کتابخوان داشتن از کتابخانه داشتن مهمتر است

گروه فرهنگ و هنر، دومین همایش کتابداران کتابخانه های روستایی غرب کشور روز گذشته با حضور جمعی از مسئولان پاوه و منطقه نوریاب و نمایندگان شورای کتاب کودک، انجمن حامی و انجمن ایزیرتو در شهر پاوه برگزار شد.

به گزارش بولتن نیوز از روابط عمومی همایش کتابداران کتابخانه های روستایی غرب کشور، این همایش که دوره نخست آن سال گذشته در ربط برگزار شده بود و در دومین دوره به معرفی کتابخانه روستایی نوریاب اختصاص داشت با سخنان محمدامین فارسی نماینده شورای فرهنگی نوریاب آغاز شد که پیام این همایش را یک «نه» محکم در برابر آسیب های اجتماعی و یک «بله» رسا به تقویت ریشه های فرهنگی ایران عنوان نمود.

در ادامه این همایش انور ولدبیگی مدیر کتابخانه نوریاب با تاکید بر این مسئله که کتابخانه نیاز امروز و فردای ماست، اظهار داشت: بی توجهی به کتاب و کتابخوانی بزرگترین معضل و دغدغه جامعه بشری است.

وی با ارائه گزارشی از وضعیت کتابخانه نوریاب گفت: در سال 1357 کتابخانه ای در روستای نوریاب دادیم که به خاطر تحولات تعطیل شد؛ در سال 1382 با هم اندیشی فعالان فرهنگی، یک کمیته فرهنگی تشکیل شد که به فعالیت های فرهنگی روستا متناسب با وضعیت موجود سامان بدهد.

ولد بیگی با بیان این مطلب افزود: تاسیس، تجهیز و راه اندازی کتابخانه هدف اصلی ما بود که در این راه پاره ای مشکلات وجود داشت، وگرچه خصوصا در مورد مکان که خوشبختانه ساختمان وزارت بهداشت در اختیار ما قرار گرفت و با حمایت های مادی و معنوی انجمن حامی در آبان ماه 1390 تاسیس و تجهیز گشت.

وی در ادامه اظهار داشت: این کتابخانه هم اکنون با بیش از 3000 جلد کتاب، دو میز مطالعه، چهار قفسه، ده عدد صندلی فعالیت می کند و سه روز در هفته در اختیار مراجعین است.

وی با اشاره به همکاری های شورای کتاب کودک گفت: در حوزه ساماندهی و رده بندی کتاب ها شورای کتاب کودک پابه پای کتابخانه با ما همراه بود و خانم اخوت نماینده این شورا کمک شایانی به ما کرد.

مدیر کتابخانه نوریاب درباره پیام دومین همایش کتابخانه های روستایی گفت: کشور ما تنه فرهنگی تنومندی دارد و تضمین امروز و فردای ما به مدیریت این تنه فرهنگی ارتباط دارد و ما باید عناصر فرهنگی را در جامعه نهادینه کنیم.

وی افزود: تحولات جهانی و منطقه ای آینده غیرقابل پیش بینی را فرا روی ما می گشاید لذا این همایش فراهم آوردن بستری مناسب برای تبادل فرهنگ هاست و امید است که از چنین راهی به سمت آینده روشن رهنمون شویم و در این راه توقع داریم همه دوستان دست یارای ما باشند.

در ادامه این همایش لامعی نماینده انجمن حامی درباره ضرورت های تشکیل کتابخانه های روستایی گفت: انجمن حمايت از توسعه فضاهاي آموزشي و فرهنگي (حامي) در حالي بوجود آمد كه ما ضرورت و نياز ساخت فضاهاي آموزشي را عموما در كشورمان و خصوصا« در مناطق محروم كاملا» احساس ميكرديم و معتقد بوديم كه سازندگي در كشورمان به همراهي و همدلي جمعي نياز دارد.

وی افزود: ما سعي كرديم تشكلي را بوجود آوريم كه كمكهاي معنوي و مادي علاقمندان را سازماندهي و جمع آوري كرده و با كارشناسي و نياز سنجي در مناطق محروم وجوه اهدايي مردم عزيزمان را صرف ساخت مدرسه در اين مناطق نمايد. انجمن را بخاطر اعتبار آن و شفاف تر كردن هر چه بيشتر فعاليتهايش به ثبت رسانديم كه بتوانيم پاسخگوي حاميان خود باشيم.

