پایان 100 سال قومیت گرایی کور ترکان جوان

به گزارش بولتن نیوز، ترکیه اخیراً شاهد تحولات بسیار شگرفی در عرصه مباحث قومی و قومیت گرایی است؛ پس از یک صد سال قومیت گرائی و ناسیونالیسم قومی که ترکان جوان در این کشور به راه انداختند اکنون کسانی که علم دار قومیت گرائی در دهه های گذشته بوده اند خودشان ضمن اعتراف به اشتباه بودن راهی که طی کرده اند مسیر جدیدی را برای خود گشوده اند و تلاش می کنند برای رهایی از اشتباهات گذشته خود راه چاره ای پیدا کنند.

اگر در گذشته ناسیونالیسم ابزاری برای کسب قدرت در ترکیه بود در حال حاضر سیاستمداران این کشور ضمن عبور از ناسیونالیسم قومی ایدئولوژی جدیدی تحت عنوان حقوق شهروندی را مبنای تفکرات و اقدامات خود قرار داده اند و سیاست و اقدامات خود را بر اساس آن تنظیم می کنند.
یاسین آکتای از اعضای بلند پایه ی حزب عدالت و توسعه، نژاد ترک را انکار کرد و گفت: « نژادی به نام ترک وجود ندارد و ترک ها یک نژاد سنتز شده هستند.» وی در پاسخ به سوالی با عنوان "آیا برای ساختن دولتی سوسیال به نظر شما له کردن ناسیونالیزم منسوب به اکثریت ترکیه صحیح است؟" گفت: « اگر تنها به ترکها توجه کنیم این موجب تجزیه ی ترکیه می شود و موجب طغیان دیگر گروه ها بر علیه دولت می شود. برای همین نیز باید ملتی نو بر اساس پیوند شهروندی بنا نهیم. وی سپس این سوال را مطرح کرد که ترک یعنی چه؟ به ما گفته اند که شما ترک هستی و از آسیای مرکزی آمده ای اما اجداد چند نفر از ما از آسیای مرکزی آمده است؟ ترک سنتزی از چند نژاد است ما نژادی به نام ترک نداریم. در ترکیه اگر اصالت چند نسل گذشته را بررسی کنیم اجداد آنان غیر ترک است.»
چنین گفتمانی در حال حاضر در میان اکثر احزاب و گروه های ترکیه وجود دارد و یکی از دلایل میدان داری کردها و حضور اردوغان در مناطق کردنشین و دیدار با بارزانی و همکاری با پ.ک.ک نیز این رویکرد می باشد. این تغییر رویکرد دلیل مستندی است که نشان می دهد راهی که یکصد سال پیش ترکان جوان آنرا پایه گذاری کردند و در مدت یک قرن اثرات و تبعات بسیار عمیقی در داخل ترکیه و کشورهای همسایه از نسل کشی ارامنه تا دخالت در تحریک قومی دیگر کشورها (از مناطق آذری نشین ایران تا سین کیانگ چین) بوجود آوردند مسیر اشتباهی بوده است.
از حیث عمق اشتباه، اقدام جدید سردمداران ترکیه قابل قیاس با فروپاشی اتحاد شوروی سابق و حتی عمیق تر از آن است. دلیل این امر هم آن است که کمونیسم پس از 70 سال به بن بست خورده و فرو پاشید اما قومیت گرائی و ناسیونالیسم ترکیه پس از یک صد سال به پایان کار خود رسیده است و از جهت گستردگی تخریب اعم از داخلی و منطقه ای بسیار مخرب تر از کمونیسم بوده است.
چشم انداز آتی ناسیونالیسم قومی ترک های جوان به اندازه ای مبهم و دردناک است که کمال قلیج دار اوغلو رهبر حزب جمهوری خواه خلق گفته است که "اگر روال فعلی ادامه پیدا کند تا صد سال دیگر نشانی از ملت ترک در ترکیه نمی ماند و هیچ کس در پاسخ به پرسش تو که هستی، نخواهد گفت من ترک هستم."

