تقدیر از نسل های گذشته برای دستاوردهای صنعت و معدن و دعوت به حل موانع و چالش های توسعه صنعتی در آینده

گروه اقتصادی- رضا شریفی، مدیرعامل شرکت فولاد اقلید پارس نوشت: در سالروز صنعت و معدن، ضمن تبریک و خسته نباشید به فعالان صنعتی، کارگران، سرمایه گذاران، معدنکاران، مدیران و تمامی بخش های مختلف صنعتی و معدنی کشور، نه تنها باید دستاوردها را جشن بگیریم و به موفقیت ها، رشد سرمایه گذاری ها، رشد صنعت و معدن و آمار تولید، ارزش افزوده، درآمدزایی و سایر شاخص های عملکرد مثبت بخش های صنعت و معدن افتخار کنیم، بلکه در عین حال، باید ضمن ارزیابی مشکلات و چالش های آینده صنعت و معدن کشور، به برنامه کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت صنعتی توجه کنیم و اولویت ها و زیرساخت ها و زمینه سازی های رشد سال های آینده را فراموش نکنیم.

اما لازم است که توجه داشته باشیم که داشته های امروز ما در نقاط مختلف کشور، ثمره نوسازی و بازسازی صنعت و معدن کشور در طول 200 سال تاریخ ماست که از صفویه و قاجاریه تا بعد از جنگ اول و دوم جهانی، همواره با اراده صنعتگران ما همراه بوده و در عین حال نوسانات و تحولات جهانی و داخلی، از جنگ جهانی و اشغال ایران گرفته تا شوک نفت، منازعات مختلف تا تحولات سیاسی داخلی و منطقه ای، همواره بر آن اثرگذار بوده است. براین اساس، باید توجه داشت که سرمایه گذاران و صنعتگران ایرانی فارغ از گرایش های سیاسی و دخالت های دولت ها و حکومت ها، به آینده ایران اندیشیده اند و از احداث مدرسه، دارالفنون، دانشگاه و پلی تکنیک و کالج و کارگاه و هنرستان ها گرفته تا کارخانه های مختلف در سراسر کشور، ضمن ایجاد جو آموزشی برای جوانان کشور، زمینه های عملی انتقال دانش فنی و فناوری وماشین آلات، و آشنایی با رشته های مختلف را فراهم کرده اند.

در این دوران تاریخی، چه بسیار متخصصان و سرمایه گذاران و صنعتگران و معدنکاران بزرگی داشته ایم که  تفکر خودکفایی، ساخت داخل، انتقال دانش فنی، مشارکت با برندها و شرکت های معتبر بین المللی را دنبال کرده اند و همواره هشدار داده اند که نباید به مصرف کالاهای نهایی و مصرفی عادت کرد بلکه حتی مونتاژ باید یک مرحله کوتاه مدت در یک صنعت باشد تا به تدریج  مراحل صنعتی شدن را بیاموزیم و به ساخت داخل، ایجاد ارزش افزوده، دانش فنی ماشین آلات و خط تولید توجه کنیم و توانایی ها را افزایش دهیم.

امروز از رهگذر همین صبر و بردباری و مقاومت متخصصان علاقه مند به ساخت داخل است که در بسیاری از صنایع و معادن کشور، شاهد عمیق تر شدن ساخت داخل هستیم و از ساخت ماشین آلات، تعمیرات ماشین آلات و خط تولید، تا طراحی و مهندسی و تحقیق برای ایجاد ارزش افزوده بالاتر را در رشته های مختلف مشاهده می کنیم.

به خصوص در دوره سال های 1389 تا 1402 که بارها هدف تحریم های سخت گیرانه آمریکا و غرب قرار گرفته و با رشد هزینه های تولید، عدم تامین برخی ماشین آلات و مواد اولیه روبرو بوده ایم، در بسیاری از شرکت ها و موسسات، رشد ساخت داخل و عمیق تر شدن آن مایه افتخار کشور بوده است.

همان طور رهبرمعظم انقلاب بارها تأکید فرموده‌اند مصون‌سازی اقتصاد از آسیب تحریم‌ها فقط از طریق تقویت و رونق تولید میسر است. امروز در این مسیر، برخلاف گذشته که نفت هیچ رقیبی در اقتصاد نداشت، معدن و صنایع معدنی می‌تواند جایگزین خوبی برای نفت باشد.

