رئیس‌جمهور آینده باید حذف تدریجی مداخلات قیمتی را فوراً در دستور کار قرار دهد

گروه اقتصادی: دکتر پویا ناظران، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه علم اقتصاد، در یادداشت پیش رو معتقد است برنامه‌ای که رئیس جمهور بعد باید در اولین روز کاریش امضا کنه حذف تدریجی مداخلات قیمتی ظرف ۳ سال و به موازات، جایگزین کردن یارانه پنهان در قیمت با یارانه نقدی شناور بر مبنای بودجه‌ی روزانه تراز هست.

به گزارش بولتن نیوز، نگارنده در یادداشت خود چنین آورده است: مداخلات قیمتی، تولید کننده رو فراری میده و بحران کمبود ایجاد میکنه. تو اقتصاد ما تولید هیچوقت به صرفه نبوده و یک دلیل مهمش همین مداخلات قیمتیه.

کاهش تورم واجبتر از حذف مداخلات قیمتی نیست؟

تورم ریشه در ترازنامه بانک مرکزی داره. بانک مرکزی دو مشتری داره که ترازنامه‌اش رو بهم می‌ریزند:‌ دولت و نظام بانکی. پس کسری بودجه دولت یکی از دو علت مهم تورمه.

در این سالهای اخیر، بودجه سالانه دولت حدود ۴۰ میلیارد دلار بوده که قریب یک چهارمش کسری بوده. یارانه پنهان در قیمت هم حدود ۴۰ میلیارد دلار هست که عمدتا به دست رانت‌خورهای ذی نفع میرسه و تنها بخش اندکی به مردم میرسه. اگه از ۴۰ میلیارد دلار یارانه پنهان در قیمت، ۳۰ میلیارد دلار نقدا پرداخت بشه و ۱۰ میلیارد صرف پوشش کسری بودجه بشه: اولا مشکل کسری بودجه حل میشه و لذا تورم کاهش پیدا می کنه، ثانیا دست رانت‌خورهای ذی نفع کوتاه میشه، ثالثا به هر ایرانی تخمینا روزی ۱ دلار یارانه میرسه که بیشتر از یارانه پنهانی هست که امروز به دست سه چهارم کشور میرسه.

افزایش مالیات روش مناسبتری برای کاهش کسری بودجه نیست؟

تا مداخلات قیمتی هست، عواید مالیاتی هم در نهایت به جیب ذی نفعان مداخلات قیمتی میره و عملا کسری بودجه رو کاهش نمیده.

بهتر نیست با فروش داراییهای غیرنفتی دولت، مثلا زمینها و ساختمانها، کسری بودجه جبران شه؟

تا مداخله قیمتی داشته باشیم، عواید چنین کاری هم به جیب رانتخورها میره. باز ما میمونیم و کسری بودجه عمیق، تورم بالا و دولتی که حالا املاک و مستغلات کمتری هم داره!

رفع تحریمها واجبتر از حذف مداخلات قیمتی نیست؟

تاکید مذاکرات روی آزاد کردن عواید فروش نفت هست. اگه دلاری آزاد بشه، صرف ارزون کردن جنس وارداتی میشه تا مثل سال ۹۶، رفاه گذرا رو افزایش بده. آنچه ما لازم داریم رشد اقتصادی با افزایش تولید هست که با آزاد کردن دلارهای نفتی به دست نمیاد، بلکه با دسترسی به بازارهای بین‌المللی بدست میاد. علاوه بر رفع تحریم، یکی از لوازم حضور در بازارهای بین‌المللی، هماهنگ شدن اقتصاد با قیمتیهای بین‌المللیه. لذا حذف مداخلات قیمتی واجبتره.

برخورد با این همه فساد واجب تر نیست؟

در کشور ما، فساد سیستمی از سه مسیر صورت میگیره: اول رانت ناشی از اختلاف قیمتهای دولتی با قیمتهای بازار سیاه و یا قیمتهای لب مرز، دوم تعارض منافع، سوم انحصار. بین این سه،‌ اصلی‌ترین مسیر فساد، همان مداخلات قیمتی‌ست. پس امروز اصلی‌ترین راه مبارزه با فساد، بگیر و ببند و دادگاهی کردن نیست، بلکه حذف مداخلات قیمتیه.

افزایش دستمزدها بر حذف مداخلات قیمتی مقدم نیست؟

تا تولید سودده نشه و رشد نکنه، دستمزدها رشد نمی‌کنه. رونق تولید چند سال طول میکشه و رشد دستمزدها هم چند سال بعد از اون رخ میده. با نقدی کردن یارانه مستتر، به هر ایرانی روزی ۱ دلار میرسه. این روزی ۱ دلار تاب آوری خانوار رو افزایش میده و به اقتصاد فرصت میده تا دوره رشد تولید و متعاقبا افزایش دستمزدها رو طی کنه. افزایش دستمزدها قبل از حذف مداخلات قیمتی محال علمیه.

همین کار رو احمدی‌نژاد نکرد؟

نه! اولا مداخلات قیمتی رو حذف نکرد، بلکه یکسری قیمت دولتی رو با قیمت‌های دولتی جدیدی جایگزین کرد. قیمتها شناور نشد بلکه مداخلات حفظ شد اما در یک سطح جدید. ثانیا بودجه یارانه‌ها تراز نبود. در ابتدا یارانه‌ای بیش از عواید جدید دولت متعهد شد که مجبور شد با تورم جبرانش کنه. حالا هم پول اینقدر بی‌ارزش شده که با اون یارانه دیگه روزی یک آدامس هم نمیدن. اگه بودجه یارانه تراز باشه، همواره حدود روزی ۱ دلار می‌مونه.

رئیس‌جمهوری که الآن حذف تدریجی همه مداخلات قیمتی در برنامه‌اش نباشه، در چهار سال آینده چنان بلایی سر اقتصاد میاره که دلمون برای روحانی-نوبخت-جهانگیری تنگ بشه، همونطور که روحانی کاری کرد که خیلیها دلشون برای احمدی‌نژاد تنگ شد.

اما برای حذف مداخلات قیمتی، باید با ذینفعانش مقابله کرد. چنین مقابله‌ای جز با شفاف کردن گردش مالی همه دست‌اندرکاران حکمرانی‌ اقتصادی به نتیجه نمی‌رسه.

کدوم نامزد ریاست جمهوری شهامت شفافیت رو داره؟ هر کی مدعیه، از الآن گردش مالی روزانه ستادش رو شفاف کنه تا باور کنیم.