وقتی قاچاقچیان و عتیقه بازان با سند رسمی حکم می‌گیرند

گروه اجتماعی - دکتر حمید رضا ولی‌پور دانشیار گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی نوشت: در حال حاضر که ما با هم صحبت می کنیم هزاران نفر کلنگ به دست در حال کند و کاو و تخریب محوطه های باستانی هستند. افراد به طور آشکار از کانال های رسمی و غیر رسمی در مقابل چشمان همگان وسایل فلز یاب به اصطلاح گنج یابی! با تبلیغات فراوان و بدون هیچ واهمه ای خرید و فروش می‌کنند. گنج یابان برای آموزش گنج‌یابی تبلیغات رسمی و واضح می‌کنند. بافت‌های تاریخی به نام بافت فرسوده دائما در حال تخریب هستند. بناها، و محوطه های ثبت شده با رای قضات از ثبت خارج و تخریب می‌شوند و هزاران نمونه‌ی دیگر.

به گزارش بولتن نیوز، آیا باستان‌شناسی و باستان شناسان در تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان میراث فرهنگی کشور اصلا محلی از اعراب داشته‌اند؟

در همین وزارتخانه میراث فرهنگی که عنوان شده در حال بازبینی قوانین میراث فرهنگی هستند، آیا تاکنون به فکر مدیران وزارتخانه رسیده که از مجامع علمی باستان شناسی کشور نظیر انجمن علمی، جامعه باستان شناسی، کارگروه تخصصی باستان شناسی وزارت علوم یا گروه‌های آموزشی باستان‌شناسی کشور دعوتی به عمل بیاید؟ در ادارات میراث فرهنگی با چند هزار نفر کارمند و مدیر، در کنار کارشناسان موجه و مرتبط در حوزه میراث فرهنگی، چند نفر باستان شناس -که در اصل خانهِ غصب شدهِ آنهاست- استخدام شده‌اند؟

چند نفر باستان شناس تاکنون مدیران رده بالای میراث فرهنگی کشور بوده یا هستند؟ به تخصص مدیران میراث در تمامی این سالها بنگرید تا موضوع دستگیرتان شود. از عوام و مردم بیچاره و تهیدستی که در فقر و تنگدستی به سر می برند و دغدغه نان دارند و هر روز ناظر چپاول و دزدی مدیران بالادست و بالانشین ظاهر موجه هستند، انتظار صیانت و حفاظت از میراث فرهنگی نباید داشت؛ به جامعه خواص، مدیران، مهندسان، تکنوکرات‌ها و طبقه به اصطلاح روشنفکر جامعه بنگرید. چند نفر از آنها طی این سالها دغدغهِ میراث فرهنگی داشته‌اند؟ مواجهه مهندسان راه و نیرو و سد سازی و شهرداری ها و ... با آثار و محوطه های باستانی چگونه بوده است که الان فکر می کنیم اتفاق وحشتناکی افتاده است؟

این گروه از مدیران و مهندسان که جملگی تحصیلات عالیه دارند و بسیاری از آنها در بهترین دانشگاههای ایران و غرب آموزش دیده‌اند، نگاهشان به آثار باستانی چگونه است و دربارۀ میراث فرهنگی و اهمیت و جایگاه آن چه می‌دانند و چگونه فکر می‌کنند؟ در کنه افکار بسیاری از ایشان در مواجهه با آثار باستانی همان موضوع گنج نهفته است و رویکردشان به این آثار از همین زاویه است؛ در اطراف خودتان چند نفر از این تحصیل کردگان را سراغ دارید؟

در جریان ارائه طرح پیشنهادی 46 نفر از نمایندگان مجلس، تنها اتفاقی که الان می‌بینم از بین رفتن قبح و زشتی عملی است که سالهاست به طور عیان در سطح وسیعی از کشور در جریان است و الان به طور رسمی آن را بیان می‌کنند.

اتفاقا بر خلاف نظر بسیاری از همکاران باستان شناسم، از این اتفاق که ابتدا مثل همه‌ی آنها بنده را نیز متحیر کرد خوشحالم. چرا ؟ چون می‌بینم خائنین به این آب و خاک دستهای چپاولگر و مشت‌های مخفی خود را عیان کرده‌اند. در پیشگاه تاریخ از کنه وجود خود پرده برداشته‌اند. عیان کرده‌اند آنچه را که تا عمق وجودشان رخنه پیدا کرده است؛ اکنون بی‌محابا و بدون هیچ گونه ترسی از قباحت آشکار شدن آن، با صدای رسا آنرا فریاد می‌زنند و مستند می‌کنند و در راه ثبت آن وقیحانه سینه جلو داده اند. من این واقعه را که البته صفحه ی تاریکی در تاریخ معاصر ایران است به فال نیک می گیرم.

معتقدم فرصتی تاریخی پیش آمده که باستان‌شناسان از غار تنهایی خود بیرون بیایند و جامعه‌ی تاریک خفته را روشنی بخشند. کوتاهی زیاد کرده‌ایم، زیادی خوشبین بودیم یا لااقل امیدوار به بهبود اوضاع؛ وقتی نظاره‌گریم و واکنشی نشان نمی‌دهیم، آنها گام به گام و سنگر به سنگر باستان شناسی و میراث فرهنگی کشور را فتح و لجن مال می‌کنند.

وقتی قاچاقچیان و عتیقه بازان با سند رسمی حکم می‌گیرند و مسئول کمیته‌های باستان‌شناسی مناطق مختلف کشور می‌شوند، فقط با ناباوری نظاره کرده‌ایم و آن را به شوخی گرفته‌ایم.

اما دیگر زمان سکوت و نظاره نیست. باستان شناسان باید به صورت پیکری واحد تا رسیدن به نتایج مطلوب و در شان میراث فرهنگی فاخر و غنی ایران عزیز و جایگاه رفیع باستان شناسی کشور تلاش نمایند و این مسیر را با هم بپیمایند و به سرانجام برسانند.

باستان شناسان نباید تنها به انتقاد و اعتراض دلخوش کنند. لازم است هم در حوزه نظر و هم در میدان عمل وارد این کارزار شوند. باید در راه اصلاح این وضعیت اقداماتی عملی انجام دهند. ما باید دین خود به این آب و خاک و تاریخ و فرهنگ پر افتخارش ادا کنیم. نباید فقط واکنشی عمل نماییم.