توصیه هایی برای سلامت جنسی مردان

سرطان پروستات شایعترین سرطان مردان است و پس از سرطان ریه شایعترین سرطانی است که مردها بعلت آن فوت می کنند. رشد سرطان پروستات در اکثر موارد بطئی است. هر قدر سرطان پروستات زودتر تشخیص داده شود درمان آن موثرتر خواهد بود. متاسفانه در ایران اکثر مردان مبتلا به سرطان پروستات در مراحل پیشرفته بیماری تشخیص داده می شوند.

علائم سرطان پروستات همان علائم بزرگی خوش خیم پروستات هستند ولی چون سرطان پروستات به ناحیه ستون فقرات دست انداری می کند، یکی از علائم آن می تواند درد در ناحیه کمر و ستون فقرات باشد. چون سرطان پروستات در مراحل ابتدائی هیچگونه علامتی ندارد، بنابراین تشخیص آن در مراحل ابتدائی که بهتر درمان می شود، خیلی مشکل است، مگر اینکه بیمار جهت چک آپ خود مراجعه کند. یک عده عوامل خطر آفرین هستند که سبب می شوند شانس ابتلا یک مرد به سرطان پروستات بیشتر شود.

• سن. در سیاه پوستان بالای 40 سال و در سفید پوستان بالای 50 سال خطر سرطان پروستات افزایش می یابد.

• سابقه فامیلی. مهمترین فاکتور خطر آفرین است. اگر برادر و یا پدر شما مبتلا به سرطان پروستات بوده است شانس گرفتاری شما به این بیماری 2 برابر افراد عادی است.

• نژاد. سیاه پوستان تقریبا 2 برابر سفید پوستان به این بیماری مبتلا می شوند.

• رژیم غذائی. رژیم غذائی کم فیبر، پر چرب و گوشت قرمز خطر ابتلا به سرطان پروستات را زیاد می کنند.

• بعد از 40 سالگی نسبت به آزمایش سرطان پروستات اقدام کنید.

• رژیم غذائی سالم داشته باشید. بررسیها نشان داده اند که خوردن غذای پر چرب خطر سرطان پروستات را افزایش می دهد. از طرف دیگر، مواد عذائی پر فیبر، میوه، سویا و گوجه فرنگی پخته شده خطر ابتلا به سرطان پروستات را کم می کنند.

• مواظب وزن خود باشید. چاقی خطر تعدادی از سرطانها از جمله سرطان پروستات را زیاد می کند.

• بطور مرتب ورزش کنید.

• سیگار نکشید

• با پزشک خود در مورد سایر اقدامات پیشگیری کننده مشورت کنید.

دکتر محمد رضا صفری نژاد – استاد دانشگاه، رئیس انجمن علمی سلامت خانواده ایران

بزرگی خوش خیم پروستات، شایع ترین بیماری مردان مسن یکی از شایعترین بیماریها در مردان مسن همین بزرگی خوش خیم پروستات است. علت آن این است که پروستات با افزایش سن بزرگ می شود. در حدود 50 درصد مردان 60-50 ساله و 90 درصد مردان 80-70 ساله دارای علائم بزرگی خوش خیم پروستات هستند. بزرگ شدن پروستات بعلت انسداد مجرای ادرار سبب ایجاد مشکل در تخلیه مثانه می شود.

• تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار کردن بخصوص شبها

• برای شروع به ادرار کردن نیاز به زمان است و مثانه با زور زدن خالی می شود

• عدم تخلیه کامل مثانه

• آمدن قطره قطره ادرار پس از خاتمه ادرار کردن

• جریان ادرار ضعیف و باریک

از آنجائی که علائم فوق الذکر می توانند در سایر بیماری ها از جمله سرطان پروستات نیز دیده شوند، بنابراین مردانی که دارای علائم فوق هستند لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنند. علائم بزرگی خوش خیم پروستات متغیر هستند و از آنجائی که با افزایش سن پروستات بزرگتر می شود، بنابراین علائم نیز بدتر می شوند.

اگر بزرگی خوش خیم پروستات درمان نشود می تواند سبب عفونت مثانه و کلیه ها و آسیب به عملکرد مثانه و کلیه ها شود. گاها بیمار بعلت بزرگی خوش خیم پروستات دچار نارسائی کلیه می شود. رابطه ای ما بین بزرگی خوش خیم پروستات و تعداد دفعات روابط زناشوئی وجود ندارد.

• سن. از سن 40 سالگی به بعد بزرگ شدن پروستات شروع می شود.

• سابقه فامیلی. اگر پدر و برادر شما مبتلا به بزرگی خوش خیم پروستات بودند، امکان اینکه شما نیز مبتلا شوید بیشتر است.

