توهمات سیاست مدار ناپخته

به گزارش بولتن نیوز به نقل از روزنامه صبح نو، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در سخنرانی جدید خود در نهمین اجلاس سران «سازمان کشورهای ترک» که در شهر «سمرقند» برگزار شد، دوباره مواضع تنش‌زا و تحریک‌آمیز اتخاذ کرد و خواستار دفاع از حقوق ترک‌زبانان خارج از کشورهای عضو این سازمان شد.«الهام علی اف» رئیس‌جمهور  جمهوری آذربایجان اظهار داشت: «فکر می‌کنم زمان آن فرا رسیده که مسائلی مانند حفظ حقوق، امنیت و هویت ملی هموطنان خود را که خارج از کشورهای عضو "سازمان کشورهای ترک" زندگی می‌کنند، در نظر داشته باشیم» علی‌اف با اشاره به اینکه نسل جوان در جهان ترک باید فرصت تحصیل به زبان مادری خود را در مدارس کشورهای محل زندگی خود داشته باشند، مدعی شد: «متاسفانه اکثر ۴۰ میلیون آذربایجانی ساکن خارج از مرزهای جمهوری آذربایجان هستند و از این فرصت‌ها محروم شده‌اند.»

 

سازمان کشورهای ترک در سال ۲۰۰۹ تاسیس شد و جمهوری آذربایجان، ترکیه، قزاقستان، قرقیزستان و ازبکستان اعضای کنونی آن هستند. حضور جمهوری ترک قبرس شمالی در سازمان کشورهای ترک به عنوان عضو ناظر، روز جمعه مورد تایید قرار گرفت.

 

علی‌اف همچنین در مراسمی به مناسبت پیروزی این کشور در جنگ با ارمنستان در شهر «شوشا» گفت: «هیچ کس نمی‌تواند ما را بترساند و برگزاری رزمایش‌ها در مرز جمهوری آذربایجان موجب ترس باکو نخواهد شد.» اشاره علی اف به رزمایش ارس است که در آبان ماه برگزار شد. از زمان آغاز جنگ دوم قره‌باغ تاکنون نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران سه رزمایش در منطقه ارس و مرز مشترک ایران با کشورهای آذربایجان و ارمنستان اجرا کرده‌اند که جدیدترین آنها رزمایش اقتدار نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود، رزمایشی که در ماه جاری به‌مدت سه روز با محوریت قرارگاه عاشورای این نیرو در نوار مرزی استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی با کشورهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان برگزار شد. از زمان آغاز جنگ دوم قره‌باغ بیم آن می‌رفت که بر اثر این جنگ، تغییرات اساسی در مرزهای ایران با ارمنستان و آذربایجان رخ دهد و یا اینکه تغییرات ژئوپولتیکی به وجود آمده از این جنگ، بر منافع و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تأثیرات قابل توجهی داشته باشد به همین دلیل مسئولان سیاسی و نظامی کشورمان قبل از برگزاری هر رزمایش از کانال‌های دیپلماتیک و رسانه‌ای مواضع روشن خود را در قبال چنین تغییراتی گوشزد و اعلام کردند که ایران اجازه هیچ‌گونه تغییر در مرزها و ژئوپولیتیک کشورهای همسایه را نخواهد داد.

 

در پی اظهارات مداخله جویانه مقامات جمهوری آذربایجان و سیاه نمایی و تداوم تبلیغات ضدایرانی رسانه‌های این کشور سفیر جمهوری آذربایجان در تهران به وزارت امور خارجه احضار شد. در احضار  سفیر این کشور، دستیار وزیر و مدیرکل اوراسیای وزارت امور خارجه مراتب نارضایتی و اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران را نسبت به اظهارات غیردوستانه مقامات عالی جمهوری آذربایجان و سیاه نمایی رسانه‌های این کشور، به سفیر آذربایجان ابلاغ کرد و گفت، انتظار داریم هرچه سریع‌تر به این روند پایان داده شده و اقدامات لازم برای جلوگیری از تکرار آن به عمل آید.
یک روز بعد از احضار سفیر جمهوری آذربایجان به وزارت خارجه ایران، رسانه‌های جمهوری آذربایجان از احضار «سید عباس موسوی» سفیر ایران در باکو به وزارت امور خارجه این کشور خبر داده و اعلام کردند که در این ملاقات، مراتب ناخرسندی باکو از موارد ادعایی «تبلیغات علیه جمهوری آذربایجان در رسانه‌های ایرانی، کارزارها برای لکه‌دار کردن باکو و لفاظی‌های تهدید آمیز مقامات بلندپایه سیاسی و نظامی ایران» به وی اطلاع داده شده و این موارد مغایر روح روابط دو کشور اعلام شده است.در این دیدار همچنین وضعیت اسکان اتباع جمهوری آذربایجان که در ایران مرتکب جرم شده‌اند غیرقابل قبول اعلام شده و بر بازگرداندن آنها تأکید شده است.