اما تحقق این تاکید رهبری، نیازمند همکاری همه جانبه دولت و مجلس و قوه قضاییه و سایر نهادهای کشور است. زیرا تمرکز حداکثری بر توسعه معدن و صنایع معدنی و توجه حداکثری به فعالان این حوزه می تواند مشکلات درآمد ارزی کشور را حل کندو مشکلات دولت و مجلس و ارکان نظام را کاهش دهدو در عین حال زمینه ساز رشد اشتغال، درآمد ارزی و مالیاتی، سود سهامداران و سرمایه گذاران و... باشد به شرط آنکه نظام تدبیر برای سرمایه گذاری صنعتی و معدنی کشور در آینده کارآمد باشد.

از زمان تشکیل سازمان برنامه و بودجه که به کار گیری درآمد نفت در بخش عمران و ساخت و ساز و صنعت و معدن کشور را هدف گرفته بود، تا تشکیل سازمان های توسعه و نوسازی صنعتی ایدرو، توسعه معدن و صنایع معدنی ایمیدرو، سازمان های مدیریت صنعتی و سایر سازمان های صنعتی و ملی کشور، همواره گسترش صنایع و معادن و صنایع معدنی مختلف مورد توجه بوده است. اما واقعیت این است که این سازمان ها و وزارت صنعت و معدن و تجارت و دولت، در عین حال برخی محدودیت ها و موانع و عوارض، از جمله آزاد نبودن پهنه های معدنی، کاهش و نوسان درآمد نفت، نوسان قیمت ارز، تورم، تحریم و مشکلات روابط خارجی، و مشکلاتی از این دست مواجه بوده و با چالش های مالکیت، سرمایه گذاری داخلی و خارجی و... درگیر بوده اند.

لذا ضروری است که پس از این همه سال تلاش صنعت و معدن کشور و فعالان و مدیران، کارگران و سرمایه گذاران زحمت کش آن، نه تنها باید از همه این عزیزان و بزرگان و رفتگان تقدیر و تشکر شود و مجسمه و سردیس های بسیاری از مدیران موثر در روند توسعه صنعتی و معدنی کشور ساخته شود و به جوانان نمایش داده شود تا در نسل امروز و آینده امید ایجاد کند، بلکه باید زمینه های رفع این موانع و چالش ها نیز فراهم شود.

امروز نسل متولد دهه های 70 و 80 و 90 شاهد هستند که با وجود تمام این چالش ها و مشکلات و نوسان های تاریخی، کشور دارای ظرفیت های بزرگ معدنی، صنعتی و سرمایه گذاری های کوچک و بزرگ است و از تنگه سخت مشکلات خارجی، سیاسی، داخلی و منطقه ای عبور کرده است و دستاوردی برای کشور داشته است و لذا همه جوانان امروز باید امیدوار باشند که می توان از سختی های امروز نیز گذشت و شرایط بهتری را در آینده شاهد بود و صنایع بزرگ و کوچک بزرگی در آینده در کشور حضور خواهد داشت که زمینه ساز رفاه و رضایت مردم خواهد بود.

آنچه از رفاه و رضایت و امکانات و دستاوردهای صنعتی و معدنی داریم نتیجه تلاش 200 ساله بزرگان و زحمت کشان و صنعتگران و سرمایه گذاران وکارگران در 8 نسل قبل بوده است  و نسل های آینده نیز نتیجه تلاش های امروز ما را برداشت خواهند کرد.

اما در عین حال باید توجه داشته باشیم که به دلایل متعدد و برخی چالش ها و کم کاری ها و موانع موجود، روند رشد توسعه صنعتی ایران نسبت به کشورهایی که همزمان با ما شروع کرده اند، عقب افتاده است. ما امروز نسبت به ژاپن، مالزی، کره جنوبی، عربستان، ترکیه و برخی دیگر از کشورهای آسیایی و خاورمیانه، از رشد کمتر، سرمایه گذاری کمتر و عمق ساخت داخل و رشد ارزش افزوده کمتر برخوردار هستیم.

