معلولان و وظیفه اخلاقی و قانونی ما

گروه فرهنگ و هنر - معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بمناسبت 16 آذر روز جهانی معلولان طی یادداشتی به لزوم توجه به این قشر آسیب پذیر جامعه پرداخته است.

به گزارش بولتن نیوز، متن یادداشت دکتر محمدعلی نجفی بدین شرح است:

در قانون جامع حمایت از معلولان که به تاریخ ۱۶اردیبهشت۱۳۸۳ با امضای رییس وقت مجلس شورای اسلامی و یک‌ماه بعد با امضای سیدمحمد خاتمی، رییس‌جمهور وقت برای اجرا ابلاغ شده است، در چند ماده تکلیف‌هایی را برای مناسب‌سازی فضاهای عمومی برعهده سازمان و نهادهای دولتی قرار داده است. ماده ۲ این قانون، «کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی» را موظف کرده است تا «در طراحی، تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل نمایند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم نماید.» طبق ماده ۴ همین قانون «معلولان می‌توانند در استفاده از امکانات ورزشی، تفریحی، فرهنگی و وسایل حمل‌ونقل دولتی (مترو، هواپیما، قطار) از تسهیلات نیم‌بها بهره‌مند گردند.» تبصره این قانون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تربیت‌بدنی و شهرداری‌ها را موظف کرده است، کتابخانه‌ها، اماکن ورزشی، پارک‌ها و اماکن تفریحی خود را به نحوی احداث و تجهیز کنند که امکان بهره‌مندی معلولان فراهم شود. اگرچه در قانون نامی از سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برده نشده است و تکلیف روشنی جز تکلیف‌های عمومی همه سازمان‌ها و نهاد‌ها مانند استخدام و... برعهده این سازمان قرار داده نشده است، اما ما در سازمان هم وظیفه اخلاقی خود می‌دانیم که به مسایل و مشکلات معلولان توجه کنیم و هم حق معلولان می‌دانیم که از فرصت‌ها و امکانات موجود در حوزه فعالیت‌های سازمان بهره‌مند شوند. معلولان در اسناد بین‌المللی، قوانین جمهوری اسلامی ایران و توصیه‌های بزرگان دینی از حقوق برابر با دیگران برخوردارند، اما ممکن است به خاطر وضعیتی که دارند، امکان بهره‌برداری از حقوقشان را نداشته باشند.
وظیفه قانونی، اخلاقی و انسانی ماست که زمینه را برای برخورداری آنان از حقوقشان و بهره‌گیری از فرصت‌های برابر فراهم کنیم.
گردشگری معلولان در دنیا مقوله شناخته‌شده‌ای است. سازمان جهانی گردشگری، چند ماه پیش با صدور بیانیه‌ای خواستار توجه بیشتر کشورهای جهان به گردشگری معلولان شد.
در این بیانیه از کشورهای مختلف جهان خواسته شده بود با مبنا قراردادن کنوانسیون ۲۰۰۷ سازمان ملل‌متحد شرایط لازم را برای بازدید معلولان، از جاذبه‌های گردشگری با راه‌اندازی مسیرهای خاص، استفاده از اتومبیل ویژه حمل معلولان و ارایه امکانات خاص در فرودگاه‌ها، فراهم کنند تا این افراد نیز بتوانند مانند دیگر انسان‌ها از امکانات گردشگری بهره ببرند.
یکی از فعالیت‌های سازمان برای معلولان، مناسب‌سازی مراکز میراث فرهنگی، موزه‌ها و مراکز گردشگری است. همکاران من، آماده‌سازی موزه‌ها برای حضور کودکان و معلولان را در دستور کار خود قرار داده‌اند. ما برای مناسب‌سازی فضاهای فرهنگی باید از تجربه‌های جهانی هم استفاده کنیم. پیش از ما در برخی از کشور‌ها این توجه‌ها شروع و منجر به نتایجی شده است. باید تجربه‌های موفق آنان را مطالعه کنیم و ببینیم که چگونه می‌توانیم از آن استفاده کنیم. همه این فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌ها وقتی موثر خواهد بود که خود معلولان و نهادهای مرتبط با آنان در موضوع دخالت داشته باشند. شاید فراهم‌کردن زمینه حضور معلولان در این نوع تصمیم‌گیری‌ها مهم‌تر از اقدامات فیزیکی و نقطه شروع تحولات مهم‌تر و جدی‌تر در راستای احقاق حقوق معلولان باشد.

*دکتر محمدعلی نجفی؛ رییس میراث‌فرهنگی