صادرات بنزین به ونزوئلا به برجام ربط دارد؟

گروه اقتصادی- کمیل نقی پور: برخی افراد وابسته به دولت در فضای مجازی و رسانه‌ها در اظهارنظری عجیب مدعی شده‌اند صادرات موفقیت‌آمیز نفت ایران به ونزوئلا در نتیجه برجام بوده است(!) ادعایی که تعجب کارشناسان و تحلیلگران را به دنبال داشته است، البته این اظهارات از حامیان رئیس دولتی که از برجام مرده دستاورد می‌تراشیده است، نباید تعجب چندانی را برانگیزد.

به گزارش بولتن نیوز،  با این حال در رد این اظهارنظر به چند نکته بسنده می‌شود.

الف- حامیان رئیس دولت معتقدند اینکه نفتکش ایرانی توانسته بدون وقفه و بدون مزاحمت کشوری به مقصد برسد در نتیجه لغو تحریم‌های کشتیرانی و... است که در برجام آمده است. اما باید دید آیا واقعا در برجام تحریم‌های کشتیرانی حذف شده است؟

کشتیرانی و حمل‌و‌نقل ایران سال 2010 میلادی (پس از فتنه سال 88) در تحریم شماره 412 اتحادیه اروپایی (مواد 15 و 18) مورد تحریم قرار گرفت.

در نتیجه مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵ توافق شد تحریم‌های مربوط به خدمات حمل‌و‌نقل در «روز انتقال» تعلیق شود. تعلیق تحریم‌های خدمات حمل‌و‌نقل در بند 20 پیوست 5 برجام یعنی جایی که به صورت کلی به تحریم‌های اتحادیه اروپایی در «روز انتقال» اشاره شده، آمده است. اما روز انتقال چه زمانی است؟ روز انتقال بر اساس توافق صورت گرفته 8 سال پس از روز اجراست. به بیان دیگر تحریم‌های مربوط به خدمات حمل‌و‌نقل از 27/7/1402 برداشته می‌شود.
ب- افراد رسانه‌ای وابسته به دولت که ادعا می‌کنند صادرات نفت ایران در نتیجه امنیت حاصل شده برای کشتی‌های ایرانی در پی امضای برجام است، باید به این سوال پاسخ دهند که سال گذشته چرا نفتکش ایرانی توسط نیروی دریایی انگلیس در نزدیکی‌های جبل‌الطارق توقیف شد؟ اگر همانگونه که این افراد ادعا می‌کردند که برجام سبب تامین امنیت آبراه‌ها برای عبور و مرور کشتی‌های ایرانی شده است، چرا برجام نتوانست سال گذشته امنیت لازم را برای نفتکش ایرانی به وجود بیاورد و نفتکش ایرانی توسط نیروی دریایی انگلیس توقیف شد؟

پ- نکته بعدی آنکه آمریکا با اعزام چند ناو نظامی درصدد بود در مسیر نفتکش‌های ایرانی عازم ونزوئلا اخلال ایجاد کند اما در نهایت موفق به این کار نشد. آیا آمریکا به علت مفاد برجام و برداشته شدن تحریم‌های مربوط به حمل‌و‌نقل (بر فرض برداشته شدن تحریم‌های مربوط به این حوزه از روز امضای توافق) از ایجاد مزاحمت یا توقیف نفتکش‌های ایرانی چشم‌پوشی کرده است؟ آمریکا در حال حاضر در برجام حضور ندارد که بخواهد به مفاد آن پایبند بماند. آن زمان که آمریکا خود را یکی از اعضای برجام می‌دانست نیز خود را ملزم به رعایت مفاد آن نمی‌دانست، حال که از برجام خارج شده است طبیعتا خود را ملزم به اجرای تعهدات آن نمی‌داند.

ت- مسأله بعدی آنکه کشورهای 1+5 تاکنون کدام یک از تعهدات خود مرتبط با برجام را انجام داده‌اند تا بخواهند تعهدی را که 3 سال دیگر برای آنان به وجود می‌آید در حال حاضر عملیاتی کنند؟ کشورهای غربی از انجام کوچک‌ترین تعهد خود در برجام سر باز زدند به گونه‌ای که حسن روحانی و محمدجواد ظریف که سردمداران رابطه با آمریکا و اروپا بودند نیز از انجام نشدن تعهدات کشورهای اروپایی و آمریکا بارها گلایه کردند. حال این تصور درستی است که گمان کنیم در چارچوب تعهداتی که اروپایی‌ها 3 سال دیگر ملزم به رعایت آن می‌شوند، 3 سال زودتر دست به کار شده و خود را ملزم به رعایت این تعهد کردند، بنابراین از ایجاد مزاحمت برای کشتی‌های ایرانی صرف‌نظر کردند.

ث- نکته آخر که به نوعی آن را می‌توان قوی‌ترین استدلال در رد اظهارات حامیان دولت در ربط برجام به صادرات بنزین به ونزوئلا برشمرد این گزاره است که حسن روحانی و وزیر خارجه وی که هر اتفاق بی‌ربطی را نیز در راستای بزک کردن برجام به این توافق مرتبط می‌کردند، از پیوند زدن ماجرای صادرات بنزین و برجام خودداری کردند، چون آنها می‌دانستند این مسأله چنان وصله ناجوری است که با هیچ توجیه و تبلیغی نیز به هم پیوند نمی‌خورد. سکوت مقامات دولتی و ربط ندادن این ماجرا به برجام خود قوی‌ترین استدلال در رد ادعای افرادی است که صادرات بنزین به ونزوئلا و عدم مزاحمت آمریکا یا کشورهای دیگر را در نتیجه برجام عنوان کردند.