رشد شتابان حجاب و اسلامگرایی
یکی از مباحث مهم در عرصه تحولات سیاسی ترکیه اقبال احزاب و گروه ها به حجاب است. وقتی مروه کاواکچی برای اولین بار حجاب را در میان سیاستمداران و نمایندگان مجلس مطرح کرد همه احزاب علیه او شوریدند و او ناچار به استعفا از سمت نمایندگی مجلس شد. اکنون این روند کاملاً معکوس شده و احزاب در تلاش هستند برای کسب رای، زنان محجبه را در لیست خود قرار دهند. در سال 2013 حداقل چهار زن محجبه (سوده بيازيت کاچار، نورجان دالبوداک، گولاي سامانجيو گونول بکين شاهکولو بيک) در میان نمایندگان حزب حاکم ترکيه در مجلس حضور دارند و هفته گذشته حزب جمهوري خواه خلق ترکيه با گرايشات لائيسم براي نخستين بار در 90 سال گذشته در انتخابات شهرداري‌ها يک زن محجبه را به عنوان نامزد خود معرفي کرد و اين نخستين بار است که حزبی که بنيانگذار آن مصطفي کمال (آتا ترک) بوده رسماً يک زن محجبه را به عنوان نامزد انتخاباتي خود معرفي مي‌کند. مساله حجاب آن چنان در ترکیه مهم است که حزب ناسيوناليست حرکت ملي (دومين حزب مخالف ترکيه) به رهبري باغچه لي نيز از آزادي حجاب حمايت کرده و خواهان اعطاي آزادي هاي بيشتر به بانوان محجبه و رفع کامل منع حجاب شده است.
دیکتاتوری داخلی - تجاوزگری خارجی
از جمله مباحث موجود در جامعه ترکیه انتقاد از عملکرد دولت اردوغان در ابعاد داخلی و منطقه ای است؛ هم سیاستمداران و هم عموم مردم نظر خوبی نسبت به عملکرد اردوغان نداشته و به مناسبت های مختلف اقدام به تخطئه آن می کنند. برگزاری راهپیمایی اعتراض آمیز عمومی نسبت به رفتار اردوغان از جمله وقایع پرتکرار است که اخبار آن به وفور در رسانه های ترکیه پخش می گردد. سیاستمداران نیز در نشست های حزبی و خبری خود هر یک با ادبیات تند اقدام به تخطئه عملکرد اردوغان می نمایند. حسن جمال نویسنده و روزنامه نگار ترک با ابراز حملات شدید نسبت به اردوغان عنوان کرده است که رجب طیب اردوغان به مشکلی خطرناک برای ترکیه تبدیل شده است، مشکلی که هر روز بزرگتر می شود و مایه شرمساری مردم شده است. حسن جمال با اشاره به تخریب روابط ترکیه با کشورهای همسایه، ترکیه را کشوری توصیف کرد که با هیچ یک از همسایگانش تفاهم ندارد و نمی تواند نقشی تاثیرگذار و کارآمد در حل مشکلات خاورمیانه داشته باشد.
شرایط موجود به اندازه ای وخیم است که ادریس بال نماینده مردم کوتاهیه از حزب حاکم عدالت و توسعه در مجلس ترکیه در اعتراض به آنچه خود کامگی رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه خواند روز شنبه از این حزب کناره گیری کرد. در دوره 12 ساله حزب حاکم عدالت و توسعه این برای نخستین مرتبه است که یک نمانیده مجلس و عضو موثر حزب آشکارا به مخالفت با سیاستهای کمیته مرکزی حزب و دولت آنکارا برخاسته است.