 

 

حال واکنش‌ها به اظهارات الهام علی اف به مجلس شورای اسلامی هم کشیده بود و روز گذشته سید البرز حسینی در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در اخطاری خطاب به وزارت امور خارجه بیان کرد: رئیس جمهور آذربایجان اظهارنظری در خصوص ممالک ترک نشین داشته است. بنده به ایشان پیشنهاد می‌کنم که عهدنامه گلستان را بخواند و بدانند که کجا از کجا جدا شده است، این اظهارنظرها در خصوص تمامیت ارضی کشورهای همسایه در شأن رئیس جمهور آذربایجان نیست. وی در ادامه اظهار کرد: اگر عهدنامه گلستان اجرایی نشده بود اکنون ایشان رئیس جمهور آذربایجان نبود. انتظار می‌رود وزارت امور خارجه به این اظهارنظرها عکس‌العمل نشان دهد. علی نیکزاد نایب رئیس مجلس شورای اسلامی نیز که اداره جلسه علنی مجلس شورای اسلامی را برعهده داشت، در پاسخ به این تذکر بیان کرد: واقعیت این است که نوه نمی‌تواند بابابزرگ خود را منکر شود. حرف‌های رئیس جمهور آذربایجان مبنایی ندارد.

 

 

محمدرضا میرتاج الدینی، نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی نیز در نطق پیش از دستور خطاب به رئیس جمهور آذربایجان گفت: سخنی با رئیس جمهور آذربایجان دارم، اخیرا سخنی بزرگتر از دهان خود گفته است و گفته "سرنوشت تلخ جدایی آذری از آذربایجان" چقدر این رئیس جمهور نسبت به تاریخ بی‌اطلاع است، دقت کنید آذربایجان از ایران جدا شد و این طور نیست که شما می‌گویید. این نکته را یادآور می‌شوم و به خوبی به خاطر بسپارید با این لفاظی‌ها مشکلی در همسایگی ما ایجاد نکنید که نیازی به لشکرهای محمدرسول الله(ص)، علی ابن ابی طالب(ع)، لشکرامام حسین(ع)، تنها لشکر عاشورا جواب شما را می‌دهد. (نماینده در ادامه به ترکی مطالبی را خطاب به الهام علی اف گفت)اگر بنا باشد کسی ملحق شود باید نخجوان به ایران ملحق شود.

 

 

در همین زمینه محسن پاک‌آیین سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان در گفت‌وگو با صبح نو با درباره دلایل مواضع خصمانه و درباره کشورمان گفت: به نظرم می‌رسد جمهوری آذربایجان بدلیل پیروزی هایی که در جنگ 44 روزه در مقابل ارمنستان بدست آورده و تعدادی از مناطق را آزاد کرده دچار غرور شده است و احساس می‌کند نیازی به دوستی با کشورهای همسایه خود ندارد بخصوص که در رابطه با ایران مواضع غیرسازنده‌ای را اتخاذ می‌کند.

 

وی افزود: با توجه به عمق دوستی دو کشور و اشتراکاتی که ایران و جمهوری آذربایجان دارند، انتظار نیست که ایشان مانند افراد کم‌تجربه مطالبی را به زبان بیاورد. یک موضوعی که ایشان در صحبت‌هایش مطرح کرده ابزارنارضایتی از رزمایش اقتدار است که در شمال غربی کشور برگزار کردیم. این رزمایش‌ها هرساله برای ارزیابی قدرت دفاعی برگزار می‌شود. قدرت نظامی ایران علیه هیچ کشوری نیست و پیام این رزمایش هم دوستی با کشورهای همسایه و امنیت منطقه است. ایران معتقد است کشورهای خارج از منطقه نباید در تامین امنیت دخالت داشته باشند و این موضع اصولی ایران است. بنابراین این رزمایش باید از سوی کشورهایی مانند اذربایجان که در حال جنگ با ارمنستان است باید مورد استقبال قرار بگیرد.

 

پاک‌آیین می‌گوید، ممکن است آذربایجان از این موضع جمهوری اسلامی در مخالفت با تغییر مرزهای رسمی جغرافیایی نارضایتی داشته باشد اما عدم تغییر مرزهای جغرافیایی به معنای حفظ تمامیت ارضی کل کشورهای منطقه است همچنان‌که ایران بیش از 20 سال از تمامیت ارزی آذربایجان دفاع و با تجزیه قره‌باغ مخالفت کرده است و این حمایت هم باز در راستای تاکید ایران بر عدم تغییر مرزهای جغرافیایی بود.

