نشانه هاي بارز عدم خبرگي در مذاكرات ژنو

مشکلات اخیر در توافق ایران با غرب در ژنو نشان از یک ضعف بزرگ دارد. این ضعف به ضعف ایجاد ارتباط از سوی ایرانی ها بر می گردد که در بسیاری از مذاکرات و توافقات در 200 سال اخیر تکرار شده است.در این نوشتار کوتاه به این موضوع گذری کوتاه صورت خواهد گرفت

مذاکره با فضای ذهنی خود/ همیشه در ابتدا برنده و بعد از مدتی احساس بازندگی

به نظر می رسد ما ایرانی ها در مذاکره با رقبا و دشمنان تنها به فضای ذهنی خود می اندیشیم و کاری برای ترجمه و کد گذاری درست آن صورت نمی دهیم. انجام هر مذاکره و ایجاد هر گونه ارتباط دارای فرآیندی است که در آن ابتدا  ذهنیتی در ارسال کننده پیام وجود دارد ، سپس باید فرد بتواند این تصویر ذهنی را به یک مورد عینی کد گذاری کرده تا گیرنده آن را بگیرد.سپس گیرنده می باید این کد و مفهوم عینی شده را دوباره به ذهن خود ترجمه کند. به نظر می رسد در اغلب مذاکرات ما زبان مشترک یعنی کد مشترک یا همان عینی سازی را به خوبی نمی شناسیم و نمی دانیم فرد مقابل چگونه از پیام ارسال شده ما استفاده خواهد کرد.برای همین همواره در این 200 سال ، بعد از هر توافق نامه ای اول خود را پیروز قلمداد کرده و بعد از مدتی که به قولی از داغی دور شده و سرد شده می فهمیم چه کلاهی بر سرمان رفته است

مذاکره بدون حقوق دان خبره

به نظر می رسد مشکل بزرگی که  ما در تبدیل فضا و ذهن خود به عین داریم همان مشکل حقوقی باشیم. شاید نمی دانیم بار کلمات ایجاد شده چیست و برای همین مذاکرات را با دقت کم امضاء کرده و طرف مقابل نیز با علم به این موضوع از جملات حقوقی استفاده می کند.

امروز حق با آمریکایی هاست و آنها به درستی می گویند که :

1- در متن توافق گفته شده است تحریم جدید هسته ای اعمال نخواهد شد و البته الان هم به درستی توافق را زیر پا نگذاشته اند.چون بهانه تحریم ها می تواند چیزی غیر از امر هسته ای باشد.کلمه هسته ای در متن توافق آمده است.

2- می گویند حق غنی سازی را به ایران نداده ایم و فقط گفته ایم در مورد درصد غنی سازی با ایران مشکل داریم و مبنای مذاکرات بعدی درصد غنی سازی بوده. حال ایران بی خود فکر می کند که این جمله به معنی به رسمیت شناختن حق غنی سازی است.چون غنی سازی می تواند صفر درصد هم باشد و صفر درصد هم مبنای مذاکرات بعدی باشد.

مذاکره بدون فرد خبره به زبان لاتین

به نظر می رسد مشکل بزرگ دیگر ایران در این مذاکرات نبودن فردی است که به طرور مادرزادی زبان لاتین بداند. ایرانی ها فکر می کنند اگر امثال آقای ظریف می توانند انگلیسی صحبت کنند پس با ظرایف زبان انگلیسی نیز آشنا هستند که البته اینگونه نیست . با چند سال زندگی کردن در یک کشور نمی توان با ظرایف آن زبان آشنا بود و همین می تواند منفذی برای کلاههای گشاد بر سر ما باشد که البته تا به حال و در تاریخ بوده.

مذاکره با خوش بینی

به نظر می رسد که هر گاه که ما با داشتن دو ضعف بزرگ بالا به طور خوش بینانه با دشمن حیله گر روبرو شده ایم کلاه گشاد را بر سر خود و ملت خود دیده و خریده ایم. باید همواره توجه داشت که دشمن دشمن است و ذاتش در کندن سود از پیکر ما و برای همین دلیلی برای خوش بینی وجود ندارد. هرگاه که در ایران گروهی که همواره به غرب خوش بین بوده و تمایل داشته اند با غرب مذاکره کرده اند  رد پایان زیان را به جان ملت ایران دیده و خریده اند.

مذاکره با شتاب / دولت منافع ملی را فدای گزارش 100 روزه کرد

اگر بخواهیم بگوییم که در مذاکرات خبرگی داشتیم، حقوق دان خبره داشتیم و زبان می دانستیم و جناب ظریف هم خبره ایست پس باید به این نکته قطعی برسیم که ایران و دولت ایران عجله داشته و سعی داشته حتما قبل از گزارش 100 روزه یک موفقیت بزرگ نشان دهد و این یعنی فدا کردن منافع ملی با عجله در خود بزرگ نمایی کاذب برای ملت.برای اینکه به ملت دستاورد نشان دهیم.البته می توان این مشکل را بر دیگران زیاده کرد. یعنی در این مذاکرات هم خبرگی نداشته ایم و هم عجله و این فاجعه است.

نتیجه گیری

نتایج مذاکرات ژنو تا به اینجا نشان از عدم خبرگی مذاکره کنندگان دارد. البته این برخلاف تبلیغات دولت و طرفداران ان است. با عرض تاسف باید این واقعیت را بازگو کرد که اعمال آمریکا و صحبتهای آنها با روح توافق ژنو تعارضی ندارد و این ما و مذاکره کنندگان ما هستند که با عدم خبرگی تصور ذهنی خود را از مذاکره از دیگران طلب می کنند. این ضعف بزرگ مذاکره کنندگان ماست که زبان نمی دانند و حقوق دان خبره ندارند و خش خیالانه به دشمن اعتماد دارند.بر ماست این مسائل را در آینده و مذاکرات آتی خود با دیگران مد نظر قرار دهیم و برای خوش خیالی و عدم خبرگی خود با تبلیغات برای ملت و دولت  خوش سادگی نخریم.

* عضو هيات علمي دانشگاه امام صادق و مدرس دانشگاههاي شهيد بهشتي ، علم و صنعت و تهران