صریح ترین اطهار نظر در این زمینه مربوط به کمال قلیج دار اوغلو رهبر حزب جمهوریخواه خلق ترکیه است که گفته است: اردوغان طی ۱۰ سال گذشته با اجرای سیاست فرقه گرایی و سیاست خارجی خود متکی بر مذهب گرایی, ترکیه را از دمکراسی دور کرده و در داخل به سوی دیکتاتوری و در خارج به سوی تجاوزگری پیش برده است.
بیشترین انتقادات به دولت اردوغان در عرصه سیاست خارجی است، رهبر حزب "جنبش مردمی" ترکیه با انتقاد از سیاست‌های خارجی کشورش، اردوغان را مسئول ایجاد تنش در رابطه با کشورهای منطقه بویژه مصر دانست و گفت: حمایت اردوغان از اخوان المسلمین باعث شده مردم ترکیه بار سنگینی را متحمل شوند. بدنبال این مداخلات بود که وزارت امور خارجه ترکیه مجبور شد اعلام کند که سفیر ترکیه در قاهره در پی تشدید اختلاف دیپلماتیک بر سر حمایت آنکارا از محمد مرسی رئیس جمهوری برکنار شده و به کشورش بازگشته است. برای ترمیم این وضعیت عبداالله گل در سفر به مناطق مرزی این کشور با سوریه ضمن عقب نشینی آشکار در گفت وگو با خبرنگاران ابراز امیدواری کرد، هرچه زودتر یک رژیم دمکراتیک در مصر روی کار آید و مشکلات اقتصادی مردم این کشور حل شود. این در حالی است که مقامات ترکیه تاکنون از محمد مرسی، رئیس جمهوری مخلوع این کشور حمایت کرده و خواستار آزادی وی و دیگر دستگیر شدگان اخوان المسلمین شده بودند.
سوریه بعنوان یکی از همسایگان ترکیه شاهد مداخلات شدید ترکیه و حمایت این کشور از گروههای تروریستی است. نتایج یک نظرسنجی از شهروندان ترکیه نشان می دهد که محبوبیت ترکیه در میان مردم منطقه به دلیل سیاستهای خصمانه آنکارا علیه سوریه و مصر بشدت کاهش یافته است. بر اساس این نظرسنجی که از سوی بنیاد پژوهش های اقتصادی و اجتماعی ترکیه انجام گرفته است ترکیه به دلیل حمایت از معارضان و تروریستها در سوریه و اعتراض به کودتای ارتش در مصر و کنار گذاشته شدن اخوان المسلمین در آن کشور، محبوبیتی را که در سالهای 2011 و 2012 در این دو کشور به دست آورده بود، در سال جاری میلادی از دست داده است. بر اساس این پژوهش، در سال 2011 محبوبیت ترکیه در بین مردم منطقه 78 درصد بود، اما این میزان در سال 2012 به 69 و در سال 2013 به 59 درصد کاهش یافته است.
محبوبیت ترکیه در سوریه و مصر کمتر از کشورهای دیگر منطقه است، بطوریکه 88 درصد سوری ها و 68 درصد مصری هایی که در این نظر سنجی شرکت کرده اند، معتقدند که ترکیه سیاست خصمانه ای در قبال کشورشان اتخاذ کرده است.
یکی از پر تنش ترین حوزه ها در سیاست خارجی ترکیه، عراق می باشد، اخیراً دولت  عراقی اسنادی را ارایه داده که نشان می دهد سرویس های اطلاعاتی ترکیه و عربستان با عراقی های فراری به ترکیه، در جهت حمایت مالی و آماده کردن تروریست ها برای عملیات تروریستی در داخل خاک عراق  همکاری دارند. این افراد که عراق، خواهان تحویل آنها به عراق است تحت تعقیب بوده، و روابط نزدیکی با سرویس های اطلاعاتی منطقه بویژه بندر بن سلطان رئیس اطلاعات عربستان دارند.