• بعضی حالات پزشکی مثل چاقی مرد را مستعد ابتلا به بزرگی خوش خیم پروستات می کند. از هر 10 مرد یک نفر به پروستات دردناک دچار می شود

از هر نفر 10 مردی که دچار التهاب پروستات هستند، یکی از آنها مبتلا به پروستات دردناک است. این بیماران همیشه در ناحیه پروستات درد احساس می کنند. متاسفانه علت این بیماری هنوز مشخص نشده است. برای افتراق سه نوع التهاب پروستات فوق الذکر تجربه و اطلاعات بالینی زیادی لازم است.

• درد و ناراحتی در ناحیه غده پروستات

• درد و ناراحتی در ناحیه بیضه ها و مجرای ادرار

• مشکل در ادرار کردن

التهاب پروستات یک بیماری است که دوره درمان طولانی دارد و معمولا ریشه کن نمی شود. بنابراین مردها باید سعی کنند که به این بیماری مبتلا نشوند. التهاب پروستات هر قدر زودتر و در مراحل ابتدائی تشخیص داده شود، بهتر درمان می شود.

مواردی که خطر ابتلا به التهاب پروستات در مردان را زیاد می کنند:

• عفونت مثانه

• بزرگی خوش خیم پروستات

• ابتلا به بیماریهای آمیزشی مثل سوزاک و کلامیدیا

• رابطه جنسی خارج از خانواده و داشتن شرکای جنسی متعدد

• خوردن غذاهای تند مثل فلفل

• آسیب به قسمت تحتانی لگن مثل افرادیکه دوچرخه سواری حرفه ای می کنند

التهاب پروستات

التهاب پروستات ممکن است علت عفونی داشته باشد. شایعترین مشکل پروستات در مردان زیر 50 سال همین التهاب پروستات است. حدود 50 درصد مردان در دوره ای از زندگی خود تحت درمان التهاب پروستات قرار می گیرند. التهاب پروستات دارای سه نوع اصلی است:

• التهاب پروستات عفونی

• التهاب پروستات غیر عفونی

• پروستات دردناک

خود التهاب پروستات عفونی به دوسته بزرگ تقسیم می شود: حاد و مزمن. از هر نفر 10 مردی که دچار التهاب پروستات هستند، یکی از آنها مبتلا به التهاب پروستات عفونی است. علائم التهاب پروستات عفونی حاد، شدید بوده و معمولا لازم است بیمار در بیمارستان بستری شود.

• تب و لرز

• درد عضلانی

• خستگی

• درد در قسمت تحتانی کمر

• درد و سوزش هنگام ادرار کردن

اغلب بعلت عفونت و التهاب پروستات خیلی بزرگ شده و مانع تخلیه مثانه می شود و بیمار نمی تواند ادرار کند. نکته مهم در احتباس ادراری ناشی از التهاب پروستات عفونی حاد این است که به هیچ وجه نباید از طریق مجرا برای بیمار جهت خالی کردن مثانه سوند زد، چون خطر وارد شدن عفونت به خون وجود دارد. مثانه این بیماران باید از طریق شکم و توسط متخصص خالی شود.

از هر نفر 10 مردی که دچار التهاب پروستات هستند، شش نفر آنها مبتلا به التهاب پروستات غیر عفونی است. اگر چه علت آن مشخص نیست ولی التهاب علت عفونی ندارد و ناشی از میکروب ها نمی باشد. یک عده علت آن را واکنش به ادرار و یا مواد محتوی ادرار می دانند. به عنوان مثال تعدادی از مردانی که مبتلا به آلرژی و آسم هستند، مبتلا به التهاب پروستات غیر عفونی می شوند.

• احساس درد و ناراحتی در ناحیه بیضه ها، مجرای ادرار، قسمت تحتانی شکم و پشت.

• ترشح مجرا بخصوص در هنگام اجابت مزاج

• وجود خون در مایع منی

• کاهش تعداد اسپرم

• مشکلات جنسی

• تکرر ادرار

اگر شما نمی دانید که پروستات چیست و کار آن کدام است، ناراحت نباشید چون شما تنها نیستید. بسیاری از مردان نمی دانند که پروستات کجا قرار دارد و کار آن چیست. پروستات در گردن مثانه قرار دارد و مجرای ادرار پس از شروع از گردن مثانه از وسط پروستات عبور می کند. بنابراین هر گونه مشکل در پروستات ممکن است جریان ادرار را تحت تاثیر قرار دهد.