 

این دیپلمات سابق وزارت خارجه گفت: وقتی ما با تغییر مرزهای جغرافیایی مخالفت می‌کنیم این موضوع بطور طبیعی به نفع جمهوری آذربایجان هم هست. البته اگر آذربایجان هم بخواهد تمامیت ارضی کشور دیگر را تهدید کند، مانند ارمنستان و بخواهد مرزهای جغرافیایی را تغییر دهد بازهم ما مخالفت خواهیم کرد. همچنان‌که در ماجرای کردستان عراق نیز از تمامیت ارضی عراق حمایت کردیم و با تغییر مرزهای جغرافیایی مخالفت کردیم و اگر آقای علی‌اف از این بابت ناراضی است دلیلی برای این نارضایتی وجود ندارد و قابل توجیه نیست.

 

 

وی با اشاره به افزایش فعالیت گروه‌های قوم‌گرا در جمهوری آذربایجان ادامه داد: این گروهها بر افکار آقای علی اف تاثیرگذاشته‌اند، همچنان‌که او در اجلاس ترک زبان‌ها حرف‌های غیرمنطقی را مطرح کرد و خودش را حامی حقوقی ترک زبان‌های ایرانی دانست که این دخالت در امور داخلی ایران بود. ما سال‌ها با تجزیه آذربایجان مخالفت کردیم و حالا ایشان حرف‌های تجزیه‌طلبانه علیه ایران می‌زند. در مجموع الهام علی‌اف باید منطقی‌تر فکر کند و اهمیت روابط با همسایگان و جمهوری اسلامی را بداند.

 

پاک‌آیین در ادامه با اشاره رزمایش ناتو در آذربایجان تصریح کرد: البته اعلام کردند این رزمایش آزمایشی است اما به هر شکل حضور ناتو در منطقه به نفع امنیت منطقه نیست. ما از رزمایش بین کشورهای منطقه استقبال می‌کنیم و نسبت به رزمایش کشورها با یکدیگر اعتراضی نداشتیم اما اینکه ناتو وارد منطقه می‌شود یک اقدام خطرناکی هست که امنیت منطقه را مورد تهدید قرار می‌دهد و تهدید امنیت منطقه در مرحله اول به ضرر جمهوری آذربایجان است، چراکه درآمد اصلی این کشور از طریق دریای خزر و صدور نفت و گاز است و اگر پای ناتو به منطقه باز شود بطور طبیعی عکس‌العمل  دیگر کشورهای منطقه را خواهد داشت و ناامنی ایجاد می‌شود و این ناامنی به نفع این کشور هم نیست.

 

 

وی همچنین با یادآوری سرنوشت اوکراین و خیانت ناتو به این کشور گفت: از سوی دیگر مسئله اوکراین پیش روی ماست. ناتو اوکراین  را تشویق کرد در مقابل روسیه بایستد و بعدا از آن حمایت نکرد و امروز اوکراین یک کشور ویران شده است و قطعا زلنسکی امروز پشیمان شده است که نظر ناتو را پذیرفته است. بنابراین آذربایجان نیز باید به سرنوشت اوکراین دقت کند و اجازه ندهد ناتو وارد منطقه شود چراکه همه این کشورها از این ناامنی ضرر خواهند کرد.

 

سفیر اسبق ایران در جمهوری آذربایجان همچنین با اشاره به دخالت و نفوذ رژیم صهیونیستی در باکو گفت: رژیم صهونیستی قطعا در این کشور نفوذ دارد و می‌تواند خط بدهد. تردیدی نیست که هدف این رژیم ایجاد اختلال بین تهران و باکو است و تمایل به ناامنی در حوزه قفقاز دارد بنابراین آذربایجان باید مراقب دسایس کشورهای فرامنطقه‌ای باشد و سعی کند مستقلانه رفتار کند. ایران نیز تا امروز خویشتندارانه این مسائل را دنبال کرده است که امیدواریم علی اف اوضاع را به خوبی مدیریت کند تا اخلالی در روابط دو کشور حاصل نشود.

 

وی همچنین در واکنش به خطاب کردن آذری زبان ایرانی به عنوان هموطن از سوی علی اف تاکید کرد: از حیدرعلی اف است که گفته بود «اگر دست از بدن جدا شود، دست را به بدن پیوند می زنند و نه آنکه بدن را به دست.» در این تردیدی نیست خود مورخین جمهوری آذربایجان نیز می‌دانند این منطقه بخشی از ایران بوده که در داستان قرارداد ننگین گلستان از ایران جدا شده و هیچ مورخی نمی‌تواند آن‌را انکار کنند؛ بنابراین ادعای تاریخی تنها موجب دوری کشورها از یکدیگر می‌شود.