والدین به جای نمره امتحان به تلاش فرزند بها بدهند

به گزارش بولتن نیوز به نقل از تسنیم، والدین باید چه رفتاری با دانش‌آموزان داشته‌باشند؟ اولین مسئله‌ای که مهم این است که والدین بدانند نباید دنبال نتیجه گرفتن دانش‌آموزان باشند و مهم برای آن‌ها باید تلاش دانش‌آموزان باشد، این مشکل خیلی از دانش‌آموزان است که پدر‌ها و مادر‌ها نتیجه گرا هستند. پدر‌ها و مادر‌ها باید قسمتی از قضیه را مورد نظر قرار دهند که دانش‌آموزان نسبت به آن تسلط دارد و آن تلاش فرزند آنهاست، اگر تمرکز آن‌ها روی تلاش باشد، مطمئناً خیلی بهتر است ولی اگر تمرکز آنها روی نتیجه باشد موجب می‌شود که سلامت روان فرزندان آن‌ها نیز به هم بریزد و موجب استرس خیلی زیادی می‌شود، این استرس می‌تواند موجب شود بهره وری دانش‌آموز و دانشجو پایین بیاید و حتی نتواند درس بخواند یا شب راحت بخوابد و کلاً سیستم بدن فرد به هم می‌ریزد. همه این فشار‌های روانی متأثر از این واقعیت است که برای پدر و مادر نتیجه از درجه اهمیت زیادی برخوردار است.

در همین بحث تلاش هم والدین این دغدغه را دارند که با وجود فضای مجازی و گوشی‌های همراه چطور بچه‌ها را بر سر درس بنشانند، چطور باید مدیریت کنند که هم دانش‌آموز درس خود را بخواند و هم فشار بیش از حدی به او وارد نکنند؟

اولین چیزی که مهم است اینکه والدین بدانند قرار نیست کلاً فرزندان نوجوان ۱۳ سال به بالاتر را از فضای مجازی دور کنند. براساس تحقیقاتی که اخیراً انجام شده کودکانی که بین ۷ تا ۹ سال هستند، اگر از گوشی‌های همراه استفاده کنند، موجب افسردگی و حتی دوقطبی شدن فرد می‌شود، ولی افرادی که بالای ۱۲ و ۱۳ سال هستند و یکسری از رشد‌های جسمی و هیجانی آن‌ها انجام شده می‌توانند از فضای مجازی استفاده کنند که این هم باید تحت نظارت خانواده باشد.
فضای مجازی حتی می‌تواند موجب رشد اجتماعی فرد شود و کلاً ما نمی‌توانیم بگوییم که، چون فضای مجازی آسیب ساز است باید فرزندانمان را از فضای مجازی حذف کنیم، البته آسیب‌های خودش را هم دارد، ولی موجب رشد اجتماعی و شناختی فرزند ما نیز می‌شود و باید این را مدیریت کنیم. مدیریت هم به این نحو است که یک زمانی برای استفاده از فضای مجازی مشخص کنیم و زمان مشخص کردن هم اینگونه است که بگوییم مثلاً از این زمان تا این زمان می‌توانید از فضای مجازی استفاده کنید و این پاداش شماست، چون درس خود را خوانده ای، وقتی هم این زمان تمام شد باید دوباره بروید درستان را بخوانید نه اینکه زمان کلاً باز باشد و هر وقتی که خواستی تمام کنی، چون مغز فرد خسته می‌شود.
اول باید زمانی برای آن مشخص شود تا بتوانند مدیریتش کنند، بعد حتی پدر و مادر و مخصوصاً مادر‌ها می‌توانند برای اینکه اعتمادسازی اتفاق بیفتد به فرزندانشان بگویند ببین پسرم یا دخترم من دوست دارم رمز گوشیم با رمز گوشی شما یکی باشد، همین کار موجب می‌شود فرزندانشان اعتماد به نفس و عزت نفس پیدا کنند و احساس کنند چقدر برای پدر و مادرش مهم است و هم اینکه آن‌ها پنهان‌کاری نخواهند داشت و خیال پدر و مادر راحت می‌شود، چون وقتی فرزندانشان چنین حسی داشته باشند، دیگر پنهان‌کاری هم با آن‌ها ندارند و اگر از فضای مجازی هم استفاده می‌کنند، قاعدتاً آسیب‌های کمتری به او وارد می‌شود.