لازم است که این فاصله 15 ساله و بیشتر را با تفکر و اندیشه و نظام تدبیر دولت برای انتخاب مدیرانی که اعتقاد به ساخت داخل دارند، تاحدودی جبران کنیم. زیرا با توجه به طیف رنگارنگ و گسترده ظرفیت های معدنی، صنعتی، آب و هوا، گردشگری، موقعیت جغرافیایی و... می توانیم روند توسعه صنعتی و معدنی کشور را با سرعت بیشتری شاهد باشیم و البته شرط آنکه زمینه سازی وایجاد زیر ساخت های سیاسی، روابط خارجی، سرمایه گذاری داخلی و خارجی، ارتباط با شرکتهای صاحب برند دنیا، بازگذاشتن دست مدیران توانمند و معتقد به ساخت داخل، آزادسازی پهنه های معدنی کشور است.

همان طور که آقای امیر خرمی شاد معاون وزیر صمت و رئیس هیات عامل ایمیدرو به مناسبت روز صنعت و معدن، توسعه معدن را در یک مجموعه به هم پیوسته ارزیابی کرده است لازم است که دولت در این راستا، حمایت های گسترده را داشته باشد.

ایشان به حوزه های زیرساختی و توسعه دانش نیز توجه داشته و ایمیدرو  طی مدت 20 سال فعالیت خود تلاش کرده و سرمایه گذاری ها  تا پایان سال گذشته به نزدیک 24 میلیارد دلار رسیده است که این رقم سرمایه در 202طرح جریان یافته و رشد اشتغال، ارز آوری، کمک به استقلال صنعتی کشور و درآمدزایی برای مناطق معدنی را به ارمغان آورده است.

پروژه های زیرساختی از جمله خطوط انتقال آب از سواحل جنوبی به صنایع معدنی استان های جنوبی و مرکزی از جمله هرمزگان، کرمان و یزد، تامین برق صنایع و معادن، از دو سال گذشته و برنامه احداث حداقل 10هزار مگاوات ظرفیت جدید نیروگاهی در دستور کار است.

توجه به عناصر و مواد معدنی با ارزش افزوده بالا و استراتژیک که آینده صنایع را رقم خواهند زد در قالب "نقشه راه عناصر و مواد معدنی استراتژیک و حیاتی" در برنامه های اصلی ایمیدرو جای گرفته است. عناصری از جمله لیتیوم، کبالت، وانادیوم، نیکل، منگنز و ... در این فهرست قرار دارند. اگر این برنامه اجرایی شود و با جدید همراه شود می تواند زمینه ساز رشد درآمد کشور از بخش معدن و صنایع معدنی باشد.

ایمیدرو تلاش می کند که تسهیل گر شرایطی برای استفاده از دانش روز در بخش معدن و صنایع معدنی کشور باشد. اما سایر بخش های کشور از دولت تا سرمایه گذاران، و تمام ذی نفعان در سایر سازمان ها نیز باید دست همکاری با ایمیدرو و شرکت های صنعتی و معدنی کشور بدهند و چالش های موجود از جمله عوارض و پهنه های معدنی آزاد نشده را برطرف کنند.

توجه به رفع مشکلات صنعتی، می‌تواند نقطه عطفی در افزایش تولید ناخالص داخلی، رشد سرمایه‌گذاری‌ها و درآمد سرانه، توسعه فعالیت‌های صنعتی، معدنی، تولیدی و اشتغال‌آفرینی پایدار و در نهایت نقطه اتکایی بی‌بدیل برای توسعه اقتصادی و توانمندی کشور در برابر تهدیدها و تحریم‌ها باشد. اما اگر وزارت صمت، ایمیدرو و سایر شرکت های معدنی در این مسیر تنها قدم بردارند، با سرعت کند رشد صنعت همراه خواهیم بود و نمی توان انتظار گشایش در بسیاری از مشکلات کشور و اقتصاد را داشت. توسعه صنعتی زمانی رخ می دهد که حتی شرایط برای حفظ نیروهای متخصص و رضایت آنها و کاهش انگیزه های مهاجرت نخبگان نیز فراهم شود. امروزه شاهد هستیم که بسیاری از نخبگان کشور در شرکت های جهان از غرب تا کشورهای همسایه مشغول کار هستند. در حالی که می توانیم با دعوت، ایجاد انگیزه، شرایط مساعد داخلی، آنها را در صنایع و معادن کشور به کار بگیریم و شاهد رشد و شکوفایی کشور خود باشیم.