علاوه بر حمایت از تروریست ها، ترکیه قراردادهای انرژی با اقلیم کردستان عراق منعقد کرده و با نقض حاکمیت ملی عراق اقدام به ساخت خط لوله مستقل نفتی بین ترکیه و شمال عراق نموده است که در آستانه تکمیل است و احتمالاً ظرف یک ماه آینده راه اندازی خواهد شد. این اقدام ترکیه  و توافقات پنهانی با اربیل، تنش ها با دولت مرکزی بغداد را تشدید نموده و از چند روز پیش حریم هوایی شمال عراق به روی هواپیماهای شرکت های هوایی ترکیه بسته شده است.
نمایه واقعی عملکرد دستگاه خارجی ترکیه در مذاکرات و دیدار نمایندگان حزب اپوزیسیون"جمهوری خواه خلق" با وزیر امور خارجه ترکیه مشخص گردید. این نمایندگان برای ارزیابی عملکرد وزیر خارجه این کشور کارنامه ای را تدارک دیده بودند که بر روی آن نام برخی از کشورها نوشته شده و عملکرد سیاست خارجی ترکیه در قبال این کشورها با دادن نمره مورد ارزیابی قرار گرفته بود. براساس این ارزیابی کارنامه وزارت خارجه ترکیه به ترتیب زیر بوده است:
1.    سوریه                       4-
2.   ارمنستان، مصر، لیبی      0
3.  عراق و اتحادیه اروپا         1
4.  ایران، الجزایر و تونس        2
5.  آذربایجان                      4
با این ملاحظات بود که احمد داوداوغلو سفیرانی را که در کشورهای منطقه خاورمیانه فعالیت دارند به منظور مشورت و بررسی تحولات اخیر به ترکیه دعوت نمود و نشست مشترکی با آنها برگزار کرد و سیاست های ترکیه در منطقه خاورمیانه را مورد بررسی قرار داد. نتیجه این نشست آن شد که ترکیه پس از یک دوره سیاست خارجی تهاجمی توام با جنگ افروزی بار دیگر سیاست کلی "مشکلات صفر با همسایگان" را در دستور کار خود قرار داده و جایگزین نئوعثمانی نمود و تلاش گسترده ای را برای ترمیم اشتباهات چند سال اخیر به خرج می دهد. روزنامه الحیات با اشاره به وقوع تغییر در سیاست خارجی ترکیه و بحث‌های مطرح شده در این باره از قول منابع آگاه در ترکیه تصریح کرد که این تغییرات اخیر در سیاست خارجی ناشی از تصمیم‌ اخیر شورای امنیت ملی ترکیه است که در آن تأکید شده که این کشور باید به گذرگاه امن انرژی به جای پیگیری سیاست نو عثمانی و ائتلاف با گروه‌های اسلامی بازگردد. الحیات با بیان اینکه آنکارا در حال تغییر در شاخص‌های همکاری با کشورهای منطقه درباره قضایای خاورمیانه است آورده است که این تغییر ریشه در تصمیمات یک ماه قبل شورای امنیت ملی دارد که مقرر شده است ترکیه را به گذرگاه انرژی از منطقه به اتحادیه اروپا و شرق اروپا تبدیل نماید.
یکی از نتایج این روند پیگیری عادی سازی روابط  با ارمنستان است که زمینه ساز اختلاف میان این کشور با آذربایجان و عوامل قومی نیز شده است. اخیراً نشریات  ترکیه فاش کردند که داود اوغلو از سوئیس درخواست کرده است ارمنستان را متقاعد نماید تا دو منطقه از مناطق پیرامونی قره باغ را به آذربایجان برگرداند و بدین ترتیب به ترکیه این فرصت را بدهد تا توافقنامه عادی سازی روابط ارمنستان و ترکیه را به اجرا درآورد و همین دلیل نیز عاملی بوده است که موجب شده ارمنستان ترکیه را به اجلاس کشورهای عضو همکاری های اقتصادی دریای سیاه در ایروان دعوت نموده است.