از عزای امام حسین، فقط بازارش را دیده‌اید؟ آنهم بازار مکاره‌اش را؟

گروه فرهنگی - مقدسات دینی. شاید هیچ چیز در دنیا به اندازه‌ی مقدسات دینی ادیان مختلف، برای پیروان آنها و مردم دنیا، به عنوان خط قرمز محسوب نشود. تا جایی که حتی دین مبین اسلام نیز با اینکه به حق، خود را کامل‌ترین دین دنیا معرفی کرده و همه را به پیروی از خود تشویق می‌کند، با این حال احترام به عقاید سایر ادیان و فرق مذهبی را به مسلمانان توصیه کرده و ایشان را از هر نوع توهین، حتی توهین ضمنی به مقدسات دینی سایر مردم منع نموده است.

به گزارش بولتن نیوز، حال، در این شرایط وقتی عده‌ای مغرض قصد این را دارند که به اصل دین مردم هجمه وارد کرده تا آنها را نسبت به عقاید‌شان سست کنند، بجای اینکه اصل دین را بزنند، مسائل پیرامونی آنرا به چالش می‌کشند تا کم‌کم با مه‌آلود کردن فضا، بتوانند به نیت اصلی‌شان برسند. روشی که متأسفانه در مورد دین اسلام و در کشور ما نیز انجام شده و حتی بعد از انقلاب هم شاهد آن بوده‌ایم. گذشته از دوران سیاه مطبوعات در زمان اصلاحات، در سال‌های اخیر نیز هرچند وقت یکبار شاهد موردهای کمرنگ و پررنگ این مقوله هستیم. مثال نزدیکش هم می‌شود مقاله‌ی روزنامه‌ی بهار که به طور پررنگ به این مسئله دامن زد. مثال کمرنگش هم می‌شود ده‌ها مقاله که در نشریات عموما اصلاح‌طلب کار شده و یکی از آنها، مقاله‌ای تحت عنوان «بازار پر رونق عزاداری محرم» است که در تاریخ 12 آبان، توسط روزنامه‌ی شرق منتشر شد:

« ... فروشنده تند و تند دکمه‌های ماشین‌حساب را فشار می‌دهد و به پسر جوانی که انگشت‌هایش پر از انگشتر عقیق است می‌گوید حسابش چیزی حدود یک‌میلیون‌و200‌هزارتومان می‌شود. با تعجب به فروشنده و بسته‌های بزرگ پرهای رنگی نگاه می‌کنم. فروشنده باهوش‌تر از آن است که معنی نگاهم را نفهمد و با لبخند می‌گوید: ایشان از آن دسته مشتری‌های عاشق اهل‌بیت است که هر سال می‌آید و از هر چیزی مرغوب‌ترینش را برای هیاتش می‌خرد و در ذکر مشخصات پرهای مرغوب ادامه می‌دهد: پرهای بلند‌تر و پرپشت‌تر و بدون هیچ‌گونه آسیب و شکستگی پرزهای نرم، مرغوب‌ترین پرهای فروشگاه هستند و بسته‌های ده‌تایی آن 300‌هزارتومان قیمت دارد. پرها که به پر طاووس شهرت دارند از آفریقای‌جنوبی، سوریه و لبنان به کشور وارد می‌شوند و گویا چون تجارت این پرها تنها در انحصار همین چند کشور است، حسابی هم تجارت پرسودی دارد ... »

و یا در بخش دیگری از این مقاله می‌خوانیم: « ... اما بازار اقلام خوراکی عزاداری در چه وضعیتی است؟ حسینی با آگهی فروش گوسفند زنده در بیشتر سایت‌های فضای مجازی نظرم را جلب می‌کند. به گفته او قیمت گوسفند زنده نسبت به محرم سال گذشته تغییری نداشته است و هر کیلوگرم گوسفند قربانی با قیمتی معادل 10 تا 13‌هزارتومان به فروش می‌رسد. البته او نیز مانند بیشتر فروشندگان اقلام خوراکی تاکید می‌کند این ثبات قیمت تنها به روزهای ابتدایی و پیش از شروع ماه محرم بستگی دارد و با افزایش تقاضا امکان دارد نرخ‌ها اندکی گران‌تر شود. این فروشنده در ادامه می‌گوید در روزهای عادی سال دو تا سه گوسفند در روز می‌فروشد اما در ماه محرم و صفر تعداد سفارش‌هایش به 50 تا 60 گوسفند در روز هم می‌رسد. گویا تقلب رایج بازار گوسفندفروشان هم دستکاری باسکول وزن‌گیری و خوراندن آب‌نمک به حیوان است تا آب بیشتری بخورد و سنگین‌تر شود ... »

ببینید، وقتی می‌گوییم این‌ها از آن دست نمونه‌های کمرنگ حمله به حواشی دین به منظور زدن اصل دین است، یعنی اینکه وقتی شما مقاله را می‌خوانید، در ظاهر امر چیز خاصی نمی‌بینید. همانطور که در مقاله‌ی مذکور شاید در نگاه اول چیز خاصی به ذهن نرسد و فکر ‌کنیم که مقاله‌ایست در باب اقتصاد عزاداری. اما مشکل وقتی شروع می‌شود که تأثیرات ناخودآگاه چنین مطالبی را بررسی کنید.

