چرا دیپلماسی آموزشی آمریکا از فشار حداکثری پیروی نمی‌کند؟

به گزارش بولتن نیوز، با وجود اینکه آمریکا در اوج اِعمال سیاست فشار حداکثری علیه ایران قرار دارد اما اخیراً وزارت خزانه داری مجوز عمومی برای ارتباطات دانشگاهی مستقیم میان مراکز دانشگاهی آمریکا و دانشجویان ایرانی صادر کرده است. آمریکا از دیپلماسی آموزشی به دنبال اهداف خاصی از جمله ارتباط مستقیم، جذب و نفوذ در جامعه نخبگانی ایران است. کسرا آصفی، کارشناس دیپلماسی اقتصادی در یادداشتی به تحلیل این موضوع پرداخته است که متن کامل یادداشت از نظرتان می‌گذرد:

پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال سیاست فشار حداکثری در دو سال و نیم گذشته، این کشور به دنبال تحریم کامل اولیه و ثانویه ایران است تا بتواند به اهداف خود یعنی کشاندن ایران به پای میز مذاکرات موشکی و منطقه‌ای برسد. در این منطق، کوچک‌ترین روزنه تنفسی برای ایران باید بسته شود، و نباید هیچگونه ارتباطی با خارج از کشور داشته باشد (که البته قطعاً این سیاست شکست خورده و اساساً در دنیای کنونی اِعمال و اجرای چنین سیاستی امکان پذیر نیست) لذا در این مدت مشاهده می‌کنیم که حتی تحریم‌هایی که قبلاً اعمال شده‌اند برای بار چندم تکرار می‌شوند.

با این وجود، اما اخیراً دولت آمریکا یک مجوز عمومی برای ارتباطات دانشگاهی مستقیم میان آمریکا و ایران داده است. «دفتر پایش دارایی‌های خارجی» (اوفک) در وزارت خزانه‌داری آمریکا در تاریخ ۲۹ اکتبر ۲۰۲۰ (۸ آبان ۱۳۹۹) «مجوز عمومی M» در رابطه با تحریم‌های ایران را صادر کرد. طبق این مجوز عمومی، ارائه برخی خدمات آموزشی از سوی مؤسسات آموزشی داخل آمریکا برای دوره‌های کارشناسی و کارشناسی ارشد از ابتدای سپتامبر ۲۰۲۱ (۱۰ شهریور ۱۴۰۰) مجاز اعلام شده است. این مجوز عمومی به‌طور مشخص دو دسته از خدمات آموزشی یعنی آموزش آنلاین برای دانشجویان ایرانی و صادرات نرم‌افزار به دانشجویان ایرانی را مجاز اعلام کرده است.

این اقدام آمریکا نشان می‌دهد که این کشور به موازات فشار حداکثری، دیپلماسی آموزشی خود را نیز پیگیری می‌کند. نکاتی در این زمینه وجود دارد:

۱. با توجه به سیاست فشار حداکثری آمریکا، صدور مجوز عمومی برای تعاملات به معنای کاهش فشار بر تعاملات دانشگاهی ایران نبوده و اهداف خاصی را از این اقدام دنبال می‌کند.

۲. آمریکا همزمان با فشار حداکثری، قصد ندارد ارتباط دو جانبه میان نخبگان را از دست بدهد، چرا که دسترسی به جامعه ایران، برای آمریکا اهمیت دارد. دسترسی مستقیم به جامعه ایران باعث اثرگذاری و گرفتن بازخورد «سیاست فشار حداکثری» از جامعه می‌گردد.

۳. بخش زیادی از نیاز آمریکا به نیروی انسانی باکیفیت و متخصص از طریق کشورهای دیگر تأمین می‌گردد. یکی از مهمترین روش‌ها برای تأمین نیروی انسانی باکیفیت، ارتباطات دانشگاهی و جذب دانشجویان است. تلقی آمریکا این است که فشار حداکثری می‌تواند منجر به فشار بر نخبگان دانشگاهی و در نتیجه مهاجرت آنان شود. در چنین شرایطی آمریکا تور خود را برای صید نیروی انسانی باکیفیت پهن کرده است.

۴. ارتباط با دانشجویان داخلی می‌تواند منجر به یارگیری شده و آن‌ها را تبدیل به مهره آمریکا در داخل کند. لذا دیپلماسی آموزشی می‌تواند ابزاری برای نفوذ باشد. البته منظور نگارنده این نیست که هر دانشجویی که در پلتفرم آمریکا آغاز به تحصیل کند، تبدیل به نیروی نفوذی خواهد شد، بلکه این پلتفرم زمینه‌ی نفوذ را ایجاد می‌کند.