بالاخره «طوفان» درست است یا «توفان»؟

طوفان آمد و تهران را شوکه کرد. تیتر روزنامه‌های روز سه‌شنبه همه به طوفان اختصاص داشتند اما توفان یا طوفان؟! «توپ و تشر توفان در تهران» (جوان. ۱۳/ ۳/ ۹۳)، «توفان ۲ کشته و ۳۰ مصدوم بر جای گذاشت» (صنعت. ۱۳/ ۳/ ۹۳)، «... و ناگهان طوفان» (آرمان. ۱۳/ ۳/ ۹۳) و «طوفان در پایتخت» (همشهری. ۱۳/ ۳/ ۹۳) تعدادی از تیترهایی هستند که در این‌باره در روزنامه‌ها نوشته شدند.

به گزارش ایسنا به نقل از شفقنا، دکتر علیرضا حسینی پاکدهی عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و مدرس شیوه نگارش فارسی در مطبوعات، به موضوع نوشتار متفاوت رسانه‎ها از واژه طوفان یا توفان پرداخته است که این گفتار در پی می‌آید:

«رویداد اخیر توجه بسیاری را به خود جلب کرد، واژه طوفان همین چند روز پیش در مرکز توجه ها بود و اینکه چرا روزنامه‌ها اینچنین متفاوت عمل کردند جای بررسی زیادی دارد.

دو واژه توفان و طوفان با تلفظی یکسان ریشه‌های متفاوتی دارند و به کار بردن آنها برای یک معنی کار غلطی است. همچنان که در لغت‌نامه معین هم به این موضوع اشاره شده است. واژه طوفان ریشه‌ای عبری و یونانی دارد و به زبان عربی وارد شده و با «ط» نوشته می‌شود. این واژه در زبان انگلیسی به صورت «Typhoon» نوشته می‌شود و به معنی حادثه‌ای طبیعی است، همراه با باد و باران که خرابی و خسارت به بار می‌آورد. در ترکیب‌هایی مانند طوفان نوح، طوفان کاترینا و طوفان تهران باید از واژه طوفان استفاده کنیم زیرا در غیر این صورت معنی واژه غلط خواهد شد.

از سوی دیگر واژه «توفان»، یک واژه فارسی است که از ترکیب کلمات توفیدن یا توپیدن ریشه گرفته است. این دو واژه که معنی یکسانی دارند به معنی داد زدن، غرش کردن و غران بودن هستند که کلمه «توفان» نیز از این ریشه‌ها نشات گرفته است و به کار بردن واژه توفان به معنی یک حادثه طبیعی همراه با باد و باران درست نیست و از نظر نگارشی غلط محسوب می‌شود.

«ط» یکی از راه‌های تشخیص واژه‌های عربی است. این موضوع که ما به اشتباه بسیاری از واژه‌های فارسی را با «ط» به کار می‌بریم یکی از موضوعاتی است که باید تصحیح شود اما در همه مواقع تغییر «ط» به «ت» واژه را تصحیح نمی‌کند. در کلمه‌هایی مانند بلیت، امپراتوری، اتو، اتاق و ... که واژه‌هایی با ریشه غیر عربی هستند و مستقیما از دیگر ریشه‌ها به فارسی وارد شده‌اند، این تصحیح باید انجام شود اما در کلمه‌ای مانند طوفان که ریشه‌ای عربی دارد، استفاده کردن از توفان درست نیست.

باید دقت کرد که برخی واژه‌های خاص که عربی نیستند نیز با «ط» نوشته می‌شوند که به دلیل خاص بودن آنها نمی‌توانیم تغییر در آنها ایجاد کنیم، واژه‌هایی مانند افلاطون و ارسطو به عنوان اسامی خاص از این دست هستند. کلماتی اینچنین از عبری به عربی راه یافته‌اند و سپس به زبان فارسی آمده‌اند ولی به دلیل خاص بودنشان تغییر در نگارش آنها لازم نیست.

فارسی‌زدگی زیاد از حد و بی‌دقتی روزنامه‌نگاران باعث شده تا این واژه‌ها که تلفظ یکسانی دارند و معنی متفاوت دارند به جای یکدیگر به کار بروند. همکاران ما در رسانه‌ها خیلی ساده و راحت از کنار موضوعاتی این‌چنینی می‌گذرند که باعث ایجاد بسیاری از مشکلات نگارشی است.

مطبوعات در تصحیح شیوه‌های نگارش فارسی تاثیر به‌سزایی دارند و روزنامه‌نگاران باید تلاش کنند تا در موارد اینچنینی دقت بیشتری به کار گیرند. برای تصحیح بسیاری از شیوه‌های غلط در نگارش باید رسانه‌های تاثیرگذار وارد عمل شوند و با گذاشتن کلاس‌های نگارش صحیح برای کارکنان خود این موضوع را مدیریت کنند.

ما گاهی فارسی‌بینی زیاد از حد داریم و گاهی فارسی‌بینی را نفی می‌کنیم. این نوع تعصب بی‌جا و افراط و تفریط در جامعه ایرانی و رسانه‌های ما باعث می‌شود که این دوگانگی‌ها و غلط‌ها اتفاق افتد. واقع‌بینی عملی و دوری از خودبینی یا غیربینی در زبان در جامعه ما دوای عملکرد درست در درست‌نویسی نگارش فارسی است که باید آن را رعایت کنیم.»