ترکیه و چالش شمال سوریه

گروه بین الملل: نشست سه جانبه تهران که به تازگی با محوریت مسئله بحران سوریه برگزار شد با صدور بیانیه ای 15 بندی که در آن بر تداوم روند همکاری‌های سه کشور در سوریه صحه گذاشته بود به پایان رسید.

به گزارش بولتن نیوز، در این میان ،از بازیگرانی که با حساسیت خاصی به نشست تهران و نتایج آن چشم دوخته‌ بودند کردهای سوریه هستند که در ماه‌های اخیر به شدت سایه تهدید دور جدید عملیات نظامی ارتش ترکیه به مناطق تحت کنترلشان در شمال سوریه را بر سر خود حس می‌کنند.ارتش ترکیه از سال ٢٠١۶ وبا چراغ سبز آمریکا،در ۲ عملیات» سپر فرات» و عملیات» شاخه زیتون» ،چهار هزار کیلومتر از خاک سوریه از جمله عفرین و شهرهای الباب، اعزاز و جرابلس را تصرف کرده است.از سوی دیگر، آنکارا در مهرماه ۹۸ برای عقب راندن شبه نظامیان کرد موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوری» از مناطق مرزی الرقه و الحسکه، عملیات نظامی موسوم به «چشمه صلح» را در شمال سوریه آغاز کرد که به از دست رفتن بخش دیگری از مناطق تحت کنترل کردها انجامید.حالا اردوغان که به واسطه شکل گیری بحران اوکراین و نیازمندی آمریکا به ترکیه برای همکاری در مسیر تقویت ناتو در برابر روسیه، فرصت را برای پیگیری اهداف توسعه طلبانه همیشگی در سوریه غنیمت شمرده بود با هدف اغنا کردن روسیه و ایران به عنوان متحدان دمشق، راهی نشست سه جانبه تهران شده بود اما حضرت آیت ا... خامنه ای،رهبر انقلاب در دیدارهای جداگانه با روسای جمهور روسیه وترکیه از طرفی با اشاره به اشغال مناطق شرق فرات توسط نیروهای آمریکایی بر لزوم بیرون راندن آن‌ها از این منطقه تأکید کردند واز دیگرسو «هر گونه حمله نظامی در شمال سوریه را قطعاً‌ به ضرر ترکیه، سوریه و همه منطقه و به نفع تروریست ها دانستند.

واقعیت این است که کشاورزی بخش مهمی از اقتصاد سوریه را در سال‌های پیش از بحران تشکیل می‌داد که عمدتاً در مناطق شرقی فرات رونق داشت. به عبارت دیگر حلب قطب صنعتی، دمشق قطب گردشگری و شرق فرات اهمیت فراوانی در تأمین نیازهای کشاورزی سوریه داشت.مزیت دیگر مناطق شرقی فرات منابع نفت آن است. آمارها نشان می‌دهد سوریه دارای ۲ میلیارد و ۵۰۰ هزار بشکه منابع نفتی است که عمده آن‌ها در شرق و شمال شرق یعنی در استان‌های دیرالزور، حسکه و رقه قرار دارند. سال ۲۰۱۱ بخش انرژی ۳۵ درصد از درآمد صادرات و ۲۰ درصد از درآمد دولت سوریه را تشکیل می‌داد و این کشور روزانه حدود ۳۵۰ هزار بشکه نفت به فروش می‌رساند که بخش اصلی آن از مناطق شرق فرات تأمین می‌شد.با وجود این، در سال‌های اخیر آمریکایی‌ها علاوه بر حمایت از گروه‌های کرد در شرق فرات که منابع کشاورزی سوریه را در اختیار دارند، به استخراج و فروش نفت سوریه پرداخته و مانع از دسترسی دولت این کشور به منابع حاصل از دو حوزه نفت و کشاورزی می‌شوند.

بنابراین و با توجه به محدودیت‌های گوناگون در تسریع روند بازسازی سوریه (از جمله تحریم‌های بین‌المللی، محدودیت منابع ایران و روسیه، سرمایه‌گذاری نکردن کشورهای عربی و ...)، کنترل دمشق بر مناطق شرقی فرات و در نتیجه دسترسی به منابع مالی حاصل از آن در ثبات و بهبود شرایط اقتصادی سوریه حائز اهمیت است. علاوه بر این که این منطقه از منظر ژئوپلیتیک دارای اهمیت است از طرف دیگرهدف ترکیه تصرف مناطقی در شمال سوریه است که احتمال دارد در صورت خلأ ناشی از خروج روسیه در آینده، توسط دیگر بازیگران دخیل در سوریه گرفته شود. این عملیات می‌تواند روابط ایران و ترکیه را در سوریه و عراق بیش از پیش تحت تاثیر قرار دهد. ایران اگرچه نگرانی‌های امنیتی ترکیه را درک می‌کند، اما به انگیزه واقعی ترکیه، چالش‌های این اقدام برای دمشق و جایگاه محور مقاومت در سوریه در آینده می‌اندیشد. تهدید عملیات نظامی‌ نیز بر زندگی هزاران آواره که مناطقشان هدف حمله احتمالی قرار خواهند گرفت تاثیر منفی خواهد گذاشت. آوارگانی که نه می‌توانند به خانه‌های خود بازگردند نه به جای دیگری بروند.همچنین اسکان پناهندگان و تغییر بافت جمعیتی مناطق مجاور ترکیه از پیامدهای این طرح خواهد بود. تأکید بیانیه تهران بر مواردی همچون «ضرورت حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران سوریه» و «نبود راه حل نظامی»، به طور کلی ماهیت برنامه‌های جنگ‌طلبانه آنکارا برای تشدید بحران سوریه را مورد انتقاد قرار می‌دهد.از طرف دیگر مخالفت صریح نشست تهران با هرگونه طرح‌های تجزیه طلبانه تحت عنوان خودمختاری نشانگر آن است که قمار کردهای سوری روی وعده و وعیدهای واشنگتن شرط بندی روی اسب لنگی است که هیچ گاه به مقصد نمی‌رسد.