تاج و غفلت از آینده؛ فروپاشی خاموش فوتبال پایه و بانوان

گروه ورزشی: فوتبال ایران، با تاریخچه‌ای پرافتخار و هوادارانی پرشور، همواره در مرکز توجه بوده است. اما در پس این هیاهو، دو ستون حیاتی این ورزش در حال فرو ریختن است: فوتبال پایه و فوتبال بانوان. در ماه‌های دی و بهمن ۱۴۰۳، هنگامی که فدراسیون فوتبال به ریاست مهدی تاج درگیر مناقشات مالی و انتخاباتی بود، کمتر کسی به این پرسش اساسی پرداخت: چرا رده‌های سنی و بانوان، که آینده این ورزش را می‌سازند، تا این حد مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند؟ در حالی که رسانه‌هایی مانند بولتن‌نیوز بر موضوعات پر سر و صدایی چون انحراف بودجه تمرکز داشتند، این گزارش به سراغ زوایای مغفول‌مانده می‌رود و بررسی می‌کند که آیا این غفلت، سهل‌انگاری است یا سیاستی آگاهانه؟

رده‌های پایه؛ استعدادهایی در آستانه نابودی

به گزارش بولتن نیوز، در زمستان ۱۴۰۳، تیم ملی جوانان ایران در تورنمنتی تدارکاتی در تاجیکستان حضور یافت و نتیجه‌ای ناامیدکننده به دست آورد: دو شکست و یک تساوی در برابر حریفانی که زمانی رقیب جدی محسوب نمی‌شدند. این ناکامی، تنها یک اتفاق گذرا نبود، بلکه بازتابی از وضعیت بحرانی فوتبال پایه در ایران بود. رده‌های سنی زیر ۱۷ و زیر ۲۰ سال، که در گذشته ستارگانی چون علی دایی و مهدی مهدوی‌کیا را به فوتبال ایران معرفی کردند، اکنون در فقدان برنامه‌ریزی مدون و زیرساخت‌های لازم گرفتار شده‌اند.

کارشناسان، فقدان آکادمی‌های استاندارد، کمبود مربیان متخصص، و نبود تورنمنت‌های منظم را از عوامل اصلی این بحران می‌دانند. یکی از مربیان رده‌های پایه، که ترجیح داد ناشناس بماند، اظهار داشت: «بودجه‌ای برای فعالیت نداریم، زمین‌های مناسب در دسترس نیست و هیچ طرح مشخصی برای استعدادیابی وجود ندارد. فدراسیون تمام توجه خود را معطوف تیم بزرگسالان کرده است.» با این حال، در دوره طولانی مدیریت مهدی تاج از سال ۱۳۹۵ تاکنون، هیچ استراتژی منسجمی برای احیای این بخش ارائه نشده است. در دی و بهمن ۱۴۰۳، که بحث انحراف بودجه ۱۱۹ میلیارد تومانی مطرح بود، هیچ اشاره‌ای به تخصیص منابع برای رده‌های پایه دیده نشد؛ گویی این بخش در اولویت‌های فدراسیون جایگاهی ندارد.

ظرفیت‌هایی که نادیده گرفته می‌شوند

وضعیت فوتبال بانوان نیز به مراتب تأسف‌بارتر است. در بهمن ۱۴۰۳، تیم ملی بانوان ایران در دیداری تدارکاتی مقابل ازبکستان با نتیجه ۳ بر ۱ مغلوب شد. این مسابقه نه پوشش رسانه‌ای مناسبی داشت و نه بازتاب قابل‌توجهی یافت. این بی‌توجهی، نشانه‌ای از جایگاه فرودست فوتبال بانوان در ساختار فدراسیون است. از زمان بازگشت تاج به ریاست فدراسیون در سال ۱۴۰۱، وعده‌هایی مبنی بر حمایت ویژه از این بخش مطرح شد، اما در عمل، اردوهای تیم ملی به دلیل کمبود بودجه لغو شده، اسپانسرها غایب‌اند و زمین‌های تمرینی در شرایطی نامناسب قرار دارند.