اینجاست که دقیقا خطر اصلی چهره می‌نمایاند و متوجه می‌شویم که چنین مطالبی، مانند فیلم و سریال‌ها بوده و به علت تأثیرگذاری بر روی ناخودآگاه مخاطب، خطرشان خیلی بیشتر از مقالاتی مثل مقاله‌ی روزنامه‌ی بهار است که مستقیم عمل می‌کنند. زیرا بعد از خواندن آنها، تنها چهره‌ی سیاهی که در پشت مقاله نهفته، به یاد انسان می‌ماند. سایر موضوعات به فراموشی سپرده می‌شود. مثلا در مورد همین مقاله، تأثیری که بر ناخودآگاه مخاطب می‌گذارد این است که تصور یک بازار مکاره‌ی پر جنب و جوش اما به نام دین و عزاداری در ذهن مخاطب باقی گذاشته اما اصل عزاداری و مناسک آن فراموش می‌شود.

حالا باید از کسانی که قلم‌شان را اینگونه به کار می‌برند و یا اجازه‌ی نشر چنین مطالبی را به خودشان می‌دهند پرسید که آیا عزاداری سالار شهیدان، فقط همین موضوع بازار را دارد که ارزش پرداختن پیدا کرده؟ آیا شما فقط یاد گرفته‌اید که در مورد محرم و صفر، به آن بخش انحرافاتش بپردازید؟ آیا این واقعه‌ی عظیم، هیچ چیز دیگری ندارد که بخواهد شما را جذب خودش کند تا در مورد آن قلم‌فرسایی کنید. هرچند بعید می‌دانیم که نیت خیری پشت چنین پرداخت‌های انتقادی باشد، اما اگر هم باشد، وقتی انتقاد جواب می‌دهد که در کنارش یک فعالیت ایجابی هم باشد. وقتی شما فقط دست به نقد مسائل پیرامونی عزاداری امام حسین(ع) می‌زنید و هیچ توصیه‌ی عملی جانشینی ندارید، چطور توقع دارید که نقدتان موثر بیافتد و مخاطب، با حسن ظن به شما بنگرد؟

اینکه ما بیاییم و بدون کمترین کار ایجابی، در یک نگاه انتقادی از عزاداری‌های مردم در محرم و صفر، فقط وجه بازارش را پررنگ کنیم، تازه آنهم با نگاه یک طرفه‌ای که از آن، یک بازار مکاره نشان داده و وجه کاسب‌کارانه‌ی افراد دخیل در این موضوع را به رخ می‌کشد، به جز نابلدی و یا خدای نکرده سوء نیت چه چیز دگیری می‌تواند باشد؟ در حالی که ده‌ها موضوع اساسی در حوزه‌ی عاشورا وجود دارد که هنوز به آن پرداخته نشده است. مثلا هنوز هم که هنوز است، بررسی یاران امام حسین(ع) و دلایل اعتقادی، روانشناختی و جامعه‌شناختی چرخش آنها به سمت امام حسین(ع)، آنگونه که باید مورد تحلیل قرار نگرفته است و چه خوب است پیش از هر کاری، به این مقولات پرداخته شود.

در هر صورت، هیچ‌وقت و هیچ‌کجا، با این به ظاهر نقدها و در اصل، زدن شاخ و برگ دین‌داری، اصل آن زیر سوال نمی‌رود. زیرا از یک طرف، اعتقاد مردم ما بسیار قوی‌تر از آن است که با این بادها بلرزد و از سوی دیگر، خود خداوند مراقب دینش‌ است. فقط این وسط ما باید حواس‌مان را جمع کنیم که یا در زمین شیطان بازی نکنیم و یا خدای نکرده، با سوء نیت، به محاربه با خدا نرویم. بالا بردن دقت و بصیرت و خالص کردن نیت، از آن جمله ابزارهایی‌ست که می‌تواند ما را از شر چنین خطراتی دور بسازد. ان‌شاءالله