وی در خصوص اهداف این انجمن گفت: ساخت و توسعه فضاهاي آموزشي و فرهنگي كودكان و نوجوانان از طريق قبول هداياي اشخاص حقيقي و حقوقي، كمك به ساخت يا بازسازي و تكميل فضاهاي فرهنگي موجود در مناطق محروم، ساخت مراكز تربيت مربي، ساخت مدارس فني و حرفه اي در كنار مدارس و تلفيق كار و تحصيل در مدارس، ساخت و يا كمك به ساخت مراكز درماني در مناطق محروم از مهمترین اهداف انجمن است و ما در 12 سالی که انجمن فعالیت نموده توانسته ایم 40 کتابخانه را تجهیز کنیم.

لامعی با اشاره به فعالیت های انجمن حامی تصریح کرد: ما ادعا نداریم کارمان بدون اشکال بوده است اما امید داریم با نیروی بهتر و توانایی بیشتر به پیش برویم.

وی به کتاب و کتابخوانی در کشور اشاره نمود و گفت: سرانه مطالعه در کشور ما در روز فقط 6 دقیقه است در حالیکه این عدد آماری بیانگر پایین بودن سطح مطالعه در جامعه است؛ کشور ما بسیار پهناور است در این مملکت نیاز به همراهی کسانی داریم که برای فرهنگ برنامه ریزی کنند.

وی به ضرورت های تاسیس کتابخانه های روستایی اشاره نمود و گفت: کتابخانه های عمومی در هر روستا کمک به پرورش و رشد تفکر بچه های روستاست که نمی تواند در مدرسه اتفاق بیفتد زیرا بچه های ما با کتاب در مدرسه به صرف نمره آشنا می شوند اما آشنایی با خود کتاب جهت افزایش آگاهی و علاقه مندی به مطالعه فرآیند دیگری است که در مدرسه ایجاد نمی شود لذا کتابخانه های روستایی می توانند این انگیزه ها را ایجاد کنند و ما می خواهیم کتابخانه ها را به صورت یک مکان عمومی درآوریم.

نماینده انجمن حامی با تاکید بر اهمیت مطالعه برای دختران و زنان روستایی و کودکان و نوجوانان گفت: اهمیت این کتابخانه ها بعد از تاسیس به نقش کتابداران آنهاست که با مردم، زنان و کودکان و نوجوانان ارتباط مناسب برقرار کند؛ ما به نقش کلیدی کتابدار ایمان داریم.

وی خاطرنشان ساخت: انجمن حامی بر مبنای اعلام نیاز روستاها اقدام به همکاری با آنها می کند، برای ما مهم نیست که کتابخانه در مسجد، خانه بهداشت یا مدرسه باشد مهم این است که جوابگوی نیازهای مردم منطقه باشد. تلاش ما این است که کتاب های جذاب برای بچه های روستا بفرستیم زیرا الویت انجمن حامی اول کودک و بعد زنان است. کتاب های دانشگاهی مرحله بعدی کار ما را تشکیل می دهد.

وی با بیان این مسئله که انجمن حامی در اداره کتابخانه ها تاثیر مستقیم ندارد، گفت: آموزش کتابدار برای انجمن حامی بسیار مهم است زیرا اداره کتابخانه ها در دست کتابداران است و لذا لازم است تا کتابداران مورد آموزش قرار گیرند و متخصص تربیت شوند.

وی در خاتمه سخنانش تاکید کرد: هدف ما از راه اندازی کتابخانه های روستایی ارتقای فرهنگ عمومی است و ما از تجربیات همه مردم استفاده می کنیم.

در ادامه این برنامه فرزانه اخوت نماینده شورای کتاب کودک به بیان تجربه تاسیس کتابخانه های روستایی پرداخت و گفت: وقتی کتابخانه تاسیس می شود همه برای آن شور و شوق دارند ولی با افتتاح کتابخانه کار پایان نمی یابد بلکه تازه شروع می شود.

وی با بیان این مطلب افزود: از نظر من ایجاد انگیزه کتابخوانی بسیار مهم است و لذا الویت هایی که وجود دارد عبارتند از؛ 1/کتاب خوان(انگیزه قوی برای مطالعه)، 2/کتابدار آگاه، مسئول و کتابخوان، 3/کتاب خوب نه هر کتابی، 4/کتابخانه.