کار اصلی پروستات در مردان ترشح مایع منی می باشد. حدود 60 درصد حجم مایع منی توسط پروستات ترشح می شود. پروستات در هنگام بلوغ مقداری بزرگ می شود. ولی بعد از آن ثابت می ماند تا سن 40 سالگی که بطور پیشرونده شروع به بزرگ شدن می کند و در بسیاری از مردان با افزایش سن پروستات بیشتر بزرگ می شود، طوری که از هر 3 نفر مرد یکی از آنها در طول زندگی، پروستات خود را عمل می کنند. پروستات بیماری های زیادی دارد ولی آنچه که از نظر سلامت مردان در اولویت است، سه بیماری پروستات به شرح زیر می باشد:

• التهاب پروستات

• بزرگی خوش خیم پروستات

• سرطان پروستات

با افزایش سن یک عده تغییراتی در بدن مرد حادث می شوند که وی را مستعد ابتلا به اختلالات جنسی می کنند. با افزایش سن، تصلب شرائین زیاد می شود، احتمال داشتن فشار خون بالا می رود و احتمال استفاده کردن از داروهای مختلف زیاد می شود. ولی مهمترین اتفاقی که می افتد، یائسگی مردانه است که در جامعه ما تقریبا ناشناخته است. مردان نیز مثل خانم ها می توانند یائسه شوند.

یائسگی در مردان همراه با کاهش شدید هورمون های مردانه است که سبب ایجاد مشکلات زیاد در مردان از جمله کاهش میل جنسی، پوکی استخوان، لاغر و ضعیف شدن عضلات، اختلال حافظه و غیره می شود.

توصیه می شود که مردان بالای 50 سال از نظر حادث شدن احتمالی یائسگی مورد بررسی قرار گیرند. چون تشخیص و درمان یائسگی مردان، در بالا بردن کیفیت زندگی آنها نقش بسزائی دارد.

• عفونت کلامیدیائی. در بعضی از جوامع شایعترین بیماری آمیزشی است. سی درصد خانم هائی که مبتلا به این بیماری شده و درمان نمی شوند، سرانجام نازا می شوند. این عفونت می تواند سبب ناباروری در مردان نیز شود. متاسفانه سه چهارم خانم های مبتلا و نصف مردان مبتلا به این عفونت فاقد علائم هستند. اگر علامتی هم وجود داشته باشد معمولا 3-1 هفته پس از وارد شدن این باکتری به بدن ایجاد می شوند. در مردان علائم عبارتند از یک ترشح سفید رنگ از مجرای ادرار و احساس سوزش در هنگام ادرار کردن. این بیماری به راحتی قابل تشخیص و درمان است.

• سوزاک. آن یکی از شایعترین بیماری آمیزشی در دنیا است. اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود به راحتی قابل درمان است. اگر این بیماری درمان نشود می تواند منجر به ناباروری شده و به سایر نقاط بدن نیز منتشر شود. علائم 30-2 روز پس از تماس جنسی با فرد آلوده ظاهر می شوند. علائم عبارتند از ترشح زرد رنگ از مجرا به همراه سوزش هنگام ادرار کردن. اگر میکروب عامل سوزاک وارد چشم شود، می تواند منجر به کوری گردد.

• سیفیلیس. آن یک بیماری آمیزشی جدی است. علامت اصلی عبارت از ایجاد یک زخم پوستی در آلت تناسلی یا داخل دهان می باشد که 5-1 هفته باقی می ماند. از این زخم ها مایعی ترشح می شود که بشدت آلوده کننده است. بدنبال آن تب، بثورات جلدی و علائم شبیه به آنفلوآنزا در مرد ظاهر می شود. اگر این بیماری به موقع تشخیص و درمان نشود می تواند منجر به آسیب به مغز، قلب، نخاع شوکی و حتی مرگ گردد.

• تبخال تناسلی. عامل آن یک ویروس است و علائم ظرف یک هفته پس از آلوده شدن به ویروس ایجاد می شوند. این بیماری ابتدا با خارش و سوزش و درد شدید در ناحیه آلوده شروع می شود و پس از چند روز تاول های ریز در محل آلوده ظاهر می شوند. برای تشخیص باید یک نمونه از ضایعه را به آزمایشگاه ارسال کرد. این تاولها در تمامی قسمتهای دستگاه تناسلی و سایر نقاط بدن از جمله حفره داخل دهان. می توانند ایجاد شوند و خیلی دردناک هستند. متاسفانه این بیماری درمان قطعی ندارد و ویروس آن در بدن باقی می ماند. افرادی که هیچ نوع ضایعه پوستی ندارند ولی آلوده به ویروس این بیماری هستند،‌ می توانند این بیماری را منتقل کنند. از خصوصیت این بیماری عود آن است.

• زگیل تناسلی. عامل این بیماری نیز ویروس است و درمان قطعی ندارد، ولی خطرناکتر از بیماری تبخال تناسلی است. ویروس این بیماری عامل بسیاری از سرطان های دستگاه تناسلی خانم ها از جمله سرطان دهانه رحم و عامل سرطان آلت تناسلی در مردان است. همانطور که از اسم این بیماری بر می آید، ضایعات آن بصورت زگیل است که می تواند در تمامی قسمت های دستگاه تناسلی، اطراف دهان و حتی داخل حلق ایجاد شود. این بیماری واکسن بسیار موثر دارد که امروزه در بسیاری از کشورها واکسیناسیون بر علیه این بیماری در برنامه واکسیناسیون کشوری گنجانده شده است.

• ایدز. ویروس عامل بیماری ایدز را تقریبا می توان در تمامی مایعات بدن از جمله منی، ترشحات واژن، خون، بزاق، شیر و حتی اشک پیدا کرد. ایدز مراحل نهائی آلوده شدن به ویروس HIV می باشد. این بیماری بالقوه کشنده است، ولی اگر در مراحل ابتدائی تشخیص داده شود، می توان به مقدار زیادی از پیشرفت آن به طرف بیماری ایدز جلوگیری کرد.

تنها راه قطعی جلوگیری از بیماری های آمیزشی، اجتناب از رابطه جنسی خارج از خانواده است. ولی آن یک راه حل عملی برای تمامی افراد نیست. استفاده از کاندوم لاتکس به مقدار زیادی از ابتلا به بیماریهای آمیزشی جلوگیری می کند، ولی آنرا صفر نمی کند. بیماری های آمیزشی خطر بالقوه برای سلامت مردانامروزه در تمامی جوامع از جمله جامعه ما رابطه جنسی ناسالم و بیماری های آمیزشی یک خطر بالقوه برای سلامت مردان محسوب می شود. منتها تفاوت عمده ما بین جامعه ما و اروپا و آمریکا در این است که در غرب بعلت اطلاع رسانی گسترده و اقدامات بهداشتی موارد جدید بیماری ایدز بشدت کاهش پیدا کرده و نزدیک صفر شده است و این در صورتی است که میزان شیوع بیماری های آمیزشی از جمله ایدز در آسیا و آفریقا بشدت رو به فزونی است.

بیماری های آمیزشی از طریق رابطه جنسی حتی تماس جلدی قابل انتقال هستند. هر قدر تعداد شرکای جنسی بیشتر باشد، خطر ابتلا به بیماریهای آمیزشی بیشتر است. بیش از 20 نوع بیماری آمیزشی وجود دارند. متاسفانه بسیاری از بیماریهای آمیزشی در ابتدا فاقد علامت هستند و این سبب انتشار بیماری می گردد.

با اینکه روابط زناشوئی از اهمیت بسیار زیادی در استحکام خانواده برخوردار است، ولی بعلت تابو بودن آن در جامعه ما مغفول افتاده و در عوض انبوه تبلیغات و اطلاعات ماهواره ای و رسانه ای نادرست جای آموزش های صحیح را گرفته اند. اگر ما اطلاعات و آموزش های صحیح و همگانی را در اختیار مردم قرار ندهیم آنها برای کسب این آموزش ها و اطلاعات به منابع نامعتبر روی آورده و جامعه و حانواده ها از این نظر متضرر خواهند شد. یکی از علائم بسیار مهم در مردان، اختلال نعوظ است. برای اینکه یک مرد بتواند نعوظ کافی بدست آورد باید دارای عروق و جریان خون مناسب باشد. مردی که بعلت دیابت، افزایش چربی خون و علل دیگر دچار گرفتگی عروق و آسیب به جریان خون می شود، دچار اختلال نعوظ خواهد شد.

رگی که به آلت تناسلی خون می رساند دارای قطر یک میلیمتر است، ولی رگی که به قلب خون می رساند قطر حدود 6-5 میلی متر دارد. بنابراین ابتدا جریان خون آلت مختل شده و اختلال نعوظ ایجاد می شود و بدنبال آن در چند سال آینده عروق قلب مسدود شده و مرد سکته می کند. 

امروزه توصیه می کنند که هر مردی که دچار اختلال نعوظ می شود بهتر است از نظر وجود احتمالی بیماری عروق قلب نیز بررسی شود. شاید ممکن است برای یک مرد داشتن اختلال نعوظ مهم نباشد، ولی باید بداند که این بیماری ممکن است نشان از وجود یک بیماری مهم قلبی باشد.

حدود 10 درصد تمام مردان و 25 درصد مردان بالای 60 سال دارای اختلال نعوظ هستند. در 70 درصد موارد علت اختلال نعوظ یک بیماری است که قابل درمان می باشد. تصلب عروق، افزایش فشارخون، دیابت، سیگار کشیدن، آسب به نخاع، بیماری های پروستات از جمله جراحی آن و مصرف بیش از 200 نوع دارو از علل ایجاد کننده اختلال نعوظ هستند. اختلال نعوظ ممکن است منشا اضطراب و افسردگی داشته باشد. مردانی که مبتلا به اختلال نعوظ هستند، اغلب در خود احساس عدم کفایت، و اطمینان خاطر اندک می کنند.