بايد تحمل انتقاد را، چه حق و چه ناحق، داشته باشيم/نقد1

گروه اجتماعی- در این روزها، مسئله‌ی نقد بسیار اهمیت پیدا کرده است. نظریه‌های مختلفی هم در این رابطه مطرح می‌شود. نظریه‌هایی که سطح برخی از آنها در حد حرف‌های درون تاکسی‌ست و البته برخی اما اندک از این صحبت‌ها، ارزشمند است و قابلیت الگو شدن دارند. اما سوال اینجاست وقتی ما دنبال الگویی برای مقوله‌ی نقد هستیم، چرا این الگو را از امام خمینی(ره) دریافت نکنیم؟ چرا که وی بنیان‌گذار این نظام بوده و یکی از قابل اعتناترین منابع ما برای پیدا کردن پاسخ به سوال فوق است.

به گزارش بولتن نیوز، وقتی به صحیفه‌ی امام(ره) سری زدیم، متوجه شدیم که در لابه‌لای فرمایشات ایشان، توصیه‌های مختلفی در خصوص امر انتقاد وجود دارد. خوب دیدیم که بخشی از مهمترین آنها را منتشر کرده و مبتنی بر مسائل روز، تحلیلی بر آنها داشته باشیم. یکی از جالب‌ترین بیانات امام خمینی(ره) در خصوص مقوله‌ی نقد دولت و رویکردی که باید دولت‌مردان در قبال آن اتخاذ کنند را در نامه‌ی زیر می‌توان دید:

بسم اللَّه الرحمن الرحيم

جناب آقاى دكتر ولايتى، وزير محترم امور خارجه.

من جنابعالى را فردى متدين و دلسوز انقلاب مى‏دانم. و شما و دوستانمان در وزارت امورخارجه بايد تحمل انتقاد را، چه حق و چه ناحق، داشته باشيم. جوّ باز سياسى ايران انقلابى، بى تجربگى بعضى از مسئولان، سبقت در رساندن سريع هر موضوعى به جامعه گرچه به ضرر مردم باشد، نه تنها كار وزارت امور خارجه را مشكل مى‏كند، كه در بعضى اوقات روى سياستهاى داخلى هم اثر نامطلوب مى‏گذارد. اينجانب به شما و تمامى خادمين به اسلام و ايران دعا مى‏كنم. اميدوارم چون گذشته در خدمتتان تنها خدا را منظور داريد. از خداوند متعال توفيق جنابعالى و ساير خدمتگزاران به اسلام را خواستارم. والسلام عليكم و رحمة اللَّه. 20/1/67

روح اللَّه الموسوى الخمينى «صحيفه امام، ج‏21، ص: 20»

همان‌طور که از متن نامه هم پیداست، در آن مقطع تاریخی نسبت به وزارت خارجه‌ی تحت وزارت آقای ولایتی انتقاداتی وارد شد که البته برخی از آنها تا جایی ناروا بود که حتی منافع ملی کشور را نیز به خطر می‌انداخت. اما می‌بینیم در این شرایط هم حضرت امام خمینی(ره) حرمت منتقدین را نگه داشته و شنیدن صحبت‌های آنها را لازم می‌دانند.

بدیهی‌ست اتخاذ چنین رویکردی که توأم با سعه‌ی صدر فراوان از سوی نیروهای دولتی و حکومتی‌ست، باید در رأس رویکردهای مدیران و مسئولین باشد. از سوی دیگر، هرگونه سخت‌گیری و کم‌طاقتی نسبت به مخالفین (چه برسد به منتقدین) خلاف مشی مشخص بنیان‌گذار جمهوری اسلامی‌ست و کسانی که طاقت شنیدن صدایی غیر از صدای خود را ندارند، نمی‌توانند خود را در مدار ایشان قلمداد کنند.

اما همه‌ی این‌ها بدان معنا نیست که چون دولت باید در قبال هرگونه صحبتی صبور باشد، دیگران به خودشان اجازه دهند نسبت به دولت و مدیران آن و یا سیاست‌های آن، بی‌مهری کرده و با نیش و کنایه و تهمت و ناسزا برخورد کنند. باید دقت کرد بین نقد و نفی تفاوت وجود دارد و نخبگان اجتماعی و مردم باید رعایت کنند که نقدشان را به سمت نفی نکشانند اما دولت و حکومت هم لازم است که حتی برخوردهای مبتنی بر نفی را نیز تحمل کنند. توجه شود که این مطالب، تنها منحصر به یک دولت خاص نیست و مربوط به همه‌ی کسانی‌ست که روزی سکان‌دار قوه‌‌ی مجریه بوده، هستند و یا خواهند شد.