با سياسي شدن هنرمند موافق نيستم

در پايان مصاحبه هم مدادي را سمت من مي‌گيرد و مي‌گويد: مگر ساز من با قلم شما چه فرقي دارد؟ شما مي‌تواني با قلمت فحاشي و هتاكي كني، هم مي‌تواني چيزهاي خوب بنويسي. ساز من هم همين طور است، با آن هم مي‌توان موسيقي نازل و افتضاح اجرا كرد و هم موسيقي ارزشمند و فاخر؛ اما چرا همان فرصتي كه در اختيار قلم قرار مي‌دهند در اختيار ساز هم قرار داده نمي‌شود؟

استاد کم​کم وارد 66 سالگي شده​ايد.

ممنونم از لطف شما بالاخره شصت و شش سالگي را هم ديديم.

(كمي مكث و لبخند) از 15 سالگي موسيقي كار كردم و تار زدم. رياضياتم خوب نيست، حساب كنيد ببينيد چند سال مي‌شود.

بله يك عمر است كه موسيقي كار كرده‌ام.

شما خودتان در اين مملكت زندگي مي‌كنيد و مي‌دانيد مشكلات از بخش بالايي نيست، منظورم اين است كه مشكل وزير، معاون وزير يا حتي مركز استان هم نيست. وقتي اختيار برگزاري كنسرت‌ها مي‌افتد دست يك شهرستان، كار به اينجا مي‌رسد؛ چون در شهرستان‌ها افراد نظرگاه شخصي پيدا مي‌كنند و با همين نظرگاه‌ها هم جلوي برگزاري يك برنامه را مي‌گيرند حالا اين نظرگاه شخصي به چه صورت به‌وجود مي‌آيد نمي‌دانيم! ممكن است كار يك هنرمند را دوست نداشته‌باشند يا از قيافه او خوششان نيايد، يا اين‌كه شخص ديگري براي برگزار نشدن كنسرت ازجايي به آنها فشار بياورد و در نهايت جلوي برگزاري يك برنامه هنري كه در چارچوب تعاريف جامعه هم است، گرفته شود؛ اما در هر صورت ما حتي متوجه نمي‌شويم كه اصلا اين فشارها از كجا و سمت چه كسي اعمال شده‌است.

پيش ‌ترها وقتي قرار بود در شهرستاني كنسرتي برگزار شود، اداره كل ارشاد استان به وزارت ارشاد در تهران نامه مي‌نوشت و موافقت‌ها انجام مي‌شد و بعد هم كار اجرا مي‌شد؛ اما در حال حاضر يك سري اختياراتي به شهرستان‌ها و استان‌ها داده شده كه نگاه‌هاي سليقه‌اي و فردي را بر عرصه فرهنگ و هنر حاكم كرده است.

من اجراهايي را در استان مازندران داشتم. در شهر ساري كه مركز استان است تمام افراد از جمله استاندار، مدير كل ارشاد و مسئول اماكن مشكلي با اجراي ما نداشتند و كنسرتمان بخوبي برگزار شد. آن وقت در شهرستان كوچكي مثل بابلسر كه جمعيتي در حد 250 هزار نفر دارد يكباره چنين اتفاقاتي رخ مي‌دهد. اين مشكلات البته در بسياري از شهرستان‌ها وجود دارد مثلا به هيچ عنوان نمي‌توان در بابل كنسرت برگزار كرد، چرا؟ چون يكي از عواملي كه بابل را اداره مي‌كند، اعلام كرده تا زماني كه من هستم به هيچ عنوان در اين شهر كنسرتي برگزار نخواهد شد، بنابراين اهالي موسيقي از روي بابل مي‌پرند و به شهر بعدي مي‌روند. به نظر مي‌رسد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي راهكاري براي حل اين مشكلات ندارد.

شاه‌آبادي، معاون وزيرارشاد ظاهرا گفته بود كه پيگيري مي‌كند، اما در يك برنامه تلويزيوني گفت كنسرت لطفي اصلا مجوز نگرفته بوده كه لغو شود. مساله اينجاست كه مگر به ما يك‌روزه مجوز مي‌دهند؟ بايد سالن را بگيريم و قرارداد اجاره سالن را بنويسيم، پيش پرداخت هزينه سالن را هم بپذيريم. بعد قرارداد سالن را بفرستيم و مراحل اخذ مجوز سپري شود. ما در همين مرحله بوديم. در اين مدت به ما اعلام نكردند كه مجوز نمي‌دهند و مدام گفتند مجوز را مي‌دهيم، اما يك هفته قبل از برگزاري كنسرت گفتند مجوز نمي‌دهيم! چرا تا قبل ازكنسرت من هيچ مشكلي در بابلسر نبود و حالا مشكل شرعي يافتند. يك بام و دو هوا نمي‌شود.

چنين اتفاقاتي برنامه‌هاي يك گروه را به هم مي‌ريزد و لطمه‌هاي زيادي به كار مي‌زند، چون گروه‌ها در اين مرحله تمرين كرده اند و براي اجرا هزينه‌هايي هم داده‌اند؛ اما آخرش هيچ... در اين ميان يك سوال باقي مي‌ماند و آن هم اين است كه چرا در شرايطي كه مدام از حمايت موسيقي فاخر حرف زده مي‌شود، چنين مشكلاتي وجود دارد؟ و چرا من به‌عنوان يكي از كساني كه در مسير موسيقي فاخر و اعتلاي آن كار كرده و مي‌كنم بايد با چنين مشكلاتي روبه‌رو شوم؟ البته ظاهرا شاه‌آبادي گفته بود كه آيين‌نامه‌اي براي يكسان‌سازي عملكرد استان‌ها براي برگزاري كنسرت‌ها تهيه مي‌كند تا كمتر شاهد بروز چنين اتفاقاتي باشيم. اميدوارم اين اتفاق بيفتد، چون هر چه باشد حل اين مشكل بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است، چون اين وزارتخانه مسئول و قيم برگزاري برنامه‌هاي هنري در سراسر كشور است و بايد از حقوق هنرمندان دفاع كند. واقعا اگر اين وزارتخانه نتواند از حقوق صنفي ما هنرمندان دفاع كند بايد به چه كسي رجوع كنيم؟ بنابراين بهتر است تدابيري بينديشند و جلوي ادامه اين وضع را بگيرند.

اگر قانوني نگاه كنيم نه. چون قانون در كتابچه‌اي تصويب شده است و تكليف و چارچوب آن مشخص است. به طور مثال مي‌گويند ما مي‌توانيم همه جاي ايران آب بخريم و بخوريم و هيچ‌كس نمي‌تواند بگويد نمي‌توان در يك شهر آب خريد و خورد؛ پس قوانين مملكت هرچه هست براي تمام شهروندان ايراني است. بنابراين اگر برگزاري كنسرت موسيقي قانوني است بايد همه جاي كشور با آن يكسان رفتار شود، ما قانوني نداريم كه شامل حال يك استان شود و استان ديگري را در بر نگيرد. البته از نظر فرهنگي در پاره‌اي موارد حرفشان درست است و به ايشان حق مي‌دهم، اما اين حرف تابع قانون نيست، بلكه تابع سليقه شخصي است؛ اما درست اين است كه قانون در همه‌جا حكمفرما باشد. در اين شرايط جاي قانون كجاست؟ نقش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي چه خواهد بود؟

بگذاريد يك چيزي را به‌صراحت به وزارت ارشاد بگويم؛ اگر فعاليت در عرصه موسيقي غيرقانوني است بفرمايند ما برويم دنبال كسب و كار ديگري. يك كاغذ بنويسند و بخشنامه كنند كه فعاليت موسيقي انجام نشود ما هم ديگر كار نمي‌كنيم، اما به اين سياست يك بام و دو هوا ادامه ندهند.

براي من خيلي جالب است كه آقاي خواجه اميري به عنوان نماينده موسيقي پاپ در مصاحبه تلويزيوني در برنامه گردونه مي‌گويند كه تاكنون 300 كنسرت برگزار كرده‌اند. اين را هم بگذاريد كنارش كه طبق آمارهايي كه برج ميلاد تهران منتشر كرده 80 درصد كنسرت‌هايي كه طي سال در اين مكان برگزار مي‌شود، موسيقي پاپ است. آن وقت ما به عنوان يك موسسه فرهنگي و هنري جدي با داشتن سه گروه كه هفت سال است براي آنها زحمت مي‌كشيم، ديگر نمي‌توانيم سالي يك كنسرتمان را هم برگزار كنيم. هميشه مي‌گويم يكي بيايد براي ما توضيح دهد اينجا چه خبر است؟

اگر سياست كشور بر پايه حمايت و حفظ موسيقي بالنده و به قول رئيس‌جمهور موسيقي فاخر است، فكر مي‌كنم ما در ايران در چارچوب همين موسيقي فاخر هستيم و نبايد با مشكلاتي چون لغو كنسرت و طولاني شدن مجوز روبه‌رو شويم.

خب همه جاي دنيا همين است. موسيقي پاپ مصرفي است و مردم گرايش بيشتري به آن دارند. اما در اين همه جاي دنيايي كه گفتم دولت‌ها شرايط ويژه‌اي را براي پيشرفت موسيقي ملي فراهم مي‌كنند. دولت ما هم بايد همان‌طور كه براي حفظ بناهاي تاريخي به عنوان ميراث فرهنگي يك ملت سرمايه‌گذاري مي‌كند، براي حفظ موسيقي اصيل كشور هم سرمايه‌گذاري كند.

تصورش را بكنيد كه بياييم همه ابنيه تاريخي را ويران كنيم و بگوييم مردم بيشتر به فضاهاي تازه و امروزي مي‌روند و ديگر نيازي به حفظ اين بناها نيست. چه كسي حاضر است چنين كاري انجام دهد؟ موسيقي هم ميراث فرهنگي ماست و دولت بايد سياستگذاري خاص و بودجه جداگانه‌اي براي حمايت از اين هنر اصيل داشته باشد و از اين طريق فرهنگ ملي را حفظ كند. همه‌جا حرف از كمك به پيشرفت موسيقي فاخر است، آن‌وقت با همه اين حرف‌ها ما هنرمندان اين عرصه هميشه آخر صف قرار مي‌گيريم و با فشار و سختي فعاليت‌هايمان را ادامه مي‌دهيم. من و سه گروهي كه در موسسه آواي شيدا زيرنظرم فعاليت مي‌كنند، مي‌توانيم هر سال 50 كار توليد كنيم، اما با توجه به سختي‌هايي كه داريم، سالانه سه تا پنج كار منتشر مي‌كنيم و شرايط مطلوبي داريم.

راستش را بخواهید با توجه به تجربه‌ای که در زندگی‌ام داشته‌ام، با سیاسی شدن هنرمند موافق نیستم. من عقیده دارم هنرمندان نباید وارد دسته و گروه سیاسی شوند و به یک جناح خاص وارد شوند، چون برایشان خطر دارد آنهایی که در رده‌های بالای حزب نشسته‌اند، مانیفست می‌دهند که این سیاست‌های امسال ماست و هنرمند باید در سیاست‌های امسال آنها کار هنری بکند. این می‌شود هنر فرمایشی و ارزش کار هنرمند را زیر سوال می‌برد.

آن كارها متعلق به 34 سال پيش است و از آن زمان تا كنون خيلي چيزها تغيير كرده است. ملت ما در طول اين 34 سال عوض شده است. شعارها، آرمان‌ها و نگاه هايش بين خواص و عوام دگرگوني‌هايي داشته است. شما جوانيد اما پيرترها درك مي‌كنند كه طي اين مدت تا چه اندازه زيست مردم تغيير كرده و ديگر فضايشان شباهتي به فضاي سال‌هاي اول انقلاب ندارد.

البته اين تحولات ذات زندگي اجتماعي است و همه جاي دنيا ديده مي‌شود. خلاصه آن‌كه ما در اين 34 سال اندازه 3400 سال تغييرات داشته ايم، سرعت اين تحولات را نسل شما هم حس كرده است و براي همين هم مدام مي‌گوييد كه درجواني احساس پيري مي‌كنيد.

بله اول تكليف موسيقي را روشن كنند و وقتي هم از بلاتكليفي رها شد، براي آن بودجه بگذارند و حمايتش كنند تا توليدات خوب آنقدر زياد شود كه مردم سراغ موسيقي‌هاي سطحي و وارداتي نروند. در حال حاضر 95 درصد موسيقي سطحي، ايران را فراگرفته و 5 درصد هم موسيقي هنري جدي ايراني توليد نمي‌شود، اين روزها شرايط موسيقي واقعا تاسف‌انگيز است. اين درد را به چه كسي بگوييم؟

اين را هم بگويم كه من چه موسيقي بزنم چه نزنم، چه كارم توليد شود چه نشود، آنقدر در دنيا شهرت دارم كه با دو كنسرت، تمام درآمد سالانه‌ام را داشته باشم و هزينه‌هايم را تامين كنم. تمام حرف‌هايي كه مي‌زنم از روي دلسوزي است، چون به وطنم علاقه‌مندم و آرزو دارم همديگر را درك كنيم.