مروری بر مناسبت‌های امروز ۱۳ آذر

گروه سیاسی: در این مطلب مروری خواهیم داشت بر وقایع و مناسبت هایی که در سیزدهم آذر این وقایع و مناسبت ها عبارت هستند از: درگذشت خیام در سال ۱۱۳۱، حمله نیرو‌های انگلیسی به خارک و بوشهر در پی تصرف هرات توسط ایران در سال ۱۸۵۶، مهاجرت علمای ایرانی مقیم عراق به ایران در پی اولتیماتوم روسیه به دولت ایران در سال ۱۲۹۰، تبعید محمد مصدق از زندان بیرجند به احمدآباد در سال ۱۳۱۹.

درگذشت خیام در سال ۱۱۳۱:

عُمَر خَیّام نیشابوری (۴۴۰ – ۵۱۷ هجری قمری) فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و شاعر رباعی‌سرای ایرانی در دورهٔ سلجوقی است. گرچه جایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست و لقبش «حجّةالحق» بوده‌ است، ولی آوازهٔ وی مدیون رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد. رباعیات خیام به بیشترِ زبان‌های زنده برگردان شده‌است. آوازهٔ وی در غرب به‌طور مشخص بیشتر مدیون ترجمهٔ ادوارد فیتزجرالد از رباعیات او به زبان انگلیسی است.

حمله نیرو‌های انگلیسی به خارک و بوشهر در پی تصرف هرات توسط ایران در سال ۱۸۵۶:

هنگامی که انگلستان در سال ۱۸۵۶ م درگیر جنگ کریمه در اروپا بود، ناصرالدین شاه قاجار، به تحریک و تشویق روس‏ ها که در جنگ کریمه با انگلیسی‏‌ها درگیر شده بودند به هرات لشکرکشی کرد و با استفاده از گرفتاری انگلیس در جنگ کریمه، هرات را در اول نوامبر ۱۸۵۶ م به تصرف خود در آورد. دولت انگلیس در همین روز به ایران اعلان جنگ داد. بلافاصله هشت کشتی جنگی انگلیس با تعدادی کشتی‏‌های بخاری و بادی به حرکت در آمده و در چهارم دسامبر همان سال، بنادر و جزایر ایران در خلیج فارس را مورد حمله قرار دادند. در نتیجه تا پایان سال، جزیره خارک و بندر بوشهر به تصرف نیرو‌های انگلیسی در آمد و در ژانویه سال ۱۸۵۷ م، سربازان انگلیسی و هندی با پیشروی در داخل خاک ایران، تا ناحیه کرمان پیش رفتند.

مهاجرت علمای ایرانی مقیم عراق به ایران در پی اولتیماتوم روسیه به دولت ایران در سال ۱۲۹۰:

مجلس شورای ملی در سال ۱۲۸۹ ش تصویب کرد که ایران برای اصلاح امور اقتصادی خود، مستشار مالی از آمریکا استخدام کند. در پی آن مورگان شوستر آمریکایی به مدت سه سال به عنوان خزانه‏ داری کل کشور منصوب شد. این عمل با مخالفت شدید روسیه تزاری مواجه گردید و پس از بهانه‏‌های بسیار، به ایران هشدار داد که اگر شوستر از ایران اخراج نشود، به ایران لشکرکشی خواهد کرد. هنگامی که مجلس در برابر این اولتیماتوم مقاومت کرد، دولت روس، شمال ایران را اشغال کرد و تا قزوین پیش رفت. زمانی که روحانیون ایرانی مقیم عتبات عالیات مقدسه عراق از جریان اولتیماتوم روسیه به ایران با خبر شدند، برای نجات ایران از ذلت و مبارزه با روس‏‌ها تصمیم گرفتند تحت رهبری آیت ‏اللَّه آخوند خراسانی و شیخ عبداللَّه مازندرانی به ایران باز گردند. ولی آیت ‏اللَّه آخوند خراسانی که قصد عزیمت به ایران را داشت، به طور کاملاً مشکوکی بر اثر یک بیماری ناگهانی وفات نمود و این حرکت، باز ماند. دولت ایران سرانجام به ناچار در برابر خشونت دولت روسیه تزاری تسلیم شد و به خدمت مستشاران آمریکایی پایان داد.

تبعید محمد مصدق از زندان بیرجند به احمدآباد در سال ۱۳۱۹:

۱۳ آذر ۱۳۱۹ خورشیدی دکتر محمد مصدق که در بیرجند زندانی بود به احمدآباد ساوجبلاغ (نزدیک کرج) منتقل و در اینجا به حالت تبعید تحت نظر ماموران انتظامی در آمد. رضا شاه با دکتر مصدق که طبیعتی دمکرات و ضد زورگویی داشت میانه خوبی نداشت و وی را در بیرجند زندانی کرده بود تا از نیش انتقادهایش آسوده شود. دکتر مصدق پس از تبعید رضاشاه از ایران آزاد شد و مردم تهران بار دیگر او را به عنوان نماینده اول خود به مجلس فرستادند.