زمان کلی که برای درس خواندن اختصاص داده می‌شود، باید چقدر باشد؟ فاصله بین درس خواندن و استراحت کردن چگونه باید مدیریت شود؟

در مورد تعیین کردن چنین زمانی باید توجه داشته‌باشیم که افراد توانایی‌ها و استعداد‌های متفاوتی دارند. یک فردی به شکل چشمی مطالعه می‌کند، یک نفر دیگر مطالعه‌اش باید کلامی و بیانی باشد یا بعضی‌ها بلند درس می‌خوانند و بعضی دیگر در سکوت. در مورد هر کسی انرژی‌ها متفاوت است و زمان تخلیه‌شدن انرژی‌ها هم فرق دارد در نتیجه روش‌های درس خواندن هم متفاوت می‌شود، ولی معمولاً می‌گویند بعد از دو ساعت مطالعه یک ربع یا ۲۰ دقیقه استراحت کند، این البته برای نوجوانان است و از سوی دیگر نباید مثلاً ۱۰ ساعت مطالعه کند یا شب بیدار بماند.
بهترین زمان مطالعه شب و صبح زود است که گیرایی مغز در این زمان‌ها خیلی بالاست، ولی معمولاً گیرایی مغز در زمان ظهر خیلی نسبت به آن زمان‌ها پایین‌تر است. پدر‌ها و مادر‌ها باید ببینند گیرایی و علاقه‌مندی فرزندانشان در کدام یک از زمان‌ها بیشتر است و بگذارند تصمیم‌گیری برای مطالعه را خودش انجام دهد، این موجب می‌شود فرد احساس کند دیده می‌شود، هم احساس عزت‌نفس به او دست می‌دهد و احساس استقلال پیدا می‌کند که من خودم برنامه خودم را تعیین می‌کنم نه اینکه تحت جو و فشار هستم. والدین هم نباید نظرات خود را به بچه‌ها تحمیل کنند و باید بگذارند برنامه‌ریزی توسط خود آن‌ها باشد، ولی او را حمایت کنند، مثلاً بگویند پسرم یا دخترم من می‌دانم تو خیلی خوب برنامه‌ریزی می‌کنی و در سال‌های قبل هم با برنامه خودت موفق بودی. والدین باید نکات مثبت فرزند را به او بیان کنند و در مورد نکات منفی هم اگر یک جایی امتحانی داد و خراب کرد، به او نگویند دیدی بهت گفتم این مقدار بخوان یا دیدی گفتم این ساعت درس بخوان. فرزندان خود را تحقیر نکنند، بلکه باید به او بگویند ببین پسرم یا دخترم تو در امتحانات دیگر موفق شدی حالا این یکی اشتباه اتفاق افتاده تو اشکال هم ندارد، در جا‌های دیگر موفق هستی.
خیلی مهم است که پدر و مادر در تمام روابط این توجه مثبت بدون قید و شرط را داشته باشند؛ یعنی فرزندشان را براساس همان چیزی که هست و همان توانایی‌هایی که دارد، دوست داشته باشند، نه اینکه بخواهند بابت نقاط منفی آن‌ها را سرزنش یا تحقیر کنند، اصلاً چنین چیزی نباید باشد. اصطلاحاً دنبال چرایی مؤاخذه نباشند؛ چرا این کار را کردی، چرا درس نخواندی، چرا به تو گفتم این کار را کن، نکردی بعد امتحانت اینگونه شد، این چرایی مؤاخذه آسیب زاست.

برخی از والدین برای اینکه بیشتر با بچه‌ها همراهی کنند، از آن‌ها درس هایشان را سؤال می‌کنند و سعی می‌کنند به شکلی چیز‌هایی را که بچه‌ها خوانده‌اند، از آن‌ها بپرسند، این روش را چه مقدار توصیه می‌کنید و در این فرآیند باید چه کاری انجام شود؟
این مسئله به شخصیت فرزند آن‌ها هم بستگی دارد، یکسری از فرزندان علاقه‌مند هستند و دوست دارند که پدر و مادرشان اینجوری باشند، ولی برخی هم شاید دوست نداشته باشند. نمی‌توانیم بگوییم صددرصد در مورد همه کارایی دارد. یکسری از افراد می‌گویند راحت‌تر هستم که خودم بخوانم ولی یکسری از نوجوانان و کودکان دوست دارند پدر‌ها و مادرهایشان با آن‌ها همراهی کنند و از آن‌ها درس بپرسند و قاعدتاً هم در اینگونه افراد تأثیر مثبت خواهد داشت و می‌تواند احساس داشتن حامی هم در آن نوجوان ایجاد کند که پدر و مادری حامی دارد و او برایشان مهم است. از طرف دیگر یکسری از نوجوانان این تفکر را دارند که اگر پدر و مادر آن‌ها این کار را نکنند و بگذارند به حساب خودشان که خودشان هر طوری می‌خواهند درس بخوانند احساس می‌کنند وجود خارجی ندارند و برای پدر و مادرش مهم نیست و اتفاقاً حسی بدی هم به آن‌ها دست می‌دهد.