کارشناسان می گویند که برای رهایی از اتکا به اقتصاد نفتی، راهی جز توسعه همه‌جانبه در حوزه معدن و صنایع معدنی نداریم، چنان‌که در سال‌های اخیر نیز مشاهده کرده‌ایم به‌ویژه صنعت فولاد کشور و صنایع پتروشیمی، پیشران تولید و توسعه بوده و به‌عنوان یک صنعت مولد نقش بسزایی در اشتغال‌زایی و رونق اقتصادی و ارزآوری به کشور داشته است.

بخش صنعت و معدن یکی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی و بزرگ‌ترین بخش مولد کشور به شمار می‌رود. این حوزه می‌تواند بیش‌ازپیش در تولید ناخالص داخلی کشور ایفای نقش کند. این بخش به دلیل اهمیت و نقشی که در اقتصاد دارد، اصلی‌ترین حوزه به‌منظور تحقق اهداف در نظر گرفته‌شده برای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود.

با توجه به اینکه کشور ایران جزو برترین دارندگان مواد معدنی دنیاست و با عنایت به سهم بخش صنعت از تولید ناخالص داخلی، بدون شک تنها راه توسعه کشور از بخش صنعت و معدن می‌گذرد.

جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی در بخش معدن و صنایع معدنی می‌تواند به نقطه‌ای قابل‌اتکا و سرمنشأ رونق صنعتی و اقتصادی هرچه بیشتر بدل گردد.بخش معدن و صنایع معدنی در دوران بحران اقتصاد جهانی نیز نشان داده است که آسیب‌پذیری کمی در فرایندهای اقتصادی داشته و بیشترین کمک را به اقتصاد کشورها و ازجمله کشورمان کرده است.

با وجود کاهش  مجموع تولید جهانی فولاد در برخی ماه ها و سال ها،  تولید ایران با رشد  مواجه بوده است.چنانچه این صنعت با کمبود مواد اولیه و محدودیت‌های انرژی مواجه نباشد، به‌خوبی می‌تواند در تحقق اهداف سند چشم‌انداز و تولید 55 میلیون تن فولاد نقش‌آفرینی کند.

از مهم‌ترین آثار رشد تولید در کشور باید به میزان اشتغال‌زایی و عوارضی که بخش صنعت و معدن پرداخت می‌کند اشاره کرد. در زیرمجموعه معدن و صنایع معدنی کشور هزاران کارخانه و کارگاه محصولات نیمه‌نهایی را به محصولات نهایی تبدیل می‌کنند و با خود رونق تولید، ارزش‌افزوده اقتصادی، اشتغال و شور و نشاط برای جامعه به ارمغان می‌آورند.

در حوزه توسعه صنعت فولاد باید اذعان داشت که افزایش تولید فولاد کشور ازاین‌پس در سواحل خلیج‌فارس و در استان هرمزگان بیش‌ازپیش برنامه‌ریزی شده است و سهم فولاد هرمزگان در این حوزه افزایش تولید فولاد خام تا 3 میلیون تن و احداث خط نورد گرم برای تولید انواع ورق‌های گرم با ارزش‌افزوده بیشتر است. خوشبختانه با حمایت‌های هیئت‌مدیره شرکت و فولاد مبارکه به‌عنوان شرکت مادر، این توسعه در بسیاری از بخش‌ها طبق برنامه در حال پیشرفت است.

علاوه بر مزایای مذکور توجه بیشتر به بخش صنعت و معدن می‌تواند به توسعه پایدار منجر شود. امروزه رشد صنعت به‌ویژه صنعت فولاد به همراه خود شرکت‌های سازنده داخلی و دانش‌بنیان را نیز توسعه داده است. استفاده از نوآوری‌ها و فناوری روز و ظرفیت‌های داخلی در این بخش، بستر مناسبی برای تشویق و دلگرمی روزافزون نخبگان، شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌های کشور فراهم آورده است. بسیاری از سازندگان داخلی و جوانان کشورمان امروز وقتی از حمایت‌های لازم برخوردار می‌شوند و فضای کار را مناسب می‌بینند، مشتاقانه ماندن در کشور و خدمت به میهن را بر مهاجرت و جلای وطن ترجیح می‌دهند.