ایران، روند توسعۀ برنامۀ هسته ای خود را کُندتر می کند

گروه بین الملل - گر چه ایران و جامعه بین المللی هفته گذشته در مذاکرات ژنو نتوانستند به موفقیتی دستیابند، ایران روند پیشرفت برنامه هسته ای خود را در تحولی که می تواند نوعی نمایش حسن نیت تلقی شود کُندتر کرد، تا نشان دهد که برای رسیدن به یک توافق هسته ای جدی و به مبتنی آن پایبند است.

به گزارش بولتن نیوز، باربارا اسلاوین با ذکر این مقدمه در المانیتور نوشت: روی هم رفته، تعهد ایران به همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی و کاهش سرعت در برنامه هسته ای این کشور به طور کلی می تواند توافق هفته آینده در ژنو را تسهیل کند.

بنا بر آخرین گزارش سه ماهۀ آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) ، ایران از ماه اوت تاکنون، تنها چهاردستگاه سانتریفیوژ ابتدایی را به تاسیسات اصلی غنی سازی اورانیوم خود در نطنز اضافه کرده و تعداد آنها را در مجموع به 15،240 دستگاه رسانده که از این تعداد تنها 10000 سانتریفیوژ آن فعال هستند. این در حالیست که ایران در گزارش دوره قبلی آژانس از ماه مه تا اوت ، بیش از 1،800 سانتریفیوژ جدید در تاسیسات نطنز نصب کرده بود.

ایرانی ها به غنی سازی اورانیوم ادامه دادند و در حال حاضر ذخایری بالغ بر 7،000 کیلوگرم اورانیوم غنی شدۀ تا 5 درصد U-235 در اختیار دارند. اما به گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی ذخایر اورانیوم 20 ٪درصدی این کشور- که پیشاپیش به درجه تسلیحاتی نزدیک شده - به خاطر احتمال غنی سازی بیشتر همچنان به صورت یک مشکل باقی مانده است. ایران تنها 10 کیلوگرم به ذخایر 196 کیلوگرمی پیشین خود افزوده ، ذخایری که پیش از این هم نگرانی شدیدی در جامعۀ بین المللی را ایجاد کرده بود. البته این مقدار، هنوز هم به سطح" خط قرمز" اسرائیل یعنی 240 کیلوگرم نرسیده ، میزانی که به گفتۀ اسرائیل در صورت فرآوری بیشتر ، برای ساختن یک سلاح هسته ای کافی خواهد بود .

این گزارش دربرهۀ زمانی بسیار حساسی منتشر شده ، زیرا قرار است هفته آینده در ژنو مذاکرات بین ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد به اضافه آلمان( 1+5) بار دیگر از سر گرفته شود و طی آن توافقنامه ای مورد بحث و بررسی قرار گیرد که ممکن است بخش عمده ای از برنامه هسته ای ایران را متوقف کند و حتی بخشی از آن ممکن است در ازای لغو بعضی تحریم ها وادار به تنزل درجه در غنی سازی گردد.

دولت اوباما تلاش می کند تا سنای آمریکا را متقاعد سازد که تصویب تحریم های بیشتر را فعلا و در جریان مذاکرات متوقف کند و گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی ، قطعا به این امر کمک زیادی خواهد کرد.

گری سامور، یکی از مقامات ارشد گسترش سلاح های هسته ای سابق و از افراد پر نفوذ دولت اوباما ، روز پنجشنبه به ال مانیتور گفت : " من شخصا معتقدم که اکنون زمان مناسبی برای تصویب تحریم های جدید نیست البته در صورتیکه ایرانیان ، هفته آینده توافقی را در ژنو امضا کنند. سامور ، با توجه به گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی اتمی و رفتار دیپلمات های ایرانی در ژنو ، گفت: "من فکر می کنم ایرانیان به شدت تلاش می کنند تا راهی برای رسیدن به یک توافق معقول پیدا کنند زیرا آنها با جدیت به دنبال خلاص شدن از بند تحریم ها هستند. ."

سامور، مدیر اجرایی پژوهشی در مرکز بلفر در دانشکدۀ علوم و امور بین الملل دانشگاه هاروارد ، به تازگی رئیس سازمان اتحاد علیه ایران هسته ای شده که به شدت بر اعمال تحریم های سخت علیه ایران تاکید دارد. سامور می گوید مطمئن نیست که آیت الله علی خامنه ای ، رهبر معظم ایران ، محدودیت های لازم در برنامه هسته ای ایران برای رسیدن به توافق نهایی را به سادگی بپذیرد .
سامورگفت: " بدیهی است ، آنها می خواهند تا حد امکان امتیاز کمتری بدهند و تا جائیکه امکان دارد گزینه های خود را باز نگه دارند ."

او هنوز هم ، توافق موقت روی میز ژنو را به عنوان " چیزی به مراتب بهتر از آنچه که سال گذشته تلاش می کردیم به دست آوریم" ستایش می کند. این یکی از هر دو طرف طرحی به مراتب بلند پروازانه تر است [ هم از نظر میزان محدودیت هایی که از ایران خواسته شده و هم از نطر میزان تسهیل در تحریم ها.]. این توافق گامی مثبت رو به جلوست، اما اینکه آیا شرایطی برای توافق نهایی ایجاد می کند یا خیر؛ هنوز چندان روشن نیست. "

سایر کارشناسان هسته ای نیز نسبت به گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی واکنش مثبتی نشان داده اند .