وی به نقش کلیدی کتابدار اشاره نمود و گفت: هر کتابخانه به یک کتابدار خوب نیازمند است و کتابدار خوب کتابداری است که تشنه بپروراند زیرا آدم تشنه آب را خواهد یافت؛ «آب کم جو تشنگی آور به دست/تا بجوشد آبت از بالا و پست»، «هرکجا درد است دوا آنجا رود/هرکجا کشتی است آب آنجا رود».

وی پس از بیان تجربیات خود از تاسیس کتابخانه های روستایی بر نقش انکار ناپذیر فرآیندهای مدرن در کتابداری و تجهیزات الکترونیک در کتابخانه ها اذعان داشت و نزدیک شدن به این فضا را دورنمای تاسیس کتابخانه های روستایی دانست.

در ادامه فیلم مستندی درباره «لقمان خالدی» پخش شد که بنا بر توضیحات فرزانه اخوت نخستین انگیزه های تاسیس کتابخانه های روستای منطقه را برای پیگیری های بعدی شورای کتاب کودک ایجاد نموده بود.

ناهید جباری نماینده شورای کتاب کودک در کارگاهی که درباره چگونگی تاسیس کتابخانه های روستایی(موانع و مشکلات و راهبردها) در دومین همایش کتابداران کتابخانه های روستایی غرب کشور برگزار شد گفت: در برابر سونامی های فرهنگی و اجتماعی مجهز نیستیم.

جباری با بیان اینکه «من فرزند 25 ساله شورای کتاب کودک هستم» گفت: ما در خدمت فرهنگ هستیم اما در جامعه ای که مناسبات انسانی در آن جای سوال بسیار دارد.

وی به استاندارهای مدارس ایران اشاره کرد و گفت: ما از استانداردهای مدارس ایران فاصله زیادی داریم اما باید پا را یک قدم فراتر بگذاریم ببینیم چه امکاناتی در دست ماست تا متناسب آنها برای استانداردسازی فرهنگی بکوشیم.

وی به فرآیند مدرن سازی جهانی اشاره کرد و گفت: دنیا دارد مدرن می شود و مطابق پژوهش های موجود دستاوردهای بشر در صدساله اخیر بسیار سریع بوده است کما اینکه ما مثل مادران و پدرانمان هستیم ولی بچه های ما اصلا مثل ما نیستند و اختلاف نسل ها الان به دو تا سه سال رسیده است.

نماینده شورای کتاب کودک با تاکید بر اینکه انسان مدرن در سونامی حوادث است اظهار داشت: بخشی از این حواث طبیعی و بخش دیگر آن انسانی است ولی ما در برابر این حوادث اصلا مجهز نیستیم، وقتی زلزله می آید بعد از ویرانی ها از ضعف خودمان آگاهی پیدا می کنیم حال باید از ضعف های فرهنگی هم در برابر زلزله های جهانی آگاه باشیم.

وی به تشریح شاخص های توسعه در سده های اخیر جهان پرداخت و با مقایسه آنها در کشور برخی مشکلات و موانع را چنین بازگو کرد: مشکل سیستم آموزشی ما در معلم محور بودن و کتاب درسی محور بودن است. حال باید برای تاسیس کتابخانه های روستایی همه مسائل را سنجید و از موانع پیش رو فاصله گرفت؛ این امر خصوصا در کتابخانه های عمومی و درباره کودکان و نوجوانان صادق است و باید برنامه ریزی های کلان بر روی این گروه سنی خاص متمرکز شد.

در کارگاه چگونگی تاسیس کتابخانه های روستایی ناهید جباری به طور جامع به پرسش های توسعه فرهنگی در کشور از طریق تاسیس کتابخانه های روستایی پاسخ گفت.

در بخش دوم همایش کتابخانه های روستایی که بعد از ظهر روز گذشته برگزار شد دکتر حسینی استاد دانشگاه، در کارگاه چگونگی مشارکت اقشار مختلف در فعالیت های کتابخانه ای به آسیب شناسی و طرح مسائل مختلف در این حوزه پرداخت و گفت: عنوان این کارگاه «راهنمای جذب مادران (والدین) و کودکان به خواندن» است و در آن درباره ایجاد مهارت های خواندن صحبت می کنیم.

وی با بیان این مطلب افزود: اینکه چگونه زیرساخت های مطالعه را ایجاد کنیم نکته مهمی است و اینکه زنان چگونه جذب خواندن شوند، حال پرسش اصلی این است که کتابداران چه باید بکنند که افراد را جذب مطالعه و کتاب خواندن کنند.

دکتر حسینی با تشریح نموداری گوناگون به بیان اهمیت مطالعه پرداخت و گفت: خواندن به طور ساده یک رفتار است و باید از دوره جنینی آغاز شود زیرا تربیت کودک حاصل رشد محیطی و رشد ژنتیک است، رشد مغز کودک با محیط و ژنتیک است که هر دو باهم برآن تاثیر می گذارند.

وی پس از ارائه نمودارهایی که شفافگر موضوع مورد بحث او بود خاطرنشان ساخت: توجه به مطالعه مادران نخستین گام در ایجاد انگیزش مطالعه در کودک است و حرکتی پیشرو به سمت آینده هر فرد و آینده جمعی جامعه.

در بخش پایانی همایش میزگردی با حضور دکتر حسینی، یوسف حسن زاده و دکتر رسولی با موضوع «چرا در ایران مطالعه نمی شود» برگزار شد.

در این میزگرد دکتر رسولی با بیان این موضوع که هیچ داده ای در ایران وجود ندارد که به ما بگوید در ایران چقدر مطالعه می شود؟ گفت:روش های خاصی برای سنجش این موضوع در ایران وجود دارد، در برخی از کشورها حتی خواندن پیامک هم جزء مطالعه است و در برخی کشورها مطالعه کتب مذهبی هم در آمارها محاسبه می گردد.

وی افزود: نشر کتاب در ایران بسیار پایین است و به همین اندازه آمار مطالعه نیز پایین است، نخستین عاملی که در میزان مطالعه افراد مهم است عادت به مطالعه است و مهمترین مرحله شکل گیری عادت ها دوره کودکی است.

وی در ادامه به بحث الگوگیری ها افراد اشاره کرد و گفت: مهمترین دوره این اتفاق هم دوران کودکی است و ایجاد الگوها باید توسط والدین باشد زیرا تا مادامی که کسی کتاب نخواند نباید چنین انتظاری را از فرزندش داشته باشد.

وی اذعان داشت: باید کودکان بیاموزند که مطالعه خوب است اگرچه مسئله مهمی که وجود دارد توجه خانواده ها به مطالعه است اما الان در سبد کالای خانواده کتاب جایگاهی ندارد، هیچ وقت نکوشیده ایم با کودکانمان درس یا کتاب بخوانیم اجازه تجربه کتاب خواندن و عادت به آن بسیار مهم است لیکن ما اجازه این تجربه را به کودکمان نداده ایم.

وی به بحث ساختار نظام آموزشی اشاره نمود و تصریح کرد: واقعیت این است که نظام آموزشی ما اصلا توجهی به مطالعه کتاب غیردرسی ندارد و لذا باید این مسائل آسیب شناسی شوند.

در ادامه این میزگرد یوسف حسن زاده با تاکید بر اینکه «همه چیز مان باید به همه چیز مان بیاید» به آسیب شناسی همه حوزه های فرهنگ پرداخت و گفت: ما باید بر اساس واقعیت های جامعه حرکت کنیم، باید با حوصله پیش برویم و نگذاریم انگیزه هایمان خاموش شود.

حسن زاده با اشاره به کم رغبتی مردم نسبت به همه حوزه های فرهنگ اعم از میراث فرهنگی تا مطالعه و کتاب و کتابخوانی سیکل آسیبمندی را ترسیم نمود که لاجرم باید برای بهبود همه ابعاد آن کوشید.

دکتر حسینی نیز در خاتمه این میزگرد با اشاره به ارزش ها و لایه های آن در جامعه به بیان مناسبت های آن در فضای کتابخوانی و انگیزش مطالعه پرداخت.

در خاتمه دومین همایش کتابداران کتابخانه های روستایی غرب کشور، حسینی دبیر این برنامه به بیان روند این دوره از همایش پرداخت و در بخش پایانی از کتابداران برتر کتابخانه های روستایی غرب کشور تقدیر و تجلیل به عمل آمد.