی می‌پرسم و او می‌گوید: خیلی دوست داشتم کار را کمی تغییر بدهم اما با توجه به زمان کمی که تا اجرا داریم، ترجیح دادم به جای تغییرات بیشتر روی هماهنگی گروه کار کنیم تا اجرایی روان‌تر داشته باشیم. الان آنچه اهمیت دارد هماهنگی بیشتر بین عروسک‌گردان‌ها، بازیگرها، نور و موسیقی است. طبعا در حین اجرا تغییرات موردنظر را هم انجام می‌دهیم.

اما یکی از مشکلات گروه، تغییر یکی از بازیگران اصلی است. حجازی‌فر در این باره می‌گوید: قبل از جشنواره یکی از بازیگرهای اصلی را از دست دادیم که خودم مجبور شدم جای او بازی کنم. اما حالا با توجه به اینکه به عنوان کارگردان تمرکز بیشتری باید روی کار داشته باشم، ترجیح دادم که در این فاصله یک بازیگر را جایگزین کنم.

او اجرا در سالن اصلی تئاترشهر بعد از پایان جشنواره تئاتر عروسکی را یک موقعیت فوق‌العاده می‌داند و معتقد است اگر این اتفاق نمی‌افتاد همه تلاش گروه به هدر می‌رفت و دکور عظیمی که این کار داشت باید دور ریخته می‌شد. حجازی‌فر البته از فرصت کم برای اطلاع‌رسانی و تبلیغات گلایه دارد و امیدوار است که این موضوع روی استقبال از این کار تاثیر نگذارد.

کارگردان نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» می‌گوید: قطعا آنچه در این اجرا خواهید دید تمام ظرفیت این گروه نیست، چراکه هدف‌‌گذاری ما جشنواره بوده اما به هرحال امیدواریم تماشاگر از این نمایش لذت ببرد و تبلیغ کننده کار ما باشد.

حجازی‌فر که با نمایش «رومئو و ژولیت» عنوان بهترین کارگردانی جشنواره تئاتر عروسکی را در کارنامه دارد، درباره انتخاب متن «ملاقات بانوی سالخوره» عنوان می کند: به نظر من این متن، متن به‌روزی است که حرف جامعه را می‌زند. در حقیقت اینگونه نبود که اتفاقی این نمایشنامه را انتخاب کنم.

از او درباره انتقادهایی که در جشنواره تئاتر عروسکی مبنی بر اینکه این نمایش عروسکی نیست می پرسم که او توضیح می دهد: عده‌ای معتقد بودند این کار عروسکی نیست یا در نهایت 40 درصد عروسکی است اما خوشبختانه بزرگان عرصه نمایش عروسکی از این کار حمایت کردند. حتی خانم برومند به شدت از کار استقبال کرد و همین تایید بزرگان برای ما قوت قلب بود.

حجازی‌فر، اجرای عمومی یک کار عروسکی در سالن اصلی تئاترشهر آن هم بلافاصله بعد از جشنواره تئاتر عروسکی را یک اتفاق بزرگ می‌داند و ادامه می دهد: باید از خانم مقتدی رئیس مجموعه تئاترشهر تشکر کنم که از این کار حمایت کرد و در حالی که می‌توانست این وقت آزاد سالن اصلی را به کارهای دیگر اختصاص دهد، این وقت را به کار ما داد. این نشان دهنده احترام به جشنواره عروسکی و احترام به تلاش یک گروه 45 نفره از تحصیل‌کردگان تئاتر بود که حدود سه ماه وقت خود را برای این کار گذاشتند. شاید اگر شخص دیگری جای خانم مقتدی بود این اتفاق نمی‌افتاد و الان دکور ما پشت تئاترشهر درحال پوسیدن بود.

نازیلا نوری‌شاد، مدیر هنری نمایش «ملاقات بانوی سالخورده» نیز درباره تغییرات اجرای عمومی این نمایش نسبت به اجرای جشنواره می‌گوید: سعی کردیم در این فاصله کوتاه تغییراتی را در عروسک‌ها به وجود بیاوریم. همچنین به جای برخی آکسسوارها در صحنه هم از عروسک استفاده کرده‌ایم که این کار جذابیت نمایش را به عنوان یک نمایش عروسکی بالاتر می‌برد.

وی درباره عروسک‌های استفاده شده در این نمایش عنوان می کند: بخش عمده عروسک‌های این نمایش از نوع ماروت هستند یعنی بخشی از بدن انسان در قالب عروسک قرار دارد. بخشی نیز عروسک‌های تاپ تیبل هستند که توسط عروسک‌گردان‌های سیاه‌پوش گردانده می‌شوند.

نوری‌شاد معتقد است صرف حضور عروسک‌ها یک کار را عروسکی نمی‌کند و این جادوی فضای فانتزی است که مختص دنیای عروسکی است.

وی همچنین درباره متن فردریش دورنمات اظهار می کند: متن «ملاقات بانوی سالخورده» متن سختی بود که علاوه بر سنگین بودن، باید دراماتوژی عروسکی هم می‌شد. دنبال این بودیم که چه چیزهایی بار فانتزی کار را بالا می‌برد و در عین حال باید مراقب می‌بودیم که ایجاز صحنه‌ها به متن اصلی ضربه نزند و روایت دورنمات را مخدوش نکند.

نوری‌شاد امیدوار است با توجه به اینکه مضمون این نمایش با فضای امروز جامعه همخوانی دارد، مورد استقبال مخاطبان نیز قرار گیرد.

بهناز نادری، دستیار کارگردان هم درباره تمرینات این گروه می‌گوید: حدود 15 جلسه دورخوانی و حدود یک ماه و نیم تمرین مجزا برای گروه بازیگران و گروه عروسک‌گردان‌ها داشتیم. همچنین حدود 10 روز نیز کل گروه با هم تمرین کردند تا کار برای جشنواره آماده شود. بعد از پایان جشنواره و قطعی شدن اجرای عمومی هم تمرینات فشرده‌ای برای تغییرات مدنظر کارگردان برگزار کردیم تا هماهنگی‌ها بیشتر شود.

ساعت حدود 9:30 شب است و گروه که از ساعت 11 صبح مشغول تمرین بوده اند به شدت خسته هستند. اولین اجرای این نمایش روز سه‌شنبه 8 مهرماه برای خبرنگاران و عکاسان است و بعد با یک روز فاصله اجرای عمومی از پنجشنبه 10 مهرماه آغاز می‌شود تا یک اثر نمایشی تئاتر عروسکی 30 شب فرصت داشته باشد تا جذابیت‌های تئاتر عروسکی بزرگسال را به رخ تماشاگران بکشد.