توصیه می‌کنید در این پرسیدن‌ها چه چیز‌هایی رعایت شود؟

اولین چیزی که در پرسیدن‌ها مهم است اینکه نباید سرزنش کردن باشد؛ یعنی اگر سؤال شد و بلد نبود نباید سرزنشش کنیم که دیدی نخواندی از صبح تا به حال دارم به تو می‌گویم این کار را بکن، پس چرا نخواندی الان ببین بلد نیستی و جملاتی از این قبیل. اصلاً نباید مؤاخذه کنید و این چرایی مؤاخذه همیشه آسیب‌زا بوده‌است، بلکه اگر بلد نبود باید بگویند ایرادی ندارد پسرم تو دو تا سؤال دیگر را هم جواب دادی و این یکی را جواب ندادی، آن را هم می‌خوانی و یاد می‌گیری و مطمئناً این را هم درست پاسخ می‌دهی. نکات مثبت پاسخ فرزند را باید در نظر گرفت، روی همان‌ها باید مانور بدهیم و همان‌ها را هم بیان کنیم.
ما نباید موجب شویم که استرس فرزندان بیشتر شود. دانش‌آموز و دانشجو به شکل معمول استرس بالایی در زمان امتحانات دارند و استرس امتحان مطمئناً آن‌ها را اذیت می‌کند، بهره وری آن‌ها را پایین می‌آورد. حالا اگر پدر و مادر این استرس را تشدید کنند، قاعدتاً بیشتر آسیب زا می‌شود. در حالی که خیلی راحت باید بگویند من مطمئن هستم که از پس آن بر می‌آیی و ایرادی هم ندارد، مهم این است که تلاشت را کرده‌ای و من می‌بینم کلاً داری تلاش می‌کنی و از صبح درست را خوانده‌ای. آفرین به تو افتخار می‌کنم. تو موجب افتخار من هستی، من مطمئن هستم که نتیجه خیلی خوبی می‌گیری و اگر نتیجه نگیری هم فدای سرت. من تلاش تو را می‌بینم و این تلاشت برای من مهم است.
بهتر است پدر و مادر به فرزندان خود بگویند این تلاش تو موجب می‌شود حتماً نتیجه خوبی بگیری و اگر نتیجه خوبی هم نگرفتی، هیچ ایرادی ندارد تو آنقدر توانایی داری و جا‌های دیگر موفق بودی که اصلاً این‌ها در آن چیزی نیست و این‌ها در میان آن‌ها گم هستند. این مثبت صحبت کردن موجب می‌شود که استرس فرزندان آن‌ها کاهش پیدا کند.

فضای منزل زمان امتحانات باید چگونه باشد؟

خیلی مهم است که پدر‌ها و مادر‌ها شرایط درس خواندن فرزند خود را درک کنند، یکسری از پدر‌ها و مادر‌ها به فرزندان خود می‌گویند مگر ما درس نخوانده ایم، مگر آن زمانی که پنج تا بچه همه در یک اتاق کوچک بودیم، همگی درس نمی‌خواندیم؛ والدین باید بدانند آن دوران گذشته است. یک موضوع خیلی مهم دیگر هم این است که پدر‌ها و مادر‌ها نباید دنبال تغییر فرزندان خود مخصوصاً در دوران نوجوانی باشند و قرار نیست به شکلی که دوره نوجوانی آن‌ها طی شده در مورد نوجوانان امروزی نیز به همان شکل تکرار شود، خیلی مهم است که این سبک را تغییر دهند و خودشان را به روز نگه دارند. اطلاعات خود را بالا ببرند و توجه کنند که فرزندشان الان چه نیاز‌هایی دارد، چراکه فرزندان آن‌ها خود را با دوستانشان مقایسه می‌کند که مثلاً پدر و مادر آن‌ها الان چنین شرایطی را برای آن‌ها مهیا کرد‌ه‌اند و پدر و مادر من از من طلبکار هم هستند و می‌گویند مگر ما درس نخواندیم که تو این انتظارات را از ما داری.
مسئله دوم که خیلی مهم است، اینکه باید شرایط سکوت و آرامش در خانه باشد و از تنش دوری کنند. حتی اگر پدر‌ها و مادر‌ها با هم اختلاف‌نظر دارند و یکسری از مشکلات بین آنهاست، نباید در ایام امتحانات بیانش کنند و باید صبوری کنند و بگذارند زمان امتحانات بگذرد. البته قاعدتاً نباید جلوی فرزندان کلاً چنین رفتاری باشد، ولی اگر هم نتوانستند خودشان را کنترل کنند، باید به بعد از امتحانات محول شود و تنشی به فرزند اضافه نکنند.
کم کردن صدای تلویزیون، دعوت نکردن میهمان یا میهمانی نرفتن همه باید مورد توجه باشد که البته متأسفانه برخی از پدر‌ها و مادر‌ها این موارد را رعایت نمی­‌کنند و فکر نمی­‌کنند به دلیل امتحان بچه‌ها باید این موارد را رعایت کنند. از طرف دیگر یکسری هم خیلی افراط می­‌کنند و همه چیز برای فرزندانشان مهیا می‌کنند؛ این موارد باید در حد ایده‌­آل و مناسب رعایت شود و یک سکوت، آرامش و فضای مناسبی مخصوصاً با نور کافی ایجاد کنند و نور زرد و سفید یا مهتابی و آفتابی باید با هم باشد. حتی در تحقیقاتی که انجام شده نشان می­‌دهد محرک‌هایی که فرد در اتاق مطالعه‌اش دارد می­‌تواند در امتحان آن نیز نقش مثبت داشته‌باشد و اگر در همان فضا از او امتحان بگیرند، می­‌تواند نمره بهتری بگیرد؛ یعنی این مقدار محرک­‌های اعصاب از دما و نور گرفته تا رنگ دیوار و مانند آن می‌­تواند تأثیرگذار باشد.