کالین کاهل، دستیار معاون وزیر دفاع سابق دربرخورد با ایران به ال مانیتور گفت:" ایرانیان تاکنون دو سیگنال تازه ارسال کرده اند که جدیت آنها را نشان می دهد. "

کاهل گفت ، سیگنال اول روشی بود که ایرانیان از زمان روی کار آمدن رئیس جمهور حسن روحانی در گفتگو با 1+5 اتخاذ کردند. دومی هم این است که "آنها برنامه هسته ای خود را کاهش داده اند تا کاری نکنند که بیش از حد تحریک آمیز باشد. "
کاهل روز چهارشنبه ، 13نوامبر ، در حضور کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان گفت که به موجب پیشنهادی که آخر هفته گذشته در ژنو به ایران داده شده ، ایران می تواند 10،000 سانتریفیوژ فعال فعلی را تعمیرکند ، اما اجازۀ نصب سانتریفیوژ های جدید را ندارد. ایران همچنین باید غنی سازی 20 درصدی را به حال تعلیق درآورد ، ذخایر موجود خود را به یک فرمی خوش خیم تبدیل کند، سطح رشد ذخایر اورانیوم کمتر غنی شدۀ خود را محدود کند ، برای بازرسان خارجی دسترسی بیشتر برای نظارت فراهم کند و ساخت ساز تجهیزات تولید سوخت برای راکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف کند .

در عوض ، ایران با لغو بعضی تحریم ها می تواند به حدود 6 میلیارد دلار از دارایی های خود دسترسی پیدا کند، از جمله دسترسی به حدود 3 میلیارد دلار ارز خارجی معتبری که در حال حاضر در بانک های کشورهایی مسدود شده که همچنان وارد کنندۀ نفت ایران هستند.

اما آنچه هنوز نامعلوم باقی مانده، موضوع " حق" مسلم ایران برای غنی سازی است که همواره به آن استناد می کند و اینکه در صورت تعلیق یا توقف کامل برنامه هسته ای ایران تکلیف این" حق" چه می شود؟

موضوع حساس دیگر، مسألۀ تاسیسات راکتور اراک است، که نگرانی خاصی ایجاد کرده ، زیرا این تاسیسات می تواند پلوتونیوم ، یعنی یکی دیگر از سوخت هایی را تولید کند که کاربری بالقوۀ تسلیحاتی و تولید بمب دارد.

راکتور ، که قرار بود اوایل سال آینده وارد خط تولید شود ، اکنون تکمیل آن برای پایان سال 2014 برنامه ریزی شده است . طبق آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی ، ایران بجز 10 موردی که قبلا تایید شده، تولید هیچ نوع مجموعۀ سوختی دیگری را برای این راکتور تکمیل نکرده است ... " البته ایرانیان " در مسیر تولید مجموعۀ دیگری از این نوع سوخت ها " قرار دارند و به آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته اند که قرار است یک مجموعۀ 140سوختی دیگر را طبق برنامه، تا ماه اوت آینده تکمیل کنند.

این گزارش حاکیست آژانس از این راکتور دیدن کرده و متوجه شده که " با اینکه مخزن و مجرای این راکتور به لوله های خنک کننده و تعدیل کننده متصل شده ، اما سایر اجزای بزرگ و اصلی آن مانند تجهیزات اتاق کنترل ، دستگاه سوخت گیری مجدد و پمپ های خنک کنندۀ راکتور ، هنوز نصب نشده است. "

در حالی که ایران با ارائه آخرین اطلاعات طراحی این راکتور ، آنگونه که از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته شده موافقت نکرده ، اما اوایل این هفته یعنی (11 نوامبر) " چارچوبی برای همکاری " با آژانس را امضا کرده که آژانس بین المللی انرژی اتمی آن را "گامی مهم رو به جلو " توصیف می کند. این توافقنامه" دسترسی مدیریت شده ای "را به معدن اورانیوم و کارخانه تولید آب سنگین در اراک فراهم می سازد و همچنین ایران را متعهد می کند تا در مورد هر برنامۀ دیگری برای ساخت راکتورهای جدید هسته ای ، آژانس بین المللی انرژی اتمی را به موقع مطلع سازد. البته این کار امکانی برای دسترسی به سایت نظامی پارچین فراهم نمی کند، سایتی که گفته می شود ایران در گذشته در آن سرگرم بعضی تحقیقات مرتبط با سلاح های هسته ای بوده است. در این گزارش همچنین آمده که قرار است آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران در 11 دسامبر در وین دیدار کرده و به بحث در مورد این توافقنامه بپردازند.
رویهم رفته، کاهش سرعت در برنامه و وعده های جدید همکاری با آژانس می تواند به پیشرفت مذاکرات هفته آینده در ژنو کمک کند.

مارک هیبس ، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی ، به مانیتور گفت:
" صرف نظر از تلاش ها برای جدا نگاه داشتن این دو موضوع از یکدیگر ، آنها مدام در یکدیگر تنیده می شوند."

لینک کپی شد

گزارش خطا