مریم آزمون، مربی پیشین تیم ملی بانوان، پیش‌تر اعلام کرده بود: «استعدادهای فراوانی در میان بانوان وجود دارد، اما امکانات و حمایت کافی در اختیار نیست. فدراسیون حتی نتوانسته یک برنامه پایدار برای لیگ بانوان تدوین کند.» در دو ماه اخیر، که تاج و مدیران فدراسیون درگیر دفاع از عملکرد مالی خود بودند، هیچ اقدام ملموسی برای بهبود وضعیت بانوان دیده نشد. این در حالی است که کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی در همین بازه زمانی، تورنمنت‌هایی برای رده‌های سنی بانوان خود برگزار کردند و به توسعه این بخش پرداختند.

رقبا چگونه پیش می‌روند؟

مقایسه وضعیت ایران با رقبای منطقه‌ای، عمق فاجعه را آشکارتر می‌کند. قطر، با سرمایه‌گذاری هدفمند در رده‌های پایه و بانوان طی دو دهه اخیر، به قدرتی بلامنازع در آسیا تبدیل شده است. این کشور در جام ملت‌های ۲۰۲۳ با تیمی جوان و میانگین سنی زیر ۲۵ سال به قهرمانی رسید. عربستان سعودی نیز در سال ۱۴۰۳ با برگزاری رقابت‌های منطقه‌ای برای تیم بانوان خود، گام‌های بلندی در این مسیر برداشت. در مقابل، ایران همچنان درگیر تأمین زمین تمرین برای تیم زیر ۱۷ سال خود است.

تاج بارها محدودیت‌های مالی و تحریم‌ها را بهانه کرده است، اما این توجیه در برابر موفقیت رقبا رنگ می‌بازد. اگر منابع برای سفرهای تیم بزرگسالان و قراردادهای مربیان خارجی تأمین می‌شود، چرا برای استعدادیابی در مناطق محروم یا حمایت از بانوان تخصیص نمی‌یابد؟ پاسخ روشن است: اولویت فدراسیون، نمایش موفقیت‌های کوتاه‌مدت است، نه سرمایه‌گذاری در آینده‌ای پایدار.

صدای خاموش جامعه فوتبال

در دی و بهمن ۱۴۰۳، فضای مجازی مملو از بحث‌هایی درباره تیم ملی بزرگسالان، انتخابات فدراسیون، و مناقشات مالی بود. اما در این میان، اعتراض به وضعیت فوتبال پایه و بانوان کمتر شنیده شد.

در شبکه‌های اجتماعی، برخی کاربران با طعنه نوشتند: «تاج برای جام جهانی برنامه دارد، اما با کدام نسل؟» یا «فوتبال بانوان انگار برای فدراسیون یک پروژه خیریه است.» این انتقادها، هرچند پراکنده، نشان‌دهنده نارضایتی‌ای است که فدراسیون ترجیح داده نادیده بگیرد. رسانه‌هایی چون بولتن‌نیوز، که به موضوعات جنجالی‌تر پرداخته‌اند، از این حوزه غافل مانده‌اند؛ شاید چون این مسائل فاقد جذابیت خبری فوری به نظر می‌رسند، اما اهمیت آن‌ها برای آینده فوتبال غیرقابل انکار است.

میراثی که ساخته نشد

مهدی تاج در آستانه پایان دوره ریاست خود در اسفند ۱۴۰۳، احتمالاً با افتخار از صعود زودهنگام به جام جهانی ۲۰۲۶ سخن خواهد گفت. اما میراث واقعی او چیست؟ فوتبال پایه‌ای که در آستانه فروپاشی است و تیمی از بانوان که زیر بار بی‌توجهی خرد شده‌اند. در دو ماه اخیر، هنگامی که همه در پی پاسخ درباره بودجه و انتخابات بودند، پرسش اصلی بی‌جواب ماند: آینده فوتبال ایران با چه کسانی ساخته خواهد شد؟

فوتبال صرفاً تیم بزرگسالان نیست؛ آینده است، استعدادهای جوان است، بانوانی هستند که شایسته دیده شدن‌اند. تاج و فدراسیونش شاید بتوانند با سکوت این روزها را پشت سر بگذارند، اما تاریخ آن‌ها را قضاوت خواهد کرد. اگر امروز به رده‌های پایه و بانوان توجه نشود، فردا نه ستاره‌ای باقی خواهد ماند و نه افتخاری. اکنون زمان آن است که فدراسیون از تمرکز بر دستاوردهای موقت دست بکشد و به فکر آینده‌ای باشد که هنوز فرصت نجاتش